In dit achtergrondartikel kun je meer over het onderwerp te weten komen. Welke modeontwerpers doen aan upcycling? Hoe groot is de upcycle-beweging? En hoe populair is het eigenlijk bij het grote publiek, ofwel de consument? Zoals altijd beginnen we bij het begin.

Klik op de icoontjes in de tekst voor meer informatie.

Inhoud

1. Dit betekent upcycling (en zo verschilt het van recycling)
2. Upcycling is ‘in’ (maar nieuw is het niet)
3. Waarom er aandacht is voor upcycling
4. Deze modeontwerpers en -bedrijven die zich hebben toegelegd op upcycling
5. Omvang van de upcycling markt in de mode-industrie

1. Wat is upcycling nu precies? En hoe verschilt het van recycling?

De definitie van upcycling

Bij upcycling nemen ontwerpers (of individuen)

Denk DIY (doe het zelf) mode.

bestaande kledingstukken of materialen en hergebruiken ze op creatieve manieren om nieuwe stukken te creëren.

Oude, afgedankte materialen en producten worden getransformeerd in nieuwe producten van hogere waarde, zonder dat ze eerst tot basismateriaal worden verwerkt, of te degraderen zoals dat met een chique woord heet, zoals dat wel bij recycling het geval is. Verwar upcycling dus niet met recycling.

Het is dus anders dan recyclen, waarbij soms materiaal wordt hergebruikt dat eerst uit elkaar moet worden gehaald. Recycling omvat het verzamelen, sorteren en verwerken van afvalmaterialen, zodat ze kunnen worden gereinigd, verwerkt en getransformeerd tot nieuwe grondstoffen. Deze gerecyclede grondstoffen kunnen vervolgens worden gebruikt bij de productie van nieuwe goederen.

Simpel gezegd is upcycling dus creatief hergebruiken.

De tekst gaat verder onder de foto

2. Oud als nieuw is ‘in’

Upcycling een groeiende trend en filosofie binnen de mode-industrie. Het past in de huidige tijdgeest waarin meer en meer aandacht is voor duurzaamheid

Hoewel het concept van hergebruik en creatief gebruik van materialen al lang bestaat (daarover zo meer), heeft de mode-industrie de afgelopen jaren een duidelijke toename gezien in het gebruik van upcycling als een duurzamere en innovatieve benadering.

“Afgedankte artikelen waren nog nooit zo geliefd als materiaal voor ontwerpers als nu,” zo schreef FashionUnited vijf jaar geleden (in 2018).

Steeds meer modelabels lanceren collecties die gemaakt zijn van afgedankte en overgebleven stoffen. Andere merken gaan nog een stap verder en gebruiken voor hun hele productportfolio alleen oud textiel dat anders bij het afval zou zijn beland.

Zelfs in de luxe mode is upcycling geen vreemd concept meer: de Franse ontwerpster Marine Serre, die vaak eco-futurist wordt genoemd, staat sinds haar Fashion Week-debuut in 2018 voor een duurzame en avant-gardistische aanpak en past upcycling met succes toe in de high-end sector.

"Enkele ontwerpers, zoals Ahluwalia of Marine Serre die gespecialiseerd zijn in upcycling, zijn de afgelopen jaren op de voorgrond getreden," zegt Euromonitor.

De tekst gaat verder onder de video

Video caption: In deze video toont de Franse modeontwerper Marine Serre hoe ze geupcyclede jeans maakt. Credit: Marine Serre (Regenerated SS20 - Denim)

Er wordt gesproken over een heuse ‘upcycling beweging’.

De ‘upcycling movement’ is eigenlijk de term die wordt gebruikt voor de algehele tendens: de groeiende sociale en ecologische beweging die zich richt op het hergebruiken van materialen en het creatief transformeren van afgedankte items in waardevolle producten.

In de mode-industrie wordt ermee bedoeld dat meer ontwerpers en bedrijven zich op upcycling zijn gaan toeleggen.

Maar let op, repurposing, is al zo oud als de weg naar Rome. Het werd gedaan door onze (groot)ouders die op deze manier probeerden geld te besparen, zonder hip of trendy te willen zijn.

“Orsola de Castro, ook wel ‘The Queen of Upcycling’

Orsola de Castro, mede-oprichter van Fashion Revolution de wereldwijde organisatie die pleit voor meer transparantie en eerlijke werkomstandigheden in de mode-industrie, wordt ‘The Queen of Upcycling’ genoemd. We quoten State of Fashion: “Haar meermaals bekroonde modemerk From Somewhere (1997 - 2014) was baanbrekend op het gebied van upcycling en werd verkocht in enkele van de beste boetieks ter wereld - samenwerkingen omvatten collecties voor Tesco Clothing, Robe Di Kappa, Topshop en Speedo.”

vindt het begrip upcycling eigenlijk tegenstrijdig,” zo schrijft de Belgische mode-journalist Sarah Vandoorne in haar boek ‘Kleerkastvasten’. “Het is volgens DeCastro ‘absurd dat we meer en meer spreken over repair, refurbish, remanufacture en repurpose als iets elitairs. Upcycling zien we plots als een hippe oplossing voor een compleet uit de hand gelopen systeem. Als trendy niche-oplossing, terwijl het massaal inslaan van goedkope kleding democratisch is geworden.”

Bron: boek Kleerkastvasten, hoofdstuk upcycling, blz 256.

3. Maar waarom is er dan toch zoveel aandacht voor upcycling? Waarom is upcycling dan toch nieuws?

Van oudsher is er in de mode-industrie een lineair productiemodel. Het "take, make, waste"-model dat de standaard was - en nog is - houdt in dat nieuwe grondstoffen worden gebruikt om nieuwe kleding te produceren, kledingstukken die vervolgens door consumenten wordt gekocht en na gebruik worden weggegooid. Daarbij waren - of zijn - modebedrijven doorgaans niet bezig met end of life, ofwel wat er gebeurt met kledingstukken als de consument ze afdankt.

Vanessa Friedman, vooraanstaand modejournalist en -criticus, schreef in 2020 in The New York Times: “Nog niet zo lang geleden, tijdens een discussie voor Muse magazine over de rol van mode in de klimaatcrisis, begin 2019, vroeg ik Marco Bizzarri, de chief executive van Gucci, waarom het merk zijn eigen kleding niet terugnam als consumenten er klaar mee waren, zodat ze konden worden geupcycled en opnieuw worden verkocht. Waarom werd er in de mode wel steeds meer aandacht besteed aan de milieu-impact aan materialen aan het begin van het leven van een product, maar niet zo veel aan het einde van zijn leven, of het tweede leven. Destijds was het volgens hem te ingewikkeld en waren er nog geen systemen voor.”

Bron: The New York Times artikel 'The Newest Thing in Fashion? Old Clothes' door Vanessa Friedman, 22 oktober 2020

De tekst gaat verder onder de foto

Inmiddels is het in de mode-industrie, en daarbuiten, steeds duidelijker geworden dat de sector moet verduurzamen. Overproductie, overconsumptie en verspilling zijn issues met grote gevolgen.

In dit artikel ‘Hoe (niet) duurzaam is de modebranche’ kun je er alles over lezen.

In die context kun je upcycling zien als goed nieuws. Het is een duurzamere benadering. Helpt het de milieu-impact te verminderen door de hoeveelheid textielafval terug te dringen (er belanden immers minder materialen en producten op de stortplaats) en vermindert de vraag naar nieuwe kleding (wat weer grondstoffen en energie etc bespaart bij de productie van nieuwe items). En verlengt dus de levensduur van sommige producten/materialen.

Voorts; upcycling levert innovatieve en unieke kledingstukken op. Je zou het kunnen zien als een tegenhanger van massaproductie, de kledingstukken die op elke hoek van de straat bij filialen van de grote winkelketens hangen.

De tekst gaat verder onder de foto

4. Modeontwerpers en -bedrijven die zich hebben toegelegd op upcycling

Dat upcycling ‘in’ is, zien we terug uit cijfers van de Kamer van Koophandel (KVK). Het aantal bedrijven gespecialiseerd in upcycling nam de afgelopen tien jaar flink toe. Op de eerste dag van het eerste kwartaal van 2013 waren er in Nederland ten minste 7 upcycling bedrijven, op de eerste dag van het derde kwartaal van 2023 ten minste 140.

Een woordvoerder van KVK leverde deze cijfers desgevraagd aan. Note van de analist: Er is geen hoofdactiviteiten code voor upcycling bedrijven, daarom is er gezocht op het woorddeel *upcycle* in de bedrijfomschrijving. “Niet alle bedrijfsomschrijvingen zijn even uitgebreid, het werkelijke aantal kan dus hoger liggen,” aldus een analist van KVK.

Het aantal upcycle modebedrijven in Nederland ligt momenteel op ten minste 33, zo blijkt uit cijfers van de ondernemersorganisatie, en nam sinds 2015 jaarlijks toe (zie visual).

Hier zocht KVK op het woorddeel *upcyl* in de bedrijfomschrijving, in combinatie met de woorden *mode*, *fashion* of *kleding*. De analist meldt dat ook hier het werkelijke aantal hoger kan liggen.

Duran Lantink en Ronald van der Kemp zijn de upcycling gezichten in Nederland

De bekendste upcyclers in de mode van Nederlandse bodem zijn wellicht Ronald van der Kemp en Duran Lantink. Eerstgenoemde maakt met zijn luxemerk RDVK “demi-couture” zoals hij het zelf noemt: Van der Kemp maakt haute couture van uitsluitend reststoffen (in het Engels deadstock) van gerenommeerde modehuizen.

Reststoffen, deadstock of ‘leftover fabric’ is letterlijk overgebleven stof. Het kan afkomstig zijn van merken die te veel stof hebben besteld, of van fabrikanten, denk aan stof in verkeerde kleuren of met foutjes, of van geannuleerde orders. Normaliter wordt deze deadstock weggegooid en gaat het dus verloren.

Overstock wordt weleens als synoniem gebruikt voor deadstock, maar feitelijk is het iets anders. Overstock is overgebleven voorraad / restvoorraad, lees: onverkochte kledingstukken. Ook overstock kan worden geupcycled trouwens.

Duran Lantink is een relatief jonge modeontwerper, hij timmert zo’n tien jaar aan de weg, maar wordt een van de grootste modetalenten van begin 21e eeuw genoemd.

Bron website CentraalMuseum, collectie, vaginabroek Duran Lantink:
”Duran Lantink is een van de grootste modetalenten van begin 21ste eeuw en verwierf wereldfaam als ontwerper van de iconische Vaginabroek.”

Recent won hij een prestigieuze modeprijs en deze september staat hij op de officiële kalender van de Parijse modeweek.

De tekst gaat verder onder de foto

Andere upcycling designers en modemerken uit ons land zijn bijvoorbeeld Martan, 1/OFF Paris, Tess van Zalinge, Vodde, Hacked By (het Nederlandse merk van Alexander van Slobbe en Francisco van Benthum).

Ook merken/bedrijven voor het grotere publiek experimenteren met of doen aan upcycling (op kleine schaal). Het Nederlandse merk Scotch & Soda bijvoorbeeld had in 2020 een upcycling project waarbij van kleding uit oude collecties nieuwe ontwerpen werden gemaakt. En de grote online shop Zalando strikte Ronald van der Kemp in datzelfde jaar voor tien geupcyclede looks. De bekende winkelketen H&M sloeg in 2019 de handen ineen met Hacked By waarbij een nieuwe damescollectie werd gemaakt van oude H&M kledingstukken.

De tekst gaat verder onder de foto

5. Hoe populair is upcycling eigenlijk bij het grotere publiek, ofwel de consument?

Omvang van de upcycling markt in de mode-industrie

“Hoewel 40 procent van de consumenten wereldwijd aangeeft (bron: Euromonitor Voice of the Consumer, Lifestyle onderzoek 2023) bereid te zijn om kledingstukken te herstellen of te repareren in plaats van ze te vervangen, blijft het aandeel kleding dat geupcycled, hersteld en gerepareerd wordt nog steeds erg klein in vergelijking met de totale hoeveelheid kleding die wereldwijd wordt geproduceerd en verkocht,” zegt Marguerite Le Rolland, Head of Footwear & Apparel van Euromonitor International, als we het internationale marktonderzoeksbureau vragen naar de omvang van upcycling in de mode industrie.

Toch behoort het in de sector zelf al tot de gevestigde orde, hetzij als kleine beweging, en het is here to stay, denken experts.

“Merken zullen steeds meer naar streven om artikelen te upcyclen, terwijl ze consumenten aanmoedigen om ongewenste artikelen terug te sturen voor hergebruik, upcycling of recycling,” vertelt Le Rolland. “Om verschillende redenen, waaronder:
- De hoeveelheid afval die door mode wordt geproduceerd wordt steeds kritischer bekeken in de huidige context van de wereldwijde klimaatcrisis.
- Het mogelijke verbod op de export van afval buiten de EU in de nabije toekomst
- De EU-regelgeving voor een meer circulaire benadering in de textielindustrie.”

Video caption: de laatste modecollectie van Duran Lantink, geshowd op 4 maart 2023 in Parijs. Eigendom: Duran Lantink.

Bronnen:
- Artikelen uit het FashionUnited archief van journalisten Pia Schulz, Jackie Mallon en Simone Preuss (veelal gelinkt in de artikeltekst).
- The New York Times artikel 'The Newest Thing in Fashion? Old Clothes' door Vanessa Friedman, 22 oktober 2020
- State of Fashion website, creative advisory board over Orsola De Castro, geraadpleegd op 27 juli 2023.
- Euromonitor Voice of the Consumer, Lifestyle onderzoek 2023 onder bijna 41.000 mensen. - Statistieken upcycling mode-industrie zijn exclusief door Euromonitor International op verzoek van FashionUnited aangeleverd op 14 juli 2023.
- Aantal upcycle (mode) bedrijven in Nederland, exclusief door Kamer van Koophandel (KVK) aan FashionUnited aangeleverd op 24 juli 2023.
- NOS Nieuws video 'Upcyling is sterk in opkomst: 'Mooie merken zijn voor mij belangrijk', 3 september 2022
- Het boek boek ‘Kleerkastvasten ‘De textielketen ontrafeld’ van de Belgische journalist en duurzamere mode-exepert Sarah Vandoorne, 19 april 2023.
- State of Fashion website creative advisory board overzicht Orsola de Castro
- Goodonyou Artikel ‘What Is Deadstock Fabric and Is It Sustainable?’, door Isobella Wolfe, 11 maart 2022.
- Website Centraalmuseum.nl, collectie, vaginabroek Duran Lantink
- Delen van deze artikeltekst zijn gegenereerd met een kunstmatige intelligentie (AI) tool en daarna geredigeerd.

Dit artikel is gemaakt door Esmée Blaazer. Sommige zinnen/alinea's zijn afkomstig uit eerdere FashionUnited publicaties van Jackie Mallon, Pia Schultz en Simone Preuss (veelal gelinkt in de artikeltkest).