Rechtspraak: Vijf juridische tips voor exploitanten van een internet marktplaats

Tussenpersonen zijn dienstverleners die zich bevinden tussen de aanbieder en de ontvanger en vaak een faciliterende rol hebben. Deze tussenpersonen kunnen actief zijn in de offline- en onlinewereld. Voorbeelden van de eerste groep tussenpersonen zijn onder meer een beheerder van een markthal, een transporteur of een dienstverlener voor opslag. Voorbeelden van online tussenpersonen zijn onder meer de klassieke internet service providers (bijvoorbeeld Ziggo), maar ook exploitanten van een internet marktplaats (zoals eBay) waarop anderen hun producten kunnen aanbieden. Deze laatste groep – de exploitant van een internet marktplaats – lichten wij graag uit in dit artikel.

In een lastig pakket

Exploitanten van een internet marktplaats bevinden zich in een lastig parket en zijn geregeld het doelwit van rechtenhouders, aangezien hun diensten vaker op grote(re) schaal gebruikt worden om namaakgoederen te verspreiden en/of content te uploaden waarvoor geen toestemming bestaat. Wij zien dat rechthebbenden, bijvoorbeeld een merkhouder, in de praktijk hun pijlen steeds vaker op tussenpersonen richten. Dit terwijl deze tussenpersonen (doorgaans) slechts een beperkte en neutrale rol spelen bij de verspreiding van (eventuele) namaakproducten. Het is echter makkelijker om acties tegen de tussenpersoon te starten, dan de inbreukmaker op te sporen. De eerste is goed traceerbaar, de inbreukmaker mogelijk minder. Bovendien biedt de tussenpersoon doorgaans sneller verhaal dan de (notoire) inbreukmaker. Daarbij zien wij dat rechthebbenden diverse (vergaande) medewerkingsplichten van dergelijke tussenpersonen verzoeken. De gevolgen van dergelijke maatregelen kunnen groot zijn, zowel voor de internetgebruikers (denk aan: de kopers van de waar) als voor de geadresseerde van het bevel, in dit geval de exploitant van de internet marktplaats.

Grenzen niet uitgekristalliseerd

De vraag is dan wat de juridische positie van de exploitant van de internet marktplaats is en welke maatregelen en zorgplichten van hem mogen worden verlangd. Duidelijk is dat exploitanten van een internet marktplaats onderwerp van maatregelen kunnen zijn. Onduidelijk is echter nog wanneer een maatregel opgelegd moet worden en wat de draagbaarheid/reikwijdte van de maatregelen zijn die opgelegd kunnen worden. Waar de grens precies ligt is nog niet uitgekristalliseerd.

Wel merken wij een tendens bij de Europese wetgever om online tussenpersonen steeds meer plichten op te leggen. Zo ligt er op dit moment een richtlijn voor bij het Europees Parlement op grond waarvan platformen die gebruik maken van user generated content (zoals YouTube) aansprakelijk zijn als geüpload materiaal inbreuk maakt op de rechten van derden. De platformen worden dan ook een verplicht om een ‘uploadfilter’ te installeren, die moet voorkomen dat content met een onrechtmatig karakter online komt. Het is nog onduidelijk in hoeverre deze verplichting ook zal gelden voor een internet marktplaats.

In een notendop het kader

Een rechthebbende kan de exploitant van een internet marktplaats rechtstreeks aanspreken voor de op de markplaats aangeboden (vermeende) namaakproducten. De exploitant van de internet marktplaats mag een redelijke termijn nemen om de juistheid van de kennisgeving van de rechthebbende te onderzoeken, om waar wenselijk en mogelijk in contact te treden met zijn klant en om vervolgens het aanbod van de namaakgoederen te verwijderen of ontoegankelijk te maken.

Indien de exploitant van de internet marktplaats op deze wijze handelt, dan kan hij zich mogelijk vrijwaren van aansprakelijkheid. In dat kader is het ten eerste belangrijk dat hij niet stilzit en daadwerkelijk een redelijke termijn in acht neemt voor zijn onderzoek. Het aanbod van de namaakproducten dient namelijk prompt te worden verwijderd of ontoegankelijk te worden gemaakt. Verwijdert de exploitant van de internet marktplaats de content niet of niet tijdig, dan kan de (benadeelde) rechthebbende exploitant van de internet marktplaats aansprakelijk houden voor de schade die zij lijdt als gevolg van de via de marktplaats verhandelde namaakproducten. Daarnaast is het van belang dat de exploitant van de internet marktplaats een neutrale rol heeft aangenomen in het verkoopproces en de aanprijzing van de producten. Mengt een tussenpersoon zich teveel in dit proces, dan is het voor hem lastig vol te houden dat hij niet wist dat de activiteit of de informatie een onrechtmatig karakter had.

Kortom, de strekking van de onderhavige uitsluiting van aansprakelijkheid is dat de tussenpersoon niet aansprakelijk is voor zover hij snel heeft opgetreden én zich niet actief met de doorgegeven of opgeslagen informatie heeft bemoeid, met andere woorden louter faciliterend is opgetreden.

Tips voor Exploitanten van een Internet Marktplaats

Hieronder vijf juridische tips ter voorkoming van aansprakelijkheid indien je als exploitant van een internet marktplaats wordt aangesproken door een (benadeelde) rechthebbende:

• De aansprakelijkheid van en de maatregelen jegens (online) tussenpersonen, zoals exploitanten van een internet marktplaats, is vooralsnog niet uitgekristalliseerd en biedt weinig concrete normen. Wel zijn er enige lijnen uitgezet voor de beoordeling van aansprakelijkheid. Zorg dat je die kent en dat je als exploitant van een internet marktplaats de ontwikkelingen bijhoudt.

• Indien je als exploitant van een internet marktplaats een beroep wenst te kunnen doen op de aansprakelijkheidsexceptie dan zal je het beheer/de exploitatie van de internet marktplaats dienen te beperken tot neutrale, louter technische en automatische verwerking van gegevens van klanten, zonder kennis ervan of controle erover.

• Zorg er in dat geval ook voor dat je op de website duidelijk communiceert dat jouw rol als exploitant van een internet marktplaats louter een faciliterende rol is en vermijd vereenzelviging met de partijen die producten aanbieden op jouw internet marktplaats. Zo kan je bijvoorbeeld verplicht stellen dat de fabrikanten/verkopers van de producten op jouw internet marktplaats hun handelsnaam en (zakelijke) contactinformatie bij de producten op internet laat zetten. De kans wordt hierdoor vergroot dat (uitsluitend) de betreffende verkoper door de rechthebbende wordt aangesproken.

• Hanteer een duidelijke NTD-procedure (notice-take-down) en je zou zelfs een NSD-procedure (notice-stay-down) kunnen hanteren. Dit zijn doeltreffende maatregelen jegens de rechthebbenden die menen dat inbreukmakende producten worden verhandeld.

• Maak (op juiste wijze) gebruik van goede algemene voorwaarden, zowel in de relatie met de partijen die producten aanbieden op jouw internet marktplaats als in de relatie met de internetgebruikers die producten aanschaffen via jouw internet marktplaats. Dit ter beperking van de aansprakelijkheid jegens deze partijen. Zo kan je als exploitant van een internet marktplaats zo goed als mogelijk voorkomen dat je in een spagaat komt tussen enerzijds de (zorg)plichten jegens de partijen met wie je een commerciële relatie hebt en anderzijds de (zorg)plicht jegens de rechthebbenden.

Geschreven door Suzan Houben-van Geldorp. Suzan is advocaat bij Köster Advocaten in Haarlem. Regelmatig behandelt zij hier actuele juridische kwesties. Advocatenindemode.nl

Beeld: Pexels