MOØDe: De modewereld door de lens van Nederlandse portretfotograaf Anton Corbijn

Zegt de naam Anton Corbijn u wat? De heer Corbijn is bekend als Nederlandse fotograaf, filmmaker en videokunstenaar, waarbij mode steeds meer onderdeel wordt van zijn werk. In 1955 groeit hij op in een protestants dorp waar, zoals hij het zelf beschrijft, niemand buiten de lijntjes kleurt met zijn outfits. Zijn vader is in die tijd immers de dominee van het dorp. Op zijn achtste valt zijn oog bij de kapper op vier portretfoto’s van identiek geklede jongens - The Beatles. Corbijn realiseert zich dat hun levensstijl en die van hem totaal verschillen: zwarte lederen broeken en jacks - ho maar, daar is in Strijen geen ruimte voor.

Drie jaar later verhuist Corbijn, met zijn ouders, naar het midden van Nederland, waar hij middels platenwinkels en muziektijdschriften de rock and roll-wereld leert kennen. Hij leert de namen van bands (en de leden) uit zijn hoofd en bestudeert de kleding die zij dragen. Corbijn trekt al snel de conclusie dat het geluid van de band nauw verbonden is met de kleding die de bandleden dragen. Vanaf dat moment probeert Corbijn er zelf ook uit te zien alsof hij in een muziektijdschrift thuishoort, zo omschrijft hij het zelf.

Rond zijn achttiende zet Corbijn zijn eerste stappen in de fotografie-wereld en begrijpt hij al snel dat mensen het belangrijk vinden wat zij aan hebben op de foto. Men wil middels kleding een boodschap overbrengen. Daarnaast beoordelen we elkaar op basis van de kleding die we dragen. In zijn verdere carrière valt het Corbijn op hoeveel aandacht kleding krijgt van schrijvers en redacteuren. Toch houdt mode Corbijn niet evenveel bezig zoals zij, want voor zijn gevoel fotografeert hij mensen, geen kleding. Maar, mode en muziek zijn wél erg met elkaar verbonden.

Corbijn experimenteert in de late jaren tachtig met nieuwe formaten, onderwerpen en manieren van fotograferen, en sleept in de vroege jaren negentig zijn eerste commerciële opdrachten binnen in de modewereld - voor Levi’s Duitsland, waarbij hij het agentschap ook nog eens moest overtuigen dat Kate Moss het perfecte model zou zijn voor de campagne. De jaren daarna schiet hij beelden voor diverse modebladen, zoals de Amerikaanse Vogue en Harper’s Bazaar. Hoewel de portretfotograaf zichzelf niet profileert als modefotograaf, lijkt hij er wel wat trekjes van weg te hebben. In de tentoonstelling MOØDe, gepositioneerd in het Cobra Museum voor Moderne Kunst te Amstelveen, verkent Corbijn de kruising tussen portretfotografie en de modewereld. FashionUnited krijgt de mogelijkheid om de expositie een dag voor de publieke opening te bezoeken.

Anton Corbijn put inspiratie uit rock and roll: portretten met een ruig randje

Op de eerste verdieping van het Cobra Museum verdelen diverse gebroken witte hoekwanden een selectie van Corbijns beelden door de jaren heen. In totaal zijn er bijna tweehonderd beelden, in verschillende formaten, te zien. Zoals eerder vermeld, heeft de portretfotograaf een grote liefde voor de muziekwereld - in het bijzonder de rock and roll-cultuur. Het is dan ook geen verrassing dat zijn werk een ruig randje heeft.

Om te beginnen hangen er diverse portretten van bands, waaronder de Red Hot Chili Peppers, The Beatles en U2. Bands vertellen hun boodschap middels muziek, maar ook via de kleding die zij dragen. Het is dan ook niet voor niets dat er ook een portret van Mick Jagger (de front man van The Rolling Stones) hangt. Hij draagt een panterprint-pak en heeft een oogmasker op. Jagger staat geposeerd bij een boom met vier stronken. Het hoge contrast in de zwart-wit-foto zorgt ervoor dat de ruige rock-look duidelijk naar voren komt. Zijn liefde voor muziek krijgt tevens een moderner tintje in de tentoonstelling door kleurenfoto's van artiesten zoals Martin Garrix en Beyoncé.

De tekst gaat verder onder de foto’s.

Hoog contrast en licht typeren Anton Corbijns werk

Wie zich verder door de expositie baant, zal het gelijk opvallen: het gebruik van een hoog contrast en licht typeren Corbijns werk. Daarnaast is Corbijn van nature een zwart-wit-fotograaf. Hij weet niet wat hij met kleur aan moet, vertelt hij nonchalant tijdens de opening van de tentoonstelling. De expositie wordt dan ook gedomineerd door kleurloze beelden. Dat maakt de kleurenfoto’s echter niet minder interessant. Hier komt juist het spelen met het hoge contrast erg duidelijk naar voren. Bovendien lijkt de nadruk bij deze beelden meer te liggen op de kledingstukken. Zo schoot Corbijn een beeld voor Harper’s Bazaar in 1991. Een dame met opgestoken haar leunt met haar bovenrug tegen een witte muur. Ze draagt een rode veren-top in combinatie met kruisvormige statement-oorbellen en een armband. Corbijn speelt zodanig met het contrast dat het model verandert in een zwart schaduwbeeld. De witte muur krijgt groene accenten en de bloedrode veren-top springt uit de foto, samen met de zilveren juwelen die hun glans totaal verloren zijn. Op precies dezelfde manier weet de portretfotograaf de accenten te leggen op kristallen die op een boventop zijn geborduurd in een andere foto voor Harper’s Bazaar.

Het gebruik van het hoge contrast en licht evolueert naarmate de tijd vordert. Zo is bijvoorbeeld het portret van Natalia Vodianova voor Louis Vuitton te zien uit 2014. Vodianova hangt met één arm aan een trapleuning in Parijs. De accenten liggen hier op de pikzwart gemaakte lucht en de zwarte onderdelen van Vodianova’s jurk. Corbijn kiest er daarnaast voor wit uit te lichten en de vormen van de rode bloemen op de jurk te accentueren door opnieuw het contrast omhoog te gooien.

De tekst gaat verder onder de foto’s.

Portretten van supermodellen en grote modeontwerpers; Anton Corbijn fotografeert persoonlijkheden

De modewereld door de lens van Corbijn betekent ook dat portretten van supermodellen en grote modeontwerpers niet uit de tentoonstelling kunnen ontbreken. Zo hangen er diverse levensgrote portretten van Alexander McQueen, Jean Paul Gaultier en Ann Demeulemeester, maar ook van Virgil Abloh, Giorgio Armani en Viktor en Rolf. Het gaat bij deze portretten duidelijk om, zoals Corbijn het zelf noemt, de pracht van de mens en de schoonheid van binnen in. “Dat is hetzelfde als je een model op de foto zet. Dan draait het voor mij om het model dat ik fotografeer en niet om de kleding die hem of haar ‘mooi moet maken’”, vertelt hij.

Zo wordt het portret van Ann Demeulemeester vergezeld door een foto van Kate Moss. Het Britse supermodel staat middenin een donkere hoek die minimaal belicht wordt door twee ramen. De portretfotograaf zet Kate Moss in de spotlight door de kamer te bewerken tot een duistere ambiance. Corbijn kiest voor zijn portretten het liefst donkere ruimtes of plaatsen met donkere hoeken. Hij is geen technische fotograaf, maar speelt juist met het licht dat een ruimte biedt.

De tekst gaat verder onder de foto.

Als Corbijn wordt gevraagd hoe belangrijk mode voor hem is, lacht hij: “Ik heb een zwart T-shirt met een zwarte broek en een zwart jasje aan.” Zonder gekkigheid, gekleed zijn wordt voor de portretfotograaf wel steeds belangrijker. “Het bewust zijn van wat ik aandoe, wordt steeds groter. Ik kan wel zeggen dat ik wordt beïnvloed door mijn werk. Desondanks draag ik altijd 'werkersjasjes' naar shoots.” Corbijn vindt het interessant om te zien hoe mensen zich uiten middels kleding en portretteert de schoonheid van de mens, waarbij kleding een steeds groter onderdeel wordt.

MOØDe is van 22 december 2023 tot en met 12 mei 2024 te zien in het Cobra Museum voor Moderne Kunst te Amstelveen.