Feminisme: meer dan jezelf (letterlijk) blootgeven

Met de opschudding veroorzaakt door #metoo nog vers in ons geheugen en de talloze bewijzen voor het machtsmisbruik in Hollywood, kunnen vrouwen niet anders dan onder ogen zien dat ze zijn opgegroeid in een wereld waarin misogynie daily business is. Ons zelfbeeld is gecultiveerd maar misvormd, maar de tijd lijkt aangebroken waarin eindelijk wordt afgerekend met de mannelijke onderdrukking. Maar of iedereen daar klaar voor is?...

Wanneer een vrouw in de jaren ‘80 werd weggestuurd met het excuus dat ‘’hier mannenzaken worden besproken’’, was het beste dat zij kon doen een goed pak met flinke schoudervullingen uit de kast trekken om de mannen te imiteren en zo vooruit te komen. Nu vrouwen de macht weer aan het heroveren zijn, is de tailored fit dan ook weer terug van weggeweest. We protesteren met zijn allen heel wat af door t-shirts te dragen met provocerende slogans en buttons op onze revers te spelden die ons punt duidelijk maken. Maar zou het dan ook zo zijn dat de manvriendelijke ‘’vrouwelijkheid’’ in de mode - denk aan kleding die bovenal strak, laag uitgesneden en weinig verhullend is - eindelijk eens kritisch wordt bekeken?

Toen bekend werd dat Phoebe Philo zou vertrekken bij Céline zorgde dat bij vriend en vijand voor ontsteltenis - niet meer gezien sinds midden 2000, toen respectievelijk Jil Sander en Helmut Lang hun bedrijven verlieten. Hun kleding, evenals die van Philo, moedigde vrouwen aan zichzelf te zien als méér dan enkel de som van hun lichaamsdelen. Een Sanders jasje, Lang jurk of Céline shirt is meer dan een simpel kledingstuk: het zijn items waarin cultuur, rebellie, humor en sensualiteit zijn verweven. Helmut Lang voorzag zijn ontwerpen regelmatig van bondage elementen als rubber en bh-bandjes, maar deed dit op zo’n ongrijpbare en subtiele manier dat het veel meer was dan ‘’sexy’’ of ‘’vrouwelijk’’ alleen. En dat reuring rondom een item kan leiden tot regelrecht fanatisme liet ook Céline blijken. Het merk is één van de meest succesvolle namen uit de stal van LVMH, getuige de verkoop die in het afgelopen decennium toenam van 236 miljoen dollar tot 828 miljoen dollar.

Sex sells

Reclamemakers beweren het al sinds jaar en dag: ’’Sex sells’’. Dat dit niet per se waar hoeft te zijn, bewijst een studie door de University of Illinois uit het ‘’International Journal of Advertising’’ van juni 2017. Voor deze studie werden bijna 80 onderzoeken omtrent reclame uit de afgelopen 30 jaar geanalyseerd, en hieruit bleek dat seksueel getinte beelden in reclame niet leiden tot hogere verkoopcijfers - wel bleek dat mannen positiever reageren op zulke sexy beelden dan vrouwen.

De bekende modejournaliste Cathy Horyn vertelde aan The Cut ooit het volgende over Philo: “Wanneer ik schrijf over haar collecties, heb ik nooit het gevoel dat ik het precies onder woorden kan brengen - een gevoel dat ik nooit heb bij shows van Miuccia Prada of Rei Kawakubo of Nicolas Ghesquière. In al die gevallen zijn er op zijn minst één of twee seizoenen waarin ik vond dat ik er met mijn recensie in was geslaagd over te brengen wat er zo bevredigend (of gekmakend) was aan de collectie.” Zouden haar woorden wellicht te maken hebben met het feit dat ook het bevredigende maar gekmakende vrouwzijn niet zo makkelijk in woorden kan worden gevat?

Representatie in de media is belangrijk, maar wat nu als het juist misrepresentatie is - vermomd als representatie - waaraan we gewend zijn geraakt? Emily Ratajkowski, voorstander van het laten zien van huid als feministisch gebaar, zei in het januarinummer van Harper’s Bazaar Arabia het volgende: “Ik geloof dat veel mensen denken dat vrouwen die zich sexy kleden of gedragen het tegenovergestelde is van feminisme. Terwijl ik juist het gevoel heb dat dit in zekere zin juist onderdrukkend is tegenover vrouwen, omdat je hen voorschrijft hoe ze zich moeten kleden en gedragen: precies wat het feminisme niet is.” Wat nu als Ratajkowski gelijk heeft; wat als dit oppervlakkige, simplistische en binaire ‘’je-bent-voor-of-tegen-me’’-argument precies het tegenovergestelde is van feminisme zoals het ooit bedoeld was?

Vrouwen hebben een punt bereikt waarop ze zich beginnen te realiseren dat de manier waarop zij zichzelf zien nooit op zichzelf staand is geweest maar al decennialang van buitenaf wordt gemanipuleerd en gevormd om te beïnvloeden hoe zij zich gedragen. Dit is sterk verankerd binnen onze maatschappij, en heeft alles te maken met de obsessieve relatie die vrouwen hebben met hun eigen lichaam. Jezelf halfnaakt op Instagram laten zien om viral te gaan is je goed recht, maar dit is eigenlijk niet meer dan een afleiding wanneer je het grotere geheel in acht neemt. Het is tijd om op zoek te gaan naar een intellectuele, diepgaande manier om het onderwerp aan te kaarten. Simpelweg roepen dat iedereen die bloot afkeurt een slut shamer is, is niet genoeg - de term is inmiddels al bijna retro. Wat we nodig hebben zijn hedendaagse Emmeline Pankhursts die voor eens en voor altijd zullen afrekenen met de patriarchale standaarden.

Een keerpunt voor de maatschappij

56 procent van de Gen Zers in de Verenigde Staten kent iemand die genderneutrale voornaamwoorden gebruikt, vergeleken met 43 procent van de personen tussen de 28 en 34 jaar - zo blijkt uit onderzoek uit 2016, uitgevoerd door de internationale J Walter Thompson’s Innovation Group. Jongeren die behoren tot Generatie Z gaven ook aan geen waarde te hechten aan de binaire scheidingslijn tussen de geslachten - slechts 44 procent gaf aan dat ze altijd kleding kopen die specifiek is ontworpen voor hun eigen geslacht, versus 54 procent van de millenials. Een maatschappelijke trend lijkt onderweg te zijn, en terwijl de lijn tussen ‘’hem’’ en ‘’haar’’ alsmaar meer vervaagt zullen we hopelijk een samenleving vormgeven waarin individualisme telt en waarin onze seksualiteit niet meer zo nodig in keurige hokjes hoeft te worden gepast.

Omarm je vrouwelijkheid en geloof het niet wanneer iemand je vertelt dat het laten zien van meer huid de oplossing van het feministische debat is. Veel van ons geloven dat dit een oversimplificatie is van wat het betekent om vrouwelijk te zijn. We hebben niets aan een snelle maar lege boost van ons zelfvertrouwen, teweeggebracht door social media - echt zelfvertrouwen gaat veel dieper dan dat. De illusies - de verhalen die we altijd voor waarheid aannamen, de rolverdelingen, schaars geklede Victoria’s Secret Angels en alle andere middelen van het commercieel feminisme - ze hebben hun geloofwaardigheid verloren.

Wat we wél doen, is oprechte ambitie omarmen; evenals afrekenen met achterhaalde beleidsplannen en de loonkloof. Vooruitgang zal er komen - de philo-sophy zal doorgaan, maar dan zonder Philo. Dus… Wie stapt naar voren om haar plek in te nemen en de sterke vrouw van nu te kleden?

Door gastredacteur Jackie Mallon, die les geeft aan de faculteit van diverse modeprogramma’s in New York en de schrijfster is van ‘Silk for the Feed Dogs’, een roman die zich afspeelt in de internationale modeindustrie.

Dit artikel werd eerder gepubliceerd op FashionUnited.com. Vertaling en bewerking door May-Anne Oltmans

Foto’s: Photos: homepage image Moschino SS2017 via Catwalkpictures; Celine.com; arrest of Emmeline Pankhurst My Own Story by Emmeline Pankhurst. London: Virago Ltd., 1979. Originally printed 1914 by Hearst's International Library Co. USA. ISBN 0-86068-057-6; Victoria’Secret, Jewel Samad / AFP.