Mode en demonstranten: Hoe één kledingstuk symbool kan staan voor een beweging
bezig met laden...
De ‘gilets jaunes’, de gele hesjes. De omschrijving van één kledingstuk en de meeste mensen weten meteen waar het over gaat, tenzij die persoon de afgelopen tijd onder een steen heeft geleefd natuurlijk. Niet blauw, niet groen, nee, geel. De protestbeweging in Parijs heeft ervoor gezorgd dat het gele, voor niemand flatteuze, veiligheidshesje symbool is komen te staan voor het hele protest. Wie denkt dat het de eerste keer is dat één kledingitem en masse wordt opgepakt, heeft het mis.
De gele hesjes hebben op meerdere manieren invloed gehad op de modewereld. Luxe boetieks sloten de deuren in december in de angst het slachtoffer te worden van slechtwillende demonstranten. Ze liepen hierdoor omzet mis in het belangrijke feestdagen seizoen, maar liepen anders het risico dat de winkel gevandaliseerd zou worden. Naast dit, zeer belangrijke, effect hebben de demonstraties er ook voor gezorgd dat 'protestbeweging van de gele hesjes' is opgenomen op Wikipedia. De veiligheidshesjes zijn onlosmakelijk verbonden met het protest.
Kledingstukken die betrokken zijn geraakt bij protesten
Kijk bijvoorbeeld naar de Suffragettes, dames die begin vorig eeuw strijden voor het recht om te stemmen voor vrouwen. Door Emmeline Pethick-Lawrence, co-editor van Votes for Women, werd in 1908 een kleurenschema in het leven geroepen die symbool kwam te staan voor de Suffragette-beweging. Paars stond voor loyaliteit en waardigheid, wit voor puurheid en groen voor hoop. Ketens zoals Selfridges en Liberty in Londen sprongen slim in op de protestbeweging door linten te gaan verkopen in de kleurstelling die gebruikt konden worden voor hoeden, riemen, rosettes en badges. Daarnaast gingen ze ook kledingstukken maar ook ondergoed, handtassen, schoenen, slippers en zeep verkopen in de drie kleuren.
De Suffragettes is maar één van de voorbeelden uit de geschiedenis waar een kledingstuk of kleding gebruikt werd als vorm van protest. Dat mode zo vaak voor dit doeleinde wordt gebruikt is volgens Jane Tynan, professor van Critical Studies bij het Central Saint Martins college in Londen niet zo gek. Tegen CNN vertelt de professor in 2017: “Mode kan een effectief instrument zijn in de politiek. Het gebruiken van mode is een sterke manier van protesteren, ook omdat het een visueel spektakel creëert dat door iedereen gezien kan worden, ongeacht klasse, ras, opleiding of sociale status. Het is even - al dan niet meer - effectief in een protest als het rondzwaaien met een bord.”
Arrestatie vam Emmeline Pankhurst, My Own Story by Emmeline Pankhurst. London: Virago Ltd., 1979. Oorspronkelijk gepubliceerd in 1914 door Hearst's International Library Co. USA. ISBN 0-86068-057-6
Gele hesjes, pussy hats en rode gewaden: kledingstukken die een stem werden van het protest
Vrouwen gebruiken kleding vaker als een vorm van protest, zo is in 2018 te zien geweest. Denk aan de actrices die tijdens de Golden Globe-uitreiking van 2018 in het zwart gekleed kwamen om aandacht te vragen voor de Time’s Up-beweging. Time’s Up is een stichting die in het leven werd geroepen om geld in te zamelen voor slachtoffers van seksuele intimidatie. Op een uitzondering na kwam iedereen in het zwart gekleed. Het was een duidelijk statement tijdens de normaal zo kleurrijke uitreiking. De galakleding werd uiteindelijk geveild voor het goede doel.
Beeld: Nicole Kidman - Hubert Boesl / DPA
Het Amerikaanse symbool van feminisme in 2017 was de pussy hat, refererend aan de Trump-uitspraak ‘Grab them by the pussy’. Tijdens de Women’s March tegen het beleid van Trump kwamen vrouwen massaal met de roze mutsen (met katten oren, waar de naam naar verwijst) naar de demonstratie. De muts werd bedacht door Krista Suh en Jayna Zweiman die samen het Pussyhat Project startte. Met de muts wilde ze niet alleen een sterk statement maken tijdens de demonstratie, maar er ook voor zorgen dat mensen die niet fysiek aanwezig konden zijn, wel hun steun konden uiten. De pussyhat werd later ook nog op de catwalk gespot toen Angela Missoni de modellen tijdens haar autumn/winter 2017 show had gestyled met de hoeden. De muts werd in de volgende Women’s March voornamelijk achterwege gelaten omdat transgender vrouwen of vrouwen zonder vrouwelijke genitalieën zich niet konden vinden met het concept van de ‘pussyhat’. Toch heeft de roze muts met kattenoren een blijvende indruk achter gelaten.
De mode achter protestbewegingen: één kledingstuk verenigt een groep
De pussyhats zijn een voorbeeld van hoe een item toevallig door de grote massa werd opgepakt. Niemand had in het begin verwacht dat dit massaal gedragen zou worden. Eigenlijk kan het vergeleken worden met het krijgen van een bijnaam. Niemand verzint ooit zijn eigen bijnaam, je krijgt hem. Een naam die toevallig wordt bedacht en blijft plakken. Kledingstukken die de beeldvorming over een protest domineren moeten maar net genoeg aanhang krijgen om dit effect te hebben, precies zoals een bijnaam moet blijven hangen bij andere mensen.
Het is niet het eerste hoofddeksel dat gelinkt is aan een protestbeweging. In 1996 was de Black Panther Party te zien met een zwarte leren jas, een zwarte baret en donkere zonnebrillen. De beweging kwam op voor de rechten van Afrikaans-Amerikaanse mensen op zowel sociaal als politiek gebied. De look is tot op de dag van vandaag nog gelinkt met de Black Panther Party.
Beeld: The Handmaid’s Tale via Hulu pers website
Toen in 2017 sprake was van verschillende anti-abortus wetten die in overweging werden genomen in de Verenigde Staten verschenen vrouwen in een Handmaid’s Tale-kostuum bij het Witte Huis. In de populaire serie uit 2017, gebaseerd op het gelijknamige boek uit 1985, dragen de vrouwen een rode cape met een witte kap. Het boek draait om de manier waarop vrouwen proberen vrijheid en onafhankelijkheid te winnen van hun patriarchale maatschappij. De boodschap van de serie sloeg aan en zorgde ervoor dat ze voor het eerst werden gebruikt tijdens een protest tegen de anti-abortus wetten. Het kostuum werd al snel gebruikt bij demonstraties en marsen voor de rechten van vrouwen in het buitenland. Het kostuum werd gebruikt van Ierland tot aan Argentinië.
De combinatie van mode en demonstranten overheersen de laatste jaren meer en meer het nieuws. Maar één item is niet uit het nieuws te bannen: het gele hesje. Niet alleen wordt het hesje gebruikt bij protesten in Frankrijk, maar ook in Amsterdam was het veiligheidshesje te zien bij een protest in Amsterdam, Den Haag, Nijmegen en maastricht. De ‘gele hesjes’ van Nederland protesteren echter wel tegen andere onderwerpen dan de demonstranten in Frankrijk. De trend is echter gezet: de ‘gilets jaunes’ zijn een symbool van protest geworden.
HoofdBeeld: Pixabay