Shayli Harrison, oprichter van Mutani: “De metaverse biedt ontwerpers creatieve vrijheid én een verdienmodel”

Voor experimentele modeontwerpers is de hedendaagse mode-industrie geen gemakkelijke plek. Wie geld wil verdienen, moet ontwerpen voor het grote publiek - en juist dat grote publiek is vooral geïnteresseerd in kleding die aan de bestaande conventies voldoet. Die conventies bestaan in de vorm van trends en dresscodes, maar vaak zijn ze ook gewoon praktisch: boodschappen doen op de fiets gaat nu eenmaal makkelijker in een spijkerbroek dan in een extravagante creatie met wapperende lagen of uitsteeksels.

Door de jaren heen heeft zich echter een nieuwe ruimte ontvouwd waar alles mogelijk lijkt: de cyberspace. Daar gelden niet dezelfde sociale regels of praktische overwegingen als in het echte leven. Dat maakt de virtuele wereld dé plek voor experimenteel design, aldus ontwerper Shayli Harrison. Harrison studeerde in 2018 af aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten van Antwerpen. Onlangs lanceerde ze het bedrijf Mutani (spreek uit: Mútani, bijna als in mutiny, muiterij), dat ontwerpers helpt om hun werk te vertalen naar het digitale domein. “De cyberspace is waar ons werk echt van waarde kan zijn.”

Tussen creativiteit en commercie

Gedeconstrueerde kledingstukken, gigantische mouwen van kleurrijke glansstoffen, fabelachtige lipsieraden en hypnotiserende prints: Harrisons afstudeercollectie ‘Crimes Against Nature’ was er een die het voorstellend vermogen compleet te boven ging. De Academie van Antwerpen leverde in de geschiedenis al vaker radicale makers af die werken op het snijvlak van mode en kunst. “We komen eigenlijk niet als ontwerpers uit die opleiding, maar als creative directors, mensen met een artistieke visie,” vertelt Harrison. “Op de academie kijk je vooral naar illustraties, boeken, kunst. Je beeldhouwt en tekent, en vormt die ideeën dan om tot kleding.”

Voor dit slag ontwerpers is het vaak een uitdaging om een plek te vinden in de commerciële mode-industrie. Harrison: “Hoe meer creatief vrij je bent, hoe groter de kans dat je terechtkomt in een soort limbo tussen kunst en mode: je fungeert als inspiratiebron voor veel andere ontwerpers en merken, maar je wordt zelf nergens aangenomen.” In de jaren tijdens en na haar opleiding leerde Harrison nog andere schaduwkanten van de industrie kennen. “De massaproductie, het afval, de slechte werkomstandigheden… Ik besloot: dit is niet de plek voor mij.”

Van digitaal dorp naar de metaverse

Niet geheel toevallig raakte Harrison verzeild in de wereld van digitale mode. Tijdens haar studie had ze al eens een virtual reality-experience ontwikkeld die ze op de academie presenteerde. Na haar afstuderen werd ze gevraagd door kunstencentrum Z33 in het Belgische Hasselt om samen met een klein team van digi-kunstenaars te bouwen aan een VR-kunstproject. “We maakten een interieur van textiel waar virtuele wezens doorheen liepen. Die kon je zien met VR-brillen die vanaf het plafond naar beneden hingen. Dat gaf me een idee van waar ik heen wilde gaan.”

Rond diezelfde tijd kwam er een open call voorbij van Digital Village, een project van Evelyn Mora, ook het brein achter de virtuele Helsinki Fashion Week. Dit ‘digitale dorp’ is een feite een uitgestrekte ‘multiplayer metaverse’, een virtueel meta-universum met mogelijkheden voor browsen, gaming en sociale interactie. Digital Village biedt daarnaast een podium aan digitale ontwerpers, die er hun designs kunnen verkopen via een marktplaats. Harrison schreef zich met haar portfolio in op de open call van Digital Village, en met succes. Sinds vorig jaar november werkt ze met een team van twaalf experts op het gebied van onder meer animatie, sculpting en geluid aan de twee minuten durende film ‘Fear the Foli-age’ die binnenkort verschijnt als onderdeel van de lancering van Digital Village. De fantasierijke filmkarakters en hun extreme outfits, ontworpen door Harrison, zijn gebaseerd op uitstervende bloemsoorten als de kievitsbloem en de blauwe zeedistel.

Tijdens het project kreeg Harrison te horen dat ze haar digitale ontwerpen en avatars zou kunnen verkopen op de online marktplaats van Digital Village, in de vorm van NFT’s, kort voor non-fungible tokens. “Ik heb echt moeten uitzoeken wat dat betekende. Ik had er wel eens van gehoord, maar wat kon ik daar in ‘s hemelsnaam mee?”

De term NFT’s zal ook voor veel lezers nog raadselachtig klinken. Samengevat: non-fungible tokens zijn virtuele, niet-inwisselbare eigendomsbewijzen voor digitale items. Dat kunnen bijvoorbeeld avatars of digitale outfits zijn die je kunt gebruiken in games, maar ook virtuele kunstwerken of muziekstukken. De NFT’s zijn verankerd in een blockchain-systeem, waarin wordt vastgelegd wie de eigenaar is en waar verkooptransacties worden geregistreerd. NFT’s zijn te koop met cryptomunten, zoals bitcoins, maar ook met dollars of euro’s. Hoewel handel in NFT’s nog niet zo wijd verspreid is, wordt er door sommigen al wel flink in NFT’s geïnvesteerd: de eerste NFT-jurk, ontworpen door het Nederlandse bedrijf The Fabricant, werd in 2019 verkocht voor omgerekend 8.120 euro.

Een hunkering naar wonderlijke dingen

De markt voor NFT’s groeit inmiddels hard. Handelaars in NFT’s, en ontwerpers zoals Harrison, reageren niet alleen op het toenemende gebruik van internet onder consumenten, maar lopen ook vooruit op ontwikkelingen die dat internet nog door gaat maken. “Hoe dieper ik groef, hoe duidelijker het me werd dat er veel gaande is rondom ‘Web3’,” zegt Harrison. “Dat is eigenlijk een toekomstperspectief voor het internet in de vorm van een metaverse, een virtuele wereld die is gemaakt door gameontwikkelaars in plaats van codeurs, en waar alles visueel is.” In Web3 is een belangrijke rol weggelegd voor persoonlijke avatars waarmee je door de metaverse kunt bewegen. Die avatar kun je stylen, net zoals dat kan in games als De Sims, Animal Crossing en Fortnite.

Meerdere grote modemerken bewegen al zich in de cyberspace, met name in de gamewereld. Deze merken bieden veelal digitale versies aan van bestaande looks. Saai, vindt Harrison: “In een game wil ik niet rondrennen in een crop top en leggings. Het ontwerp moet het doel van de gamewereld dienen, en dat is het verkennen van onze fantasie.” Harrison ziet de gamewereld, en de metaverse, als een ‘safe space’ waar mensen vrijelijk kunnen experimenteren met vormen en identiteiten en lol kunnen maken met mode, los van de conventies van het alledaagse leven. “Ik heb soms het gevoel dat mode dat plezier een beetje is kwijtgeraakt. Er is een hunkering naar theatraliteit, naar rare en wonderlijke dingen. Mode is zo stijf geworden. De gamewereld is het tegenovergestelde daarvan. Dat is waar mijn werk echt van waarde kan zijn.”

De ‘Antwerp Cyber Six’

Harrison wil ook andere ontwerpers een manier bieden om hun creativiteit ten volste te benutten en bovendien te profiteren van het verdienmodel dat digitaal design biedt. “Ontwerpers die hun werk digitaal ontwikkelen kunnen dat online verkopen. Dat zou hen ook de financiële ruimte kunnen geven om daarnaast in de echte wereld te kunnen blijven ontwerpen.” Digitalisering vergt echter pecifieke kennis en kunde, en is voor de meeste ontwerpers allebehalve vanzelfsprekend, ziet Harrison. “Er zijn veel ontwerpers wiens werk heel geschikt is voor de metaverse, maar die de technologie erachter niet begrijpen.”

Enter Mutani. Het bedrijf brengt radicale ontwerpers samen met tech-experts om digitale mode te creëren ‘die spelers aanzet tot het verkennen van rauwe vormen van zelfexpressie in games en de metaverse’. De ontwikkelde designs worden verkocht via blockchain-platforms, de winsten worden gelijk verdeeld onder de bijdragers. De financiële en creatieve vrijheid die digitale mode biedt, zo is het idee, leidt uiteindelijk ook tot meer ruimte voor mode-experiment in de fysieke wereld.

Drie avatars uit ‘Fear the Foli-age’ werden al onder de naam Mutani uitgebracht, evenals een reeks digitale versies van spectaculaire sieraden uit Harrisons afstudeercollectie. Harrison is momenteel bezig met een testcase voor het werkproces van Mutani, onder de noemer ‘Antwerp Cyber Six’, een ludieke afgeleide van de Antwerpse Zes. Het plan is om zes alumni van de Academie Antwerpen uitnodigen om met Mutani door de stappen naar digitalisering te doorlopen. Daarvoor graaft Harrison in het archief van de academie naar afstudeercollecties met metaverse-potentie. “We kijken naar wiens werk het best in de game-fantasie past. Dat heeft niets te maken met mode of trends, het gaat erom dat je een verhaal kunt bouwen rondom een karakter.” Lachend: “Het komt er eigenlijk op neer dat we naar de raarste shit op zoek zijn.”

In de toekomst moet Mutani het startpunt worden voor de meest far-out fashion in the cyber-scene : de plek voor de meest vergaande digitale ontwerpen. In feite is die toekomst speculatief, ziet Harrison. “Er zijn veel startups die stevig inzetten op Web3, maar hoe het er precies uit gaat zien en hoe het precies gaat werken, weet niemand nog zeker. Het kost tijd om dat uit te vinden. Die tijd kunnen we maar beter goed besteden.”