Shein haalt geplagieerd kledingstuk uit de handel, waarvoor het opnieuw van culturele toe-eigening werd beschuldigd

Vorige week werd de Chinese firma Shein door het Ministerie van Cultuur van Mexico beschuldigd van plagiaat en culturele toe-eigening, omdat op de website van deze fast fashion-gigant een bloemenblouse te vinden was die praktisch identiek was aan een traditionele 'huipil' die in 2017 geborduurd was door het ambachtelijke kledingmerk Yucachulas. Zij stelden de situatie als eerste aan de kaak op sociale netwerken.

De retailer reageerde op de beschuldigingen via een verklaring met de titel "We respecteren en vieren alle culturen. We herbevestigen ons respect voor ambachtslieden in Mexico en over de hele wereld." Hierin vermelden zij dat het kledingstuk in kwestie inmiddels is verwijderd van hun website, waar het te koop werd aangeboden voor minder dan 7 euro.

In de verklaring legde het bedrijf verder uit dat het er niet op uit was "inbreuk te maken op iemands geldige auteursrechten", waarbij verdere rechtvaardiging benadrukt wordt met de boodschap dat deze handeling geen deel uitmaakt van het Shein bedrijfsmodel. Volgens Shein ligt de kern van de zaak in plaats daarvan bij hun leveranciers, die "verplicht zijn zich te houden aan het beleid van het bedrijf en verklaren dat hun producten geen inbreuk maken op de intellectuele eigendom van derden." Volgens Shein komen er desondanks gevallen voor waarbij leveranciers zich niet aan deze regeling houden. In zulke gevallen zou Shein “onmiddellijk actie ondernemen."

Is dit een op zichzelf staand geval?

Hoewel Shein zich verdedigt door leveranciers te verwijten dat zij niet origineel zijn in hun werken, is dit echter een vaker voorkomend probleem dan de multinational lijkt aan te nemen. Shein heeft in zijn geschiedenis een groot aantal soortgelijke beschuldigingen verzameld, waarvan de meeste toebehoren aan kleine ontwerpers, die op een bepaald moment verrast werden door het verschijnen van hun ontwerpen of soortgelijke versies op de websites van deze reus zonder referentie.

Ook grote bedrijven lijken Shein niet te kunnen intimideren. Firma's als Ralph Lauren, Oakley of Dr. Martens hebben de detailhandelaar er in het verleden al op gewezen dat zij hun geplagieerde ontwerpen terugzagen tussen de grote verscheidenheid van producten die dagelijks op hun platform worden toegevoegd.

Dit is een gangbare praktijk in de textielsector, waar fast fashion zich laat inspireren door luxefirma's om zo meer mensen toegang te bieden tot bepaalde artikelen, door soortgelijke artikelen tegen een lagere prijs te creëren.

Een merkwaardig geval is dat van Zara. Gekopieerde items van het Spaanse merk die praktisch niet te onderscheiden van het origineel, zijn niet alleen te vinden op de website van Shein, maar ook op verschillende social media accounts met duizenden volgers die dagelijks de referenties van deze producten vergelijken en delen in hun feed, zodat gebruikers ze gemakkelijker kunnen vinden.

Korte blouses, identiteit van de Maya's

Terugkomend op het specifieke geval van de meest recente beschuldiging tegen Shein, de blouse die, afgezien van de kwaliteit en een verandering van kleur aan "de randen van de hals, mouwen en de bovenkant van de laatste bogen", weinig anders is dan het origineel. "Dit is een belediging voor alle ambachtslieden die zich wijden aan borduurwerk" deelt Yucachulas op hun Instagram-account. "De blouses of korte 'huipiles' zoals deze zijn gemaakt in verschillende Maya-gemeenschappen van de staten Yucatán, Campeche en Quintana Roo, als onderdeel van de identiteit van dit Maya-volk en als een economisch alternatief voor hun dagelijks levensonderhoud," verklaarde het culturele orgaan van Mexico.

In een verklaring die de verantwoordelijken van de regering van Mexico voor het behoud, de verspreiding en de promotie van het tastbaar en ontastbaar erfgoed van het volk van het land destijds aflegden, vroegen zij om uitleg over de gronden waarop "collectief eigendom gecommercialiseerd en geprivatiseerd wordt, terwijl het gebruik maakt van culturele elementen waarvan de oorsprong volledig gedocumenteerd is en hoe het gebruik hiervan voordelen oplevert voor de creatieve gemeenschappen".

"Wij zijn zeer bedroefd om dit soort plagiaat te zien, het is een gebrek aan erkenning van het werk van de ambachtslieden die zich wijden aan dit werk en leven van vakmanschap, in dit geval borduurwerk. Het is triest hoe dit ambachtelijke werk wordt gedevalueerd doordat veel mensen blijven kopen van dit soort platformen zonder de werkelijke oorsprong te kennen van veel van de ontwerpen die zij verkopen. Het is een grote schending van de intellectuele eigendom en vooral van de cultuur," aldus Yucachulas.

En dat is het ook, zoals zij in hun brief van de Mexicaanse regering goed omschrijven: "Het uitwerken van elk van deze stukken vergt uren werk vanwege de precisie die elke streek vereist; het komen tot de combinatie van kleuren en het geven van diepte aan elk bloemmotief. De stuks vertegenwoordigen niet alleen een deel van het milieu en de natuur, ze maken deel uit van hun wereldbeeld omdat ze direct verband houden met de vreugde van het leven. Ze zijn een weerspiegeling van hun emoties en gevoelens, daarom maken ze deel uit van hun identiteit als Maya volk en cultuur," voegt de tekst eraan toe.

Ook andere grote bedrijven zijn vóór Mexico gevalideerd.

Het is niet de eerste keer dat de regering van Mexico het opneemt tegen grote buitenlandse firma's om het commercieel exploiteren van kenmerkende elementen van de Mexicaanse cultuur in hun producten de kop in te drukken. Sinds januari is de nieuwe Algemene Wet op de Bescherming van het Cultureel Erfgoed van Inheemse en Afro-Amerikaanse Volkeren en Gemeenschappen meegenomen in het Staatsblad van de Federatie (DOF). Hieronder worden boetes van ten minste 10 miljoen pesos (ongeveer 500.000 euro) en gevangenisstraffen opgelegd voor degenen die ongeoorloofd gebruik maken en winsten behalen op dit soort cultureel erfgoed.

In 2020 diende het bureau van Cultura de México een vordering van hetzelfde type in bij de Franse ontwerpster Isabel Marant, die al eerder van een vergelijkbare handeling was beschuldigd in 2015 en destijds uiteindelijk haar excuses aanbood. Ook het Franse huis Louis Vuitton, de Venezolaanse ontwerpster Carolina Herrera, het Spaanse Mango en Inditex en het Amerikaanse Patowl zijn in het verleden in opspraak gebracht door het Mexico, dat met 56 etnische groepen over een belangrijke ambachtelijke rijkdom beschikt.

Dit artikel is eerder verschenen op FashionUnited.ES. Vertaling en bewerking van het Spaans naar het Nederlands: Marthe Stroom.