Eenderde van gemeenten houdt blijvende leegstand

Ook als de economie aantrekt en de koopkracht toeneemt, zullen diverse gemeentes last houden van leegstand. Er zijn simpelweg teveel winkels gebouwd. Dat stelt makelaarsvereniging Dynamis in het onderzoeksrapport ‘Sprekende cijfers - winkelmarkten’, die 24 verschillende Nederlandse regio’s heeft onderzocht.

Zeker 111 van de 390 gemeenten zullen blijvende schade ondervinden van leegstand als gevolg van een overschot aan winkels. Maar er zijn ook andere oorzaken: een aantrekkelijker aanbod in andere winkelgebieden met een diverser winkelaanbod, of een krimpende bevolking in het omliggende gebied.

Leegstand: kleine gemeentes hebben het zwaar

Het beschikbare aanbod van winkelruimte steeg in het afgelopen jaar tot 9 procent. Inmiddels is de winkelleegstand in volume 8,3 procent. De gemeentes buiten de Randstad zien de leegstand flink toenemen. Zo nam de leegstand in Heerlen met 180 procent toe tot 12,5 procent. In Assen en Tilburg steeg de leegstand met respectievelijk 47 en 48 procent tot 12.9 en 8,5 procent. In Hengelo liep de leegstand met 40 procent, net als in Almere. Ook Dordrecht heeft het zwaar met een leegstandsstijging van 31 procent. In Deventer staat maar liefst 15,7 procent van de winkels leeg, gevolgd door Almelo met 15,5 procent. Assen en Heerlen hebben een leegstand van respectievelijk 12,9 en 12,5 procent.

Het aanbod in de grote steden daalt echter aanzienlijk, meldt Dynamis. Gemiddeld daalde het aanbod met 15 procent en komt de leegstand uit op 7,4 procent, maar er zijn onderling wel verschillen. Vooral in Amsterdam nam het aanbod ten opzichte van 2015 af met maar liefst 56 procent. Daar is de leegstand ook het laagste met 4,9 procent. Ook Utrecht ziet het beschikbare aanbod afnemen met 36 procent, met een leegstand van 7,5 procent. Den Haag heeft nog steeds de hoogste leegstand met 9,9 procent. Daar daalde het aanbod met 11 procent. Rotterdam zag het aanbod met slechts 1 procent dalen en heeft een leegstand van 8,7 procent.

Randstad ziet aanbod winkelruimte juist dalen

Het faillissement van V&D heeft ‘letterlijk een gat geslagen’ in het kernwinkelgebied van veel middelgrote gemeenten, stelt Dynamis. De 63 vestigingen van de warenhuisketen hadden opgeteld een metrage van 350.000 vierkante meter. Dat schepte vooral kansen in grote gemeenten voor nieuwe retailers. Zo wisten Hudson’ s Bay, Topshelf, Zara en Decathlon handig in te spelen op de ontstane vrije winkelruimte. Medio juli had eenderde van de panden een nieuwe definitieve huurder, en 11 procent heeft vrijwel zeker een nieuwe huurder. Toch staat 46 procent van de V&D-panden nog leeg, ook is 10 procent tijdelijk opgevuld.

Vooral in kleinere gemeenten is het een stuk lastiger, want grote internationale ketens hebben weinig interesse. Dat komt vooral door een kritisch vestigingsbeleid van deze retailers. ‘Het verzorgingsgebied moet groot genoeg zijn en de stad aantrekkelijk. Mensen moeten van een bezoek een dagje uit kunnen maken,” stelt onderzoeksmanager Frank Verwoerd van Dynamis in het FD.

De Nederlandse winkelmarkt kent twee gezichten, concludeert Dynamis. Enerzijds een markt met veel faillissementen van met name Nederlandse winkelketens, anderzijds een markt waar nieuwe merken profiteren van de ontstane ruimte. “Er komen winkels die beter inspelen op de wensen van de huidige consument,” zegt Wilfred van der Neut, directeur van Dynamis, in het FD. Veel retailers zijn volgens hem failliet gegaan ‘omdat ze te weinig focus, innovatie en aanpassingsvermogen hadden’.

Inmiddels hebben veel gemeenten de leegstand als belangrijk item op de agenda staan en worden de ontwikkelingen nauwgezet gevolgd. Maar het blijft veelal tot een inventarisatie van problemen en het ontbreekt aan concrete plannen. En dat terwijl de problemen zich opstapelen, want door leegstaande panden gaat het hele winkelgebied achteruit, wat ook gevolgen heeft voor andere winkeliers.

“Gemeenten, maak een plan voor een compacter centrum, maak flexibele bestemmingsplannen, en stimuleer dat vastgoedeigenaren hun panden afwaarderen. Dan maak je transformatie van de gebouwen mogelijk, bijvoorbeeld tot woningen,” aldus Van der Neut in het FD. “Er moet nu actie worden ondernomen.”

Beeld: FashionUnited