Overheid als regisseur van het winkellandschap

Steeds meer grote winkels met veel filialen, de verschuiving van omzet naar internet en zelfstandige winkeliers die met pensioen gaan. Volgens brancheorganisatie CBW-Mitex en het Hoofdbedrijfsschap Detailhandel (HBD) verandert de

winkelmarkt aanzienlijk en moet de overheid zich meer opstellen als een regisseur. In het rapport ‘Dynamiek door beleid’ vragen de organisaties zich af: “Gaan de winkels de lege kantoren achterna?”

CBW-Mitex en het HBD maken zich zorgen: “Kleinschalige spelers worden verdrongen door formules met een groot oppervlak en veel vestigingen. Daarnaast leiden de groei van internet en daarmee de afnemende behoefte aan fysieke winkels, en het pensioen van veel ondernemers uit de babyboomgeneratie tot leegstand. Veel winkelruimte komt vrij en wordt niet meer ingevuld.”

Een jaar geleden waarschuwde de modebrancheorganisatie ook al voor ‘verrommeling van het winkellandschap’. Directeur Jan Meerman zei toen: "Te lang hebben de eigen belangen van overheden en vastgoedpartijen de boventoon gevoerd. De focus lag op korte termijn rendement. Resultaat is nu veel leegstand, verpaupering en een eentonig straatbeeld. Dit moet stoppen.” Meerman legde de bal vooral bij de ondernemers: “Ondernemers moeten zich realiseren dat de regie volledig bij de consument ligt. Retailers moeten zich onderscheiden, meerwaarde bieden. Meer van hetzelfde heeft geen zin."

Nu wijst CBW-Mitex, samen met het HBD, naar de overheid als verantwoordelijke voor de veranderingen in het winkellandschap en verloedering van winkelcentra te voorkomen. “De regierol van overheden is zeker nog niet optimaal,” zegt Paul te Grotenhuis van CBW-Mitex. “Veel gemeenten hebben helemaal geen beleid voor lokale winkels en dus geen kaders over wat wel en niet mag. Beleggers en winkeleigenaren zullen dan niet snel investeren” In het rapport zeggen CBW-Mitex en het HBD: “Overheden moeten keuzes maken, beleid voeren en de regie in handen nemen.” In ‘Dynamiek door beleid’ geven de organisaties zeven tips, variërend van het maken van een helder beleid, nauwe samenwerking met eigenaren- en ondernemersorganisaties en ‘alleen winkelontwikkelingen die bijdragen aan de beoogde winkelstructuur zijn gewenst.’

Dat CBW-Mitex nu naar de overheid wijst, betekent niet dat ondernemers zelf geen verantwoordelijkheid meer hebben, geeft Te Grotenhuis aan. “Het is èn èn. Iedere partij is verantwoordelijk. Ondernemers moeten nadenken over hun winkellocatie en of ze in dat gebied toekomst zien. Overheden moeten plekken aanwijzen voor nieuwe winkels, maar ook een flankerend beleid opzetten.”

Deze week versturen CBW-Mitex en het HBD het rapport naar gemeenten en provincies. De organisaties hopen dat overheden hun regierol dan op zich zullen nemen. “We hebben al veel vragen van ambtenaren gehad over waar ze het rapport konden vinden, dus we weten dat er belangstelling is,” zegt Te Grotenhuis. Maar gaan ze echt hun verantwoordelijkheid nemen? “De geluiden zijn positief. Veel gemeentes beamen dat het zo niet langer kan.”