Btw, weg ermee! Hoe de btw de transitie naar een circulaire economie hindert

Wie kent hem niet? De jaarlijks terugkerende succesformule van Media Markt. Een belofte van korting die menig shopper naar de dichtstbijzijnde winkel lokt, klaar om met een deal naar huis te gaan. Maar zoals vaak het geval is, blijkt de realiteit aan de kassa een stuk complexer. “Huh, maar ik kreeg toch 21 procent korting?!” “Nee mevrouw, de btw wordt afgetrokken van de prijs en die bedraagt 21 procent. Ja, ingewikkeld, nietwaar? Zelfs de directeuren van Media Markt worstelen er soms mee, zoals ik ontdekte tijdens een mediatraining voor franchisehouders. Inclusief btw, exclusief btw. 9 procent, 21 procent. Een labyrint van cijfers en percentages.

Het fenomeen btw werd in 1969 ingevoerd door VVD-politicus Johan Witteveen. De EEG-landen spraken af om voor 1970 over te stappen naar een eerlijker belastingstelsel, het btw-stelsel dus. Inmiddels is de btw uitgegroeid tot de derde belangrijkste inkomstenbron van de overheid. Waar in 1969 de btw-opbrengst voor de overheid nog 2,6 miljard bedroeg was dit bedrag in 2021 62,9 miljard. Deze kern van btw? Het belasten van consumptie. De stijging in btw-opbrengst is dan ook simpel te verklaren: onze groeiend consumptiegedrag. Meer, meer, meer.

Door de jaren heen zijn de btw-tarieven steeds hoger geworden. De meest recente verhoging dateert van 2019. Het zogenaamde ‘laag tarief’ van 6 procent werd verhoogd naar 9 procent. Een dergelijke verhoging roept op het moment en in de korte periode erna altijd veel weerstand op, maar niet veel later gaan we alweer over op de orde van de dag. Dat is niet heel gek, want als ondernemer bereken je de btw in principe altijd door naar de eindgebruiker: je klant. Dit heeft natuurlijk gevolgen voor je verkoopprijs. Hoe hoger het btw-tarief, hoe hoger het bedrag is dat je doorberekent. Voor de tweedehands markt zijn de regels niet anders. Je rekent een prijs inclusief 21 procent btw, die de klant netjes betaalt.

Echter is er voor tweedehands producten iets geks aan de hand. De btw-afdracht voor het tweedehands product is namelijk de zoveelste keer dat er btw wordt afgedragen. Eén van de zaken waar wij als start-up in de tweedehands markt dagelijks tegenaan lopen.

Een voorbeeld: Stel je koopt een nieuw paartje Nikes van 100 euro. Dat bedrag is inclusief 21 procent btw. Dit paartje Nikes doneer je na een tijdje in een kledingbak. Het sorteerbedrijf dat deze kledingbakken leegt en sorteert, verkoopt de Nike sneaker aan een partij zoals ons voor een bedrag inclusief 21 procent btw. Wij refurbishen deze sneaker vervolgens en verkopen hem aan iemand inclusief 21 procent btw. We kunnen deze situatie nog complexer maken door de schoen voor verkoop te laten repareren door een schoenmaker. Deze zal naar ons een bedrag rekenen inclusief 9 procent btw. Een caleidoscoop van btw-berekeningen, die de circulaire economie niet bepaald in de kaart speelt.

Het is hoog tijd voor verandering. Het belastingstelsel moet niet langer vanaf de zijlijn toekijken, maar actief deelnemen aan het team van de circulaire transitie. De overheid, als essentiële speler, moet naast de consument en producent staan om deze transitie te versnellen. 'Maar hoe dan?' vraag je je af.

Ik begrijp dat er voor iedere suggestie wat te zeggen valt en dat er haken en ogen zijn. En natuurlijk zullen ook hier profiteurs zijn die er een slaatje uit proberen te slaan. Maar het gaat om de gedachtegang. Het gaat om het toepassen van een nieuw perspectief voor een oud systeem. Niet van verhoging naar verhoging, maar terug naar de kern. Niet meer btw, maar btw(e): Belasting over de toegevoegde waarde, eenmalig.