Rechtspraak: Ontlening en de totaalindruk: het auteursrecht op kleding

Als kleding wordt nagemaakt, kan dat inbreuk maken op de (intellectuele eigendoms) rechten van de ontwerper. Naast inbreuk op het merk- en/of modelrecht, kan inbreuk gemaakt worden op het auteursrecht.

Auteursrechtelijke bescherming op een ‘werk’: criteria

Een werk moet een eigen, oorspronkelijk karakter hebben en het persoonlijk stempel van de maker dragen om voor bescherming uit hoofde van de Auteurswet in aanmerking te komen.

Dit betekent dat het werk niet mag zijn ontleend aan een reeds bestaand werk en het resultaat moet zijn van scheppende menselijke arbeid, oftewel: creatieve keuzes. Zoals de kleding van Desigual, zo blijkt uit de uitspraak van 8 augustus 2012 tegen Sun Lover’s Casual. De rechtbank oordeelde dat: “de ontwerpen van Desigual door creatieve keuzes ten aanzien van het gebruik van stoffendessins in patchworkpatronen, kleuren en op de kledingstukken aangebrachte afbeeldingen en detaillering het persoonlijk stempel van de maker dragen.”

Het combineren van bestaande vormgevingselementen of het enkele toepassen van een reeds bestaande stijl of trend levert geen auteursrechtelijke bescherming op. Het werk dat ontstaat uit combinaties ervan kan wel beschermd zijn, mits sprake is geweest van het maken van creatieve (persoonlijke) keuzes door de ontwerper. Kortom: een idee, concept of stijl kan niet auteursrechtelijk beschermd worden, de specifieke uiterlijke vormgeving daarvan wel.

Inbreuk op het auteursrecht: ontlening en totaalindruk

Een werk wordt beschermd tegen overname (ontlening) van de karakteristieke trekken in een ander werk. Als er veel karakteristieke beschermde trekken terugkomen in het inbreuk makende werk, ontstaat een overeenstemmende totaalindruk, dat leidt tot (het vermoeden van) ontlening.

Er moet sprake zijn van in zodanige mate ontlenen van karakteristieke trekken, dat de totaalindrukken te weinig verschillen en eventuele verschillen die overeenstemmende totaalindruk niet wegnemen. De hardnekkige fabel van het aanbrengen van vijf of zeven verschillen is dan ook niet voldoende, daarover schreven wij al eerder. Zo oordeelde de rechter dat sprake was van een overeenstemmende totaalindruk, omdat in de kledingstukken van Sun Lover’s dezelfde (persoonlijke en creatieve) keuzes terugkwamen als in de kleding van Desigual. Er waren wel verschillen, zoals een afwijkende stofkeuze door Sun Lover’s, maar daardoor werd de overeenstemming in de totaalindruk niet weggenomen.

Hetzelfde kan gelden voor accessoires. Zo maakt Intertoys inbreuk op het auteursrecht van Noosa op riemen met ‘chunks’ (drukknopen). Het idee van een riem met verwisselbare drukknopen is – hoe origineel ook – niet auteursrechtelijk beschermd. De uiterlijke vormgeving – de afmetingen, plaatsing en hoeveelheid drukknopen – is een creatieve keuze en heeft een oorspronkelijk karakter, waardoor de riem een auteursrechtelijk beschermd werk is. Intertoys bood riemen aan met (vrijwel) dezelfde afmetingen, plaatsing en aantal drukknopen. De rechtbank oordeelde op 21 juni 2012 dat sprake is van een overeenstemmende totaalindruk en dat Intertoys haar riemen aan die van Noosa heeft ontleend.

Treed op tegen auteursrechtinbreuken!

Als de auteursrechtelijk beschermde elementen uit uw werk worden gebruikt door anderen, kunt u hier tegen op treden. Wat kunt u vorderen van de inbreuk makende partij? Onder andere: het verbieden – eventueel met een dwangsom – van verdere verkoop, afdracht van winst en schadevergoeding en het terugroepen en vernietigen van inbreuk makende exemplaren.

Drie advocaten van Köster advocaten uit Haarlem behandelen actuele juridische kwesties die relevant zijn voor de modebranche. Margot Span, Suzan Houben-van Geldorp en Lucia van Leeuwen bemannen samen de sectie intellectueel eigendomsrecht van het kantoor. Zij hebben een aantal grote modemerken als klant die zij adviseren en bijstaan in procedures. Margot Span geeft daarbij als gastdocent les aan het Amsterdam Fashion Institute in het intellectuele eigendomsrecht.

Dit artikel werd in 2012 gepubliceerd in het FashionUnited print vakblad