PFAS in kleding: Gore-Tex onder vuur door rechtszaken en regelgeving
bezig met laden...
De discussie over PFAS in functionele kleding is de afgelopen jaren steeds prominenter geworden, naarmate de schadelijke effecten op mens en milieu beter in kaart worden gebracht. Dit heeft grote spelers in de bovenkleding- en sportkledingsector ertoe gedwongen hun ontwerpaanpak te herzien, vooral wat betreft het gebruik van technische functies zoals waterafstotendheid. Tegelijkertijd zijn verschillende bedrijven onder juridische druk komen te staan vanwege hun trage reactie op deze ontwikkelingen.
W.L. Gore & Associates, bekend van de waterdichte en ademende Gore-Tex-materialen, is een van die bedrijven. Hoewel Gore al langer bezig is met het aanpakken van PFAS in zijn producten, is de aandacht recentelijk toegenomen na het indienen van twee rechtszaken in de afgelopen zes maanden. Eén daarvan is inmiddels in het voordeel van Gore afgewezen, maar andere zaken zijn nog in volle gang. Hieronder volgt een overzicht van wat PFAS zijn, welke juridische stappen er zijn genomen, en hoe Gore hierop reageert.
PFAS – per- en polyfluoralkylstoffen, voorheen aangeduid als perfluorchemicaliën (PFC's) – vormen een groep van duizenden synthetische chemicaliën die sterke koolstof-fluorbindingen bevatten en zijn doorgaans gebruikt om textiel te coaten met de bedoeling olie, water, vlekken en vuil af te stoten, terwijl ze ook chemische en hittebestendigheid bieden. Sinds de jaren 50 worden de chemicaliën ook gebruikt in consumentenproducten. Nu zijn bepaalde PFAS, zoals PFOA en PFOS, echter erkend als persistente milieuverontreinigende stoffen vanwege hun weerstand tegen afbraak en zijn ze verder in verband gebracht met verschillende gezondheidsproblemen, zoals voortplantingsproblemen, schildklierproblemen en verschillende soorten kanker.
Gereguleerde PFAS, waarop de meeste nieuwe regelgeving in de Verenigde Staten betrekking heeft, verwijst naar PFAS die opzettelijk aan een textielproduct zijn toegevoegd voor een functioneel of technisch doel, of PFAS in een product dat aan een bepaalde drempelwaarde voldoet. Vanaf 1 januari 2025 ligt deze drempelwaarde in sommige staten in de Verenigde Staten, zoals Californië, nu op of boven de 100 delen per miljoen totaal organisch fluor in een product. Op 1 januari 2027 daalt dit naar 50 delen per miljoen.
PFAS-regelgeving in de Verenigde Staten
De afgelopen jaren is de regelgeving over het gebruik van PFAS in consumentenproducten in de Verenigde Staten en andere regio's toegenomen, omdat de bezorgdheid over deze zogenaamde ‘eeuwige chemicaliën’ blijft groeien. Sinds 2007 hebben ongeveer 30 Amerikaanse staten ongeveer 155 beleidsmaatregelen uitgevaardigd die gericht zijn op PFAS, en er zullen er de komende jaren nog meer volgen. Ongeveer 11 van deze staten hebben volledige of gedeeltelijke verboden op het gebruik van de chemicaliën ingevoerd, waarvan veel wetsvoorstellen begin 2025 van kracht zijn geworden.
In de context van hoogwaardige stoffen zijn veel van deze voorschriften gericht op outdoorkleding, waarvoor kenmerken als waterafstotendheid of hittebestendigheid belangrijke verkoopargumenten zijn. De regelgeving voor deze producten heeft echter langere perioden gekregen om eraan te voldoen. In Californië gaan de eisen voor het verbieden van PFAS bij de productie van outdoorkleding voor extreme natte omstandigheden bijvoorbeeld in op 1 januari 2028. Dergelijke producten moeten momenteel vergezeld gaan van een verklaring waarin staat dat ze zijn gemaakt met PFAS-chemicaliën. Dit is dezelfde datum waarop New York het gebruik van PFAS in outdoorkleding zal verbieden, een regelgeving die al van toepassing is op alle nieuwe kledingstukken die gereguleerde PFAS bevatten.
Een introductie tot W. L. Gore & Associates en Gore-Tex stoffen
W.L. Gore & Associates is een belangrijke leverancier van outdoorkleding en probeert al lange tijd problemen met PFAS op te lossen. De Amerikaanse multinational is gespecialiseerd in producten die gebruikmaken van fluorpolymeren, met name waterdichte Gore-Tex stoffen, die het bedrijf sinds 1969 produceert. Het bedrijf heeft eerder samengewerkt met verschillende sportkledinggiganten om Gore-Tex technologie in hun producten te integreren, waarbij Adidas, Asics en Converse op de website van het bedrijf worden genoemd als merkpartners.
De druk op Gore om het gebruik van specifieke PFAS-chemicaliën te staken, begon al in 2012 toe te nemen, toen Greenpeace campagne begon te voeren om leveranciers van bovenkleding te stoppen met het gebruik van coatings op basis van PFAS en over te schakelen op alternatieven. In 2017 was Gore gedeeltelijk bezweken aan de druk en beloofde het bepaalde PFC's – zoals ze destijds werden genoemd – tegen 2023 te elimineren, waarbij verbindingen zoals PFOA nu al uit de toeleveringsketen zijn verwijderd. De basistechnologie zou echter gebaseerd blijven op polytetrafluorethyleen (PTFE), een fluorpolymeer dat onder de PFAS-paraplu valt. Eind 2020 zei Gore ook dat het ernaar streefde om PFC's die schadelijk zijn voor het milieu uit 85 procent van zijn producten en productieprocessen te verwijderen, waarbij de rest tegen 2023 zou worden aangepakt.
Zowel PTFE als PFOA zijn vormen van PFAS. De meeste Gore-producten maken gebruik van PTFE, een fluorpolymeer dat ooit residuen van PFOA – perfluoroctaansulfonaat – bevatte, die onder de PFAS-vlag vallen, aldus het bedrijf op zijn website. PFOA is een chemische stof die soms in lage concentraties in voedsel en drinkwater kan worden aangetroffen, maar deze concentraties zijn vaak hoger in de buurt van gebieden zoals industriële installaties die de chemische stof gebruiken. Zowel PFOA als PFOS worden niet langer in de Verenigde Staten gemaakt, aldus de American Cancer Society, maar mensen kunnen er nog steeds aan worden blootgesteld.
Gore heeft echter te maken gehad met uitdagingen en tegenslagen bij het uitvoeren van een dergelijke missie. De samenwerking met leveranciers om gefluoreerde en niet-gefluoreerde vervangingen te vinden is gaande, maar de ‘unieke prestaties en duurzaamheid van PTFE’ maken het een voorkeurskeuze, vooral voor ‘veeleisende eindtoepassingen’, zoals Bernhard Kiehl, de duurzaamheidsleider van het bedrijf, in 2017 opmerkte.
Er leek al in 2018 vooruitgang te zijn geboekt, toen Gore een PFC-vrije duurzame waterafstotende (DWR) behandeling uitbracht, die het bedrijf naar eigen zeggen op 50 procent van zijn materialen had toegepast. In 2024 kondigde Gore vervolgens aan dat het zijn originele ePTFE-membraan zou vervangen door een geëxpandeerd polyethyleen (ePE) membraan – een chemische stof die als milieuvriendelijk wordt beschouwd – voor consumentenmaterialen. Hoewel de chemische stof duurder is en frequent onderhoud vereist, zou deze de duurzaamheid en waterbestendigheid behouden.
Gore werkt sinds begin 2000 samen met zijn leveranciers om PFOA uit zijn grondstoffen te verwijderen, een prestatie die het in 2013 eindelijk voor zijn hele stoffenleveringsketen bereikte. Volgens het bedrijf koopt het alleen PTFE van leveranciers die verklaren dat ze geen PFOA gebruiken in hun productieproces.
Juridische strijd volgt
Naast de bezorgdheid over dergelijke chemicaliën in consumentenproducten, wordt Gore ook beschuldigd van het vervuilen van gebieden rond zijn fabrieken.
Rechtszaken in 2023
In 2023 werden twee rechtszaken aangespannen tegen Gore met betrekking tot mogelijke PFOA-waterverontreiniging rond zijn fabriek in Cecil County, Maryland. Een zaak, aangespannen door inwoners van Maryland, die allemaal in de buurt van de Cherry Hill-fabriek van Gore woonden, beweerde dat Gore al sinds de jaren 90 op de hoogte was van de gevaren van PFAS en dus niet genoeg heeft gedaan om het publiek te waarschuwen.
Gore zei destijds dat het vrijwillig een onderzoek naar de zaak had ingesteld en als reactie daarop flessenwater aan de bewoners aanbood. Het bedrijf voegde eraan toe dat het is doorgegaan met het aanbieden van waterbehandelingssystemen of beschikbare aansluitingen op lokale waterleidingnetten, indien beschikbaar, voor bewoners in het onderzoeksgebied die aan de watermonsteronderzoeken hebben deelgenomen.
Rechtszaak in 2024
De zaken escaleerden in 2024, toen procureur-generaal (AG) Anthony Brown een rechtszaak aanspande waarin hij beweerde dat de historische activiteiten van Gore in zijn 13 faciliteiten in Cecil County de omliggende omgeving hadden vervuild. De rechtszaak herhaalt eerdere beweringen dat Gore al lang op de hoogte was van de gevaren, verwijzend naar interne documenten tussen het bedrijf en zijn partner DuPont die schijnbaar bewezen dat leidinggevenden van Gore al decennia wisten en hadden onderzocht hoe schadelijk PFAS voor mensen was.
Dit werd gevolgd door een klacht van Stephen en Cheryl Martin, die hun zaak indienden nadat Gore niet had gereageerd op een intentieverklaring om de klacht in september in te dienen. In de brief werd beweerd dat de Cherry Hill-fabriek van het bedrijf in Elkton, Maryland, de Resource Conservation and Recovery Act (RCRA) had overtreden. Advocaten die de Martins vertegenwoordigen, beweerden dat sinds het indienen van een collectieve rechtszaak tegen het bedrijf, het had ‘ontdekt dat de giftige polyfluoralkylstoffen (PFAS) … die het water vervuilen, nog wijdverspreider zijn dan de eerste gegevens suggereerden’.
Update
Met ingang van 5 mei 2025 heeft de rechter in de klacht van eisers Stephen en Cheryl Martin besloten de zaak af te wijzen. De zaak viel in het voordeel van Gore nadat de rechtbank het eens was met de beweringen van het bedrijf dat de eisers niet hadden voldaan aan de kennisgevingsvereisten van de RCRA, wat betekent dat de rechtbank geen jurisdictie meer heeft over de zaak. De eisers kunnen opnieuw een rechtszaak aanspannen nadat er 90 dagen zijn verstreken vanaf de datum van hun eerste kennisgeving.
Rechtszaak in 2025
In februari van dit jaar werd er nog een rechtszaak aangespannen tegen Gore door consumenten, die het bedrijf beschuldigden van het overtreden van handelswetten en het afleggen van misleidende verklaringen. Deze zaak draait meer om beschuldigingen van greenwashing, waarbij in de klacht staat dat Gore ‘nalatig en opzettelijk misleidende verklaringen heeft afgelegd over de aanwezigheid van PFAS in zijn producten’, specifiek voor stoffen. De indiening verwijst naar rapporten die beweren bewijs te leveren van PFAS-verlies tijdens het gebruik en de reiniging van Gore-producten, waardoor de lucht en het water rond consumenten die dergelijke stukken gebruiken, worden vervuild.
De reactie van Gore
Om te reageren op de eerste beschuldigingen heeft Gore een speciale website opgezet waarop bepaalde gegevens worden verduidelijkt, wordt gereageerd op speculaties en worden de belangrijkste punten in de rechtszaken behandeld. Hier publiceerde het bedrijf een verklaring waarin het alle beschuldigingen in de verschillende rechtszaken ontkende, waarbij het een ‘toewijding aan de gezondheid en veiligheid van onze medewerkers, onze gemeenschap en het milieu’ onderstreepte. Hoewel Gore in deze verklaring stelt dat het PFOA, de stof die in de rechtszaken wordt genoemd, ‘vele jaren geleden uit onze toeleveringsketen heeft verwijderd’, had het onlangs aan media laten weten dat het pas twee jaar geleden over de chemische stof in het grondwater in de buurt van zijn faciliteiten had gehoord. Het beweerde dan ook dat het niet verantwoordelijk was voor alle vervuiling.
Desondanks zegt het bedrijf dat het samenwerkt met de MDE om te bepalen of zijn activiteiten hebben bijgedragen aan de PFOA die in het water is aangetroffen. Sinds 2023 is Gore begonnen met het verzamelen van gegevens om dit probleem beter te begrijpen, te beginnen met booractiviteiten in Cherry Hill, evenals onderzoeken, watermonsters en de monitoring van putten op zijn locaties in Fair Hill, Appleton en Elk Mills. Vroege onderzoeken vonden bewijs van PFOA in de grondwaterputten rond sommige locaties, waarbij meer dan 90 residentiële putten in de geïdentificeerde gebieden nu zijn ingediend bij de MDE.
Dit heeft ook betrekking op de klacht van de AG, die volgens Gore ‘belangrijke feiten weglaat over de proactieve stappen van Gore om PTFE op verantwoorde wijze te behandelen en mogelijke blootstellingen en emissies te minimaliseren’. De verklaring van het bedrijf voegt eraan toe: “Er zijn veel onderzoeks- en technische stappen die moeten worden genomen om mogelijke effecten op het grondwater vast te stellen en te bepalen welke passende maatregelen effectief zouden zijn om het probleem te verhelpen. Dit werk is al in volle gang.”
Dit artikel is in het Nederlands vertaald met behulp van een AI-tool.
FashionUnited gebruikt AI taaltools om het vertalen van (nieuws)artikelen te versnellen en de vertalingen te proeflezen om het eindresultaat te verbeteren. Dit bespaart onze menselijke journalisten tijd die ze kunnen besteden aan onderzoek en het schrijven van eigen artikelen. Artikelen die met behulp van AI zijn vertaald, worden gecontroleerd en geredigeerd door een menselijke bureauredacteur voordat ze online gaan. Als je vragen of opmerkingen hebt over dit proces, stuur dan een e-mail naar info@fashionunited.com.