De eerste Circulaire Textiel Hub van Nederland moet het textieloverschot zichtbaar maken én verkleinen

De gemiddelde Nederlander ontdoet zich jaarlijks van circa vijftien kilo textiel. Omgerekend zijn dat ongeveer zestig T-shirts, of vijftien flinke tafelkleden. Met zulke aantallen kun je rustig spreken van een textieloverschot: er wordt veel meer textiel gekocht en weggegooid dan nodig. De omvang van het probleem is in het dagelijks leven echter niet zo merkbaar, omdat het meeste textiel snel uit zicht verdwijnt. Elk jaar wordt in Nederland 150 miljoen kilo textiel als restafval vernietigd. 100 miljoen kilo wordt ingezameld in textielbakken. Een deel daarvan komt in Nederlandse tweedehandswinkels te hangen, maar het meeste gaat de grens over, om gerecycled of doorverkocht te worden in het buitenland.

De duizenden kleren die dagelijks over de sorteertafels gaan, det vrachtverkeer, de CO2-uitstoot… Jan-Maarten Zeldenrust, directeur van het Nederlandse inzamel- en sorteerbedrijf TexNed, wordt regelmatig met zijn neus op de feiten gedrukt. “We zien waar het klimaat naartoe gaat. Het moet anders,” zegt hij aan de telefoon tegen FashionUnited. “In onze business betekent dat: lokaler gaan werken, export verminderen en het probleem zichtbaar maken in Nederland waardoor we meer geneigd zijn om het aan te pakken.” Precies dat is het plan voor de eerste Circulaire Textiel Hub van Nederland, die TexNed deze winter opent in Rotterdam.

Sorteren, schoonmaken, versnijden, verkopen

De Circulaire Textiel Hub komt in een loods van drieduizend vierkante meter in de Rotterdamse Waalhaven. Het grootste deel van de loods is gewijd aan textielsortering, vertelt Zeldenrust. Hier komen acht sorteertafels voor textiel en twee voor schoenen, waar jaarlijks twee miljoen kilo textiel kan worden onderverdeeld in twintig verschillende soorten. Dat wordt gedaan door een team van mensen met een afstand tot de reguliere arbeidsmarkt. Dat zij hier terecht kunnen, is het resultaat van een nauwe samenwerking tussen TexNed en de Gemeente Rotterdam.

Een deel van het textiel reist door naar de fijnsortering in Ridderkerk, waar het verder wordt uitgesplitst in vierhonderd soorten. Een ander deel van het textiel blijft in de Circulaire Textiel Hub. Tijdens het sorteerproces worden hier onder meer de beste kledingstukken uit de textielstroom gehaald. Deze worden verkocht in een eigen winkel, die in een hoek van de loods moet komen. “Het overgrote deel van de kleding die we uitsorteren gaat naar Oost-Europa, maar we willen deze steeds meer in Nederland houden,” legt Zeldenrust uit. “Vandaar de winkel. Bij het sorteren halen we de beste items eruit, en die verkopen we hier.”

Wat ook direct uit de textielstroom wordt geplukt: materiaal dat geschikt is om poetslappen van te snijden. Daarvoor gaat het textiel gewoonlijk naar fabrieken in Wit-Rusland, waarna de poetslappen weer terugkeren naar Nederland om hier verkocht te worden. Een ‘noodzakelijk kwaad’, noemt Zeldenrust het. Hij wil liever zelf, hier in Nederland, poetslappen gaan snijden. “We hebben onderzocht of daar voldoende afzetmarkt voor is. Nou, het animo is er, zeker in de Rotterdamse haven. We hebben aanvragen voor trailers vol.”

Kleine ingrepen

In de Circulaire Textiel Hub kunnen meer knelpunten in de sortering en verwerking van textiel worden opgelost. Neem bijvoorbeeld schoenen. Die komen vaak zanderig of met vlekken in de inzamelbakken terecht, waardoor ze minder aantrekkelijk zijn voor hergebruik. “Veel schoenen gaan uiteindelijk voor B-kwaliteit door, alleen maar omdat ze een beetje vies zijn,” zegt Zeldenrust. Voor de Circulaire Textiel Hub schafte hij machines aan die sneakers en suède schoenen kunnen schoonmaken. “Daar komen ze nagenoeg als nieuw weer uit.” De opgefriste schoenen kunnen direct worden verkocht in de winkel van de Circulaire Textiel Hub, waar een speciale schoenenwand is ingericht van twintig meter breed, of onder een hoger kwaliteitslabel worden verhandeld aan derden.

Nog een voorbeeld: een groot deel van het textiel wordt gewoonlijk doorverkocht aan inkopers in andere landen, voornamelijk in Oost-Europa of Afrika. Een deel van de kleding is echter niet over de grens te verkopen. “Winterkleding van B-kwaliteit kun je echt nergens kwijt. Voor Oost-Europa is B-kwaliteit niet modieus genoeg, en voor Afrika is winterkleding te warm,” aldus Zeldenrust. “Maar van winterkwaliteit kunnen we hier met een kleine ingreep wel zomerkwaliteit maken.”

Dat gebeurt in het naaiatelier van de Circulaire Textiel Hub. Het atelier is opgericht in samenwerking met Makers Unite, de Amsterdamse sociale onderneming en duurzame textielstudio die kansen creëert voor nieuwkomers in Nederland. In het atelier kunnen van warme sweaters mouwloze tops worden gemaakt en worden lange broeken ingekort tot shorts. Daarnaast worden in het naaiatelier eigen designs gemaakt van geüpcycled textiel. Deze unieke stukken komen ook in de winkel te hangen, naast de tweedehands kleding die op de sorteertafels wordt geselecteerd.

Een reguliere winkelbeleving

Zeldenrust wil van de winkel een beleving maken die klanten vanuit de stad en elders in Nederland naar de locatie in de Waalhaven trekt. Hoe wil hij dat doen? “De omvang van de winkel is al een beleving op zich,” zegt Zeldenrust. Voor de winkel is een kwart van de loods gereserveerd, zo’n zevenhonderd vierkante meter. “Er is heel veel te zien.” Daarnaast biedt de Circulaire Textiel Hub extra services aan klanten. Zo kan het team van het naaiatelier kleding ter plaatse repareren of aanpassen waar nodig.

Verder moet de inrichting van de winkel zo veel mogelijk een ‘reguliere winkelervaring’ benaderen, vertelt Zeldenrust. Hij zoekt daarin bewust het onderscheid met kringlopen, niet alleen door wat er wordt verkocht, maar ook door de manier waarop de kleding wordt gepresenteerd. “Ik probeer geen mensen aan te trekken die een kleine beurs hebben, voor hen zijn er al voldoende initiatieven. Ik wil mensen aantrekken die milieubewuster leven, een gemiddeld inkomen hebben en er bewust voor kiezen om tweedehands te kopen. Die wil ik de beste kwaliteit bieden voor hun geld.”

Leren van het sorteerproces

Naast de sorteerruimte, het naaiatelier en de winkel moet nog een beetje ruimte overblijven in de Circulaire Textiel Hub. Die wil Zeldenrust beschikbaar stellen aan twee start-ups die werken aan op het vlak van textiel. Die start-ups mogen kosteloos gebruik maken van de faciliteiten en van de kennis en kunde die in de Circulaire Textiel Hub aanwezig zijn. Zeldenrust: “Ik wil kijken of we op deze manier samen innovatie op textielgebied teweeg kunnen brengen.”

Zeldenrust wil echter ook andere mensen informeren over wat er in de Circulaire Textiel Hub gebeurt. De bedoeling is om klanten die in eerste instantie op de winkel afkomen, ook een kijkje te bieden in het sorteer- en verwerkingsproces van textiel. Samen met een marketingspecialist kijkt Zeldenrust momenteel naar mogelijkheden om dat in te richten zonder dat er botsingen ontstaan tussen toeschouwers en rondrijdende heftrucks, en zonder dat werknemers zich bekeken voelen. “We denken nog na over de beste manier om dit te doen, maar het is in elk geval de moeite waard om uit te voeren,” aldus Zeldenrust. “Het is belangrijk dat mensen zien wat voor beweging er om hen heen plaatsvindt.”