De gevolgen van de pandemie voor productielanden
bezig met laden...
Een jaar corona, een jaar van omzetverlies en onzekerheden voor de mode-industrie en detailhandel. Welke gevolgen heeft dit voor de productielanden waar kleding wordt gemaakt? FashionUnited zocht het uit.
Kort na de uitbraak van het coronavirus in maart vorig jaar werd duidelijk dat de pandemie langdurige gevolgen zou hebben voor de wereldeconomie. Modebedrijven die omzet misliepen, annuleerden orders en de productie werd stilgelegd. Kledingarbeiders in productielanden bleven achter met lege handen nadat modebedrijven de betalingen aan hun leveranciers stopzetten. In een oproep om hulp door landen met lagere inkomens die afhankelijk zijn van handel, werden veel modebedrijven op de vingers getikt omdat ze niet betaalden. Hiermee kwam een donkere kant van de wereldwijde toeleveringsketen van de modewereld aan het licht.
Het "nieuwe normaal"?
Nu, een jaar later, is het stil geworden rondom bedrijven die met leveranciers werken. Hoewel de industrielanden nog steeds hun bezorgdheid uiten over lonen en arbeidsomstandigheden, heeft dit niet meer de explosieve kracht die het een jaar geleden had. In plaats daarvan is de aandacht verschoven naar binnenlandse problemen nu veel landen nog in lockdown zijn, de werkloosheid toeneemt en lokale economieën vastlopen. "Ik was positief verrast over hoe snel mensen aan het begin van de pandemie nadachten over wat de situatie zou betekenen voor de productielanden," zei Alexander Kohnstamm, CEO van de Fair Wear Foundation, die zich inzet voor betere arbeidsomstandigheden in de toeleveringsketen van de mode. "Nu is de lockdown het nieuwe normaal, en daarmee verdwijnt ook de aandacht voor de problemen van anderen."
De balans opmaken: de situatie is nog steeds ernstig
De situatie in landen waar veel wordt geproduceerd is zorgwekkend geworden. In maart 2020 waren er al talrijke berichten, zoals in Thailand, waar een linnenfabriek zonder aankondiging werd gesloten waardoor 1.388 werknemers op straat kwamen te staan. Zij kregen geen bericht over ontslag of een ontslagvergoeding, wat illegaal is volgens de Thaise arbeidswetgeving. Ook in Turkije komen steeds meer klachten van brancheorganisaties dat grote modemerken van de ene dag op de andere bestellingen annuleren en langdurige samenwerkingsverbanden verbreken. Het non-profit Business & Human Rights Resource Centre heeft 16 vooraanstaande modemerken ervan beschuldigd, die, ondanks dat ze in 2020 winst boekten, bijna 10.000 arbeiders in acht fabrieken in Turkije geen volledige lonen hebben betaald.
Mostafiz Uddin, een van de meest betrokken voorvechters van de kledingindustrie in Bangladesh en zelf denimproducent, heeft een beroep gedaan op de Duitse bondskanselier Angela Merkel de winkels in Duitsland weer te openen omdat "het levensonderhoud van miljoenen kledingarbeiders in ontwikkelingslanden als Bangladesh ervan afhangt", schrijft Uddin.
Slechtere situatie dan voorheen
Als reactie op bedrijven die hun leveranciers niet betalen, hebben sommige landen hun wetgeving aangepast om verliezen tegen te gaan. "Sommige landen hebben op de situatie gereageerd door hun wetgeving aan te passen en zich te richten op kostenbesparing. Dit is schadelijk, nu en op de lange termijn," legt Kohnstamm uit. "In Indonesië mogen nu bijvoorbeeld lonen onder het minimum worden betaald, en in Vietnam heeft de regering geplande verhogingen van het minimumloon uitgesteld. In India zijn de arbeidswetten aangepast, waardoor het voor bedrijven makkelijker is geworden om hun werknemers te ontslaan."
Ook bedrijven in Oost-Europa worden hard getroffen, zegt Kohnstamm. "Op veel plaatsen is de situatie nu erger dan voorheen. Het is duidelijk geworden dat het de werknemers zijn die de prijs betalen voor de Covid-19-crisis." Bovendien heeft de pandemie het voor vakbonden en inspecteurs van derden veel moeilijker gemaakt om fabrieken binnen te gaan en de omstandigheden te controleren. Fair Wear is erin geslaagd contact te houden met sommige arbeiders via een klachtenprogramma dat zij hebben ontwikkeld. "Nu kan blijken hoe belangrijk dit onafhankelijke instrument is", aldus Kohnstamm.
Eis voor de oprichting van een hulpfonds
Om de getroffen werknemers in productielanden beter financieel te beschermen, roept de campagne #PayYourWorkers #RespectLabourRights, een coalitie van zo'n 200 ngo's en vakbonden uit 37 landen, op om een ontslagfonds op te richten. Merken en retailers zouden in het fonds een vergoeding storten die wordt berekend op basis van hun inkoopvolume in het desbetreffende land. De kosten voor de werkgevers daarentegen zouden worden berekend op basis van een percentage van hun loonsom, aldus het concept. "Ontslagen werknemers die geen ontslagvergoeding hebben ontvangen en werkzaam waren in de toeleveringsketen van een merk of bij een werkgever die de overeenkomst van het fonds heeft ondertekend, kunnen dan via een aanvraag een ontslagvergoeding ontvangen", legt Fabienne Winkler, uitvoerend directeur van de Schone Kleren Kampagne in Duitsland, uit. Het fonds is niet bedoeld ter vervanging van socialezekerheidsstelsels, maar als aanvulling daarop.
Arbeidskosten zijn niet onderhandelbaar
Alexander Kohnstamm is principieel voorstander van het idee van een steunfonds, ook al is het treurig dat zo'n fonds überhaupt nodig is, zegt hij. "Als mensen een leefbaar loon zouden krijgen, zouden dergelijke noodsituaties beter overbrugd kunnen worden. Sterke nationale veiligheidssystemen zouden ook een oplossing zijn, maar zolang dit niet in elk land het geval is, zou een nationaal hulpfonds een goede ad hoc-oplossing zijn." Bovenal zou hij graag zien dat modemerken zich verantwoordelijker zouden gedragen. "In plaats van in een hulpfonds te storten, zou ik liever zien dat bedrijven fabrieken niet uitknijpen. Je kunt over alles onderhandelen, maar niet over arbeidskosten." Fair Wear gaat onderzoeken hoe merken zich tijdens de Corona-crisis hebben gedragen door middel van Brand Performance Checks en verschillende assessments. "De crisis heeft laten zien dat sterke partnerschappen ook gunstig zijn voor merken. Deze merken zijn sterker en veerkrachtiger dan merken die alleen aan de korte termijn denken en MVO zien als een 'nice to have'."
Fashion Revolution Week
Fashion Revolution Week vindt plaats van 19 tot en met 25 april. De Fashion Revolution Week is in het leven geroepen om stil te staan bij de instorting van de Rana Plaza-fabriek. 8 jaar geleden kwamen bij die ramp meer dan duizend mensen om het leven, en raakten er nog veel meer gewond. De Fair Wear Foundation doet mee met de Fashion Revolution Week. Vier merken zullen vertellen hoe zij werken aan eerlijke arbeidsomstandigheden tijdens interviews op Instagram (Live). De merken die worden geïnterviewd zijn: het Nederlandse modemerk King Louie, het Belgische modemerk JBC, het Oostenrijkse woontextielmerk Mary Rose en het Duitse outdoormerk Deuter.
Dit artikel is eerder verschenen op FashionUnited.DE, vervolgens vertaald en bewerkt vanuit het Engels naar het Nederlands door Ilona Fonteijn.
Beeld: Denim Expert Bangladesh