ESG in de mode: een overzicht van het EU-kader voor milieu-, sociale- en bestuurscriteria in de modeindustrie

Steeds meer modebedrijven kondigen programma’s aan met ambitieuze doelen gerelateerd aan ESG-criteria (Environmental, Social en Governance, ofwel milieu-, sociale en bestuurscriteria, red.). 2030 programma. Het doel is een CO2-neutrale keten in 2030. De vraag vanuit consumenten blijft niet achter, waardoor modebedrijven worden aangespoord om de manier waarop ze werken aan te pakken. De milieu impact van hun werkwijze moet worden verkleind,, terwijl tegelijkertijd de mensenrechten moeten worden gerespecteerd in de hele productie- en distributieketen.

Textiel staat – na eten, huisvestiging en transport - op de vierde plek in de lijst van industrieën waarvoor de meeste ruwe grondstoffen en water worden verbruikt. Kijkend naar de uitstoot van broeikasgassen, dan neemt textiel een vijfde plaats in. Dat maakt dat een doelbewust en effectief ESG-beleid voor veel modebedrijven hoog op de agenda staat. Het wordt ook steeds belangrijker voor aandeelhouders, investeerders en consumenten. Wetgevers blijven niet achter, en er zijn veel recente initiatieven – vooral op EU-niveau – die impact zullen hebben op het duurzaamheidsbeleid van bedrijven.

De Europese Unie heeft zichzelf het ambitieuze doel gesteld om in 2030 de uitstoot van broeikasgassen met ten minste 55 procent te hebben verlaagd. In 2050 moet de EU klimaatneutraal zijn. Hiervoor zijn verschillende initiatieven opgezet, waaronder het EU Action Plan on Financing Sustainable Growth (maart 2018), the Green Deal (december 2019), the Proposal for a European Climate Law (maart 2019), the Circular Economy Action Plan (maart 2020), the Farm to Fork Strategy (mei 2020), the Climate Pact (december 2020) en the EU Regulation on Sustainability-Related Disclosures (maart 2021). In april 2021 presenteerde de Europese Commissie het nieuwe Sustainable Finance Package; bedoeld voor het verbeteren van het financieren van duurzame activiteiten in de Europese Unie. Op 14 juli 2021 werd de Fit for 55-pack gelanceerd. Dit is een pakket van voorstellen dat het EU-beleid op het gebied van klimaat, energie, landgebruik, transport en belasting geschikt moet maken voor het doel van 2030 om (ten opzichte van 1990) tenminste 55 procent minder broeikasgassen uit te stoten.

1. Het EU wetgevingskader vanuit een algemeen perspectief

Hoewel het concept ESG nu algemeen bekend is, bestaat nog wel verwarring over de vraag welke factoren moeten bijdragen aan het duurzaamheidsdoel van de EU en welke wetgevingsinstrumenten de verschillende aspecten van ESG moeten reguleren. Daarnaast maakt een gebrek aan transparantie, aansprakelijkheid en vergelijkbaarheid het lastig voor investeerders om de financiële risico’s te begrijpen die worden voortgebracht door verschillende duurzaamheidsgerelateerde crises waar we mee te maken hebben, en om proactief uit te kijken naar investeringsopties die klimaat- en sociale problemen aanpakken.

Het in 2019 uitgebrachte Communication on the European Green Deal is een reactie van de EU op de huidige klimaat- en milieugerelateerde uitdagingen waar we voor staan. Dit document bevat een serie voorstellen voor maatregelen en wetgevingsinstrumenten die zijn bedoeld om de EU tegen 2050 te transformeren in een moderne, hulpbronnenefficiënte en concurrerende economie, met netto nul uitstoot van broeikasgassen. Tevens moet economische groei tegen die tijd losgekoppeld zijn van grondstoffengebruik. Daarnaast heeft het ook het beschermen, conserveren en verhogen van natuurlijk kapitaal van de EU tot doel, evenals het beschermen van burgers tegen milieugerelateerde risico’s en impact. The Green Deal heeft als doel om een sociaal rechtvaardige transitie te realiseren naar een duurzaam economisch systeem door het verschaffen van een mechanisme en fonds voor rechtvaardige transitie (Just Transition Mechanism and Fund). Daarbij ligt een focus op de regio’s, sectoren en burgers die het meeste risico lopen bij deze transitie.

In juli van dit jaar nam de Europese Commissie een pakket van voorstellen aan dat het EU-beleid op het gebied van klimaat, energie, landgebruik, transport en belasting geschikt moet maken voor het doel van 2030 om (ten opzichte van 1990) tenminste 55 procent minder broeikasgassen uit te stoten. Het pakket bevat onder meer een emissiehandelssysteem, een verordening rond de verdeling van de inspanningen (ESR) en een regulering voor landgebruik, bosbouw en agricultuur. Ook bevat het een richtlijn voor hernieuwbare energie en energie-efficiëntie. De Europese Commissie heeft zich als doel gesteld dat in 2030 40 procent van de energie in de EU van hernieuwbare bronnen afkomstig moet zijn. De doelstelling om klimaatneutraal te zijn werd door de EU op 2050 gezet.

Aangezien significante investeringen nodig zijn om de klimaat- en energiedoelstellingen te behalen die zijn gesteld voor 2030, is het noodzakelijk om publieke en particuliere financieringsmogelijkheden te verkennen en beschikbaar te stellen. Als een van de eerste stappen in de strategie richting duurzame groei heeft de Europese Commissie de richtlijn m.b.t. de bekendmaking van niet-financiële informatie herzien (NFRD, 2014/95/EU, zie hieronder voor meer details). De openbaring van niet-financiële informatie moet bijdragen aan het meten, monitoren en managen van de performance van bedrijven en hun impact op de maatschappij. Dit moet investeerders in staat stellen om hun investeringen te richten op groene, sociale en duurzame investeringen.

Om investeringen die bijdragen aan de ESG doelstellingen en duurzame groei verder te stimuleren, heeft de Europese wetgever een algemene definitie ontwikkeld voor de term ‘duurzaam’. Deze is opgenomen in de EU Taxonomy Regulation (2020/852). Deze Regulation introduceert een raamwerk dat duurzame investeringen moet faciliteren. Dit zal in de komende maanden en jaren verder worden gewijzigd, geüpdatet en gecompleteerd. Momenteel omvat het een classificatiesysteem voor ecologisch duurzame activiteiten in relatie tot klimaatmitigatie en doelstellingen voor aanpassing aan klimaatverandering. In de nabije toekomst zal de Regulation worden aangevuld zodat deze ook andere doelstellingen omvat – omtrent het voorkomen van vervuiling, de transitie naar een circulaire economie, het duurzame gebruik en de bescherming van water en de bescherming en het herstel van biodiversiteit en ecosystemen.

Tot slot presenteerde de Europese Commissie op 21 april 2021 het Sustainable Finance Package. Dit maatregelenpakket bevat de juridische fundamenten die een duurzaam financieel ecosysteem moeten creëren in de EU. De focus ligt op meer transparantie en het beschikbaar stellen van handvatten waarmee investeerders duurzame investeringsopties kunnen identificeren. Deze opties spelen een essentiële rol in het sturen van particuliere investeringen (als aanvulling op publieke financiering) voor de succesvolle transitie naar een klimaatneutrale, klimaatbestendige, eerlijke economie.

2. De EU-strategie voor textiel

Als onderdeel van de EU Green Deal introduceerde de Europese Commissie een van de middelen die bijzonder relevant is in de context van de modeindustrie. Het Circular Economy Action Plan (CEAP, gepubliceerd op 11 maart 2020) heeft de overgang van een lineaire industrie naar een circulaire economie als doel.

Het CEAP bevat een beleid voor “duurzame producten”, en focust met name op grondstofintensieve sectoren (waaronder de textielsector). Dit beleid moet ondersteuning bieden voor het circulair ontwerpen van alle producten - gebaseerd op een gemeenschappelijke methodologie en gemeenschappelijke principes - evenals het “recht op reparatie” en maatregelen om consumenten in staat te stellen om geïnformeerde beslissingen te maken en een actieve rol te spelen in de ecologische transitie. Door het terugdringen en hergebruiken van materialen te stimuleren alvorens over te gaan op recyclen, en door nieuwe businessmodellen met innovatieve producten/services te bevorderen, streeft het Circular Economy Action Plan ernaar om te voorkomen dat producten op de Europese markt komen die schadelijk zijn voor het milieu.

De ontwikkeling van ecodesign-maatregelen wordt aangemoedigd om er zeker van de zijn dat textielproducten geschikt zijn voor circulariteit. Om afval te verminderen en te voorkomen dat materialen verloren gaan, streeft het CEAP naar hergebruik van secundaire grondstoffen. Tevens wil het consumenten in staat stellen om duurzaam textiel te kunnen kiezen en toegang te hebben tot hergebruik- en reparatieservices.

Als tweede actiepunt moedigt de Europese Commissie bedrijven aan om weg te stappen van het fast fashion businessmodel en op zoek te gaan naar andere manieren om textiel en modeproducten aan te bieden. Dat wordt onder meer gedaan door het aanbieden van beloningen en het ondersteunen van product-as-service modellen.

Kijkend naar het thema afval; lidstaten worden verplicht om een systeem in werking te stellen dat textielafval in hoge mate scheidt. Tegen 2025 moet de hoeveelheid afval in de textielindustrie zoveel als mogelijk zijn verminderd. Het sorteren, hergebruiken en recyclen van textielproducten vormt de sleutel tot het bereiken van deze doelen. Dat geldt ook voor regelgeving en een hogere producentenverantwoordelijkheid.

Tot slot is het belangrijk op te merken dat de Europese Commissie tegen het eind van de zomerperiode de openbare raadpleging heeft afgesloten over de ontwikkeling van een EU-strategie voor textiel. Naar verwachting publiceert de EU ergens in de komende maanden het strategiedocument dat een verschuiving moet bewerkstelligen naar een klimaatneutrale, circulaire economie waar producten worden ontworpen die duurzamer, beter recyclebaar, repareerbaar en energie-efficiënt zijn.

3. Initiatieven van de lidstaten

Naast de Europese Commissie hebben diverse EU-lidstaten ook initiatieven gelanceerd in afwachting van het mondiale regelgevende kader.

Frankrijk was vorig jaar het eerste land dat een wet aannam die de vernietiging van onverkochte non-food producten verbiedt. Denk bijvoorbeeld aan kleding, schoenen, cosmetica, boeken of consumentenelektronica (Loi n° 2020-105, 10 februari 2020). Producenten, distributeurs en winkels die dit soort onverkochte producten op voorraad hebben, zijn verplicht om deze te doneren of recyclen in plaats van ze te verbranden of te dumpen op stortplaatsen. Daarnaast omvat de wet maatregelen die producenten moeten stimuleren om hun producten makkelijker recyclebaar te maken.

4. Wat te verwachten van de ESG-serie

We zullen deze ESG-serie voortzetten met een overzicht van regels omtrent green- en woke washing (en twee instrumenten die binnenkort worden verwacht, i.e. een richtlijn om de rol van consumenten in de groene transitie te versterken en regelgeving voor de onderbouwing van ‘groene’ claims), de risico’s voor bedrijven die niet voldoen aan de nieuwe ESG-principes en de regels omtrent samenwerkingen tussen bedrijven om efficiënter te werken op duurzaamheidsvlak en regels ten aanzien van etiketten in de modeindustrie.

Geschreven door Blanche Devos en Judith Bussé, advocaten bij Crowell & Moring. Crowell & Moring LLP is een internationaal advocatenkantoor met een afdeling gericht op moderecht, die cliënten bedient in Europa, de Verenigde Staten en de rest van de wereld. Crowell & Moring staat cliënten uit de modeindustrie bij die te maken hebben met een diversiteit aan juridische kwesties. Deze vallen onder regelgevend recht, intellectueel eigendom, licenties en mededingingsrecht.