Made in Myanmar: Wat merken en retailers kunnen doen aan de situatie

Na de militaire staatsgreep in Myanmar op 1 februari 2021 is de noodtoestand afgekondigd in het Zuidoost-Aziatische land, dat tevens een populaire inkoop locatie is voor de textiel- en kledingindustrie. Sindsdien gaan tienduizenden mensen iedere dag de straat om de vrijlating van regeringsleider Aung San Suu Kyi te eisen. De demonstraties worden door de militaire junta beantwoord met traangas, rubberkogels en er wordt met scherp geschoten. Volgens schattingen van de Verenigde Naties zijn inmiddels meer dan 138 burgers gedood en meer dan 2100 mensen gearresteerd.

Voor de textiel- en kledingindustrie is het moeilijk inschatten wat zij nu moeten doen. Als je niet ter plaatse bent kun je eigenlijk niet weten hoe ernstig de situatie in het hele land is en welke gevolgen dit heeft voor de productie. Grote merken zoals H&M en Benetton hebben al aangekondigd dat ze zich voorlopig uit het land zullen terugtrekken en geen nieuwe bestellingen meer plaatsen.

"Door de jaren heen is de Benetton Groep een vaandeldrager geweest voor fundamentele waarden zoals inclusiviteit, integratie en geweldloosheid. Om die reden kunnen wij deze situatie niet onze rug toekeren en willen wij ons steentje bijdragen om deze waarden te versterken. We zullen onze orders bij fabrikanten in Myanmar opschorten om een sterk en concreet signaal af te geven," aldus Massimo Renon, CEO van de Benetton Groep, in een persbericht.

"Wij hopen dat de situatie zo snel mogelijk terugkeert naar een waarin de fundamentele rechten van de bevolking worden gewaarborgd en dat onze groep haar steun aan de lokale bevolking kan hervatten, wat ook inhoudt dat we werk en waardigheid bevorderen", voegde Renon eraan toe.

Kledinggigant H&M, die sinds 2013 inkoopt in Myanmar en in 2015 een eigen kantoor opende in Yangon, handelde ook snel: "Hoewel we afzien van onmiddellijke actie met betrekking tot onze aanwezigheid op lange termijn in het land, hebben we op dit moment het plaatsen van nieuwe bestellingen bij onze leveranciers gepauzeerd," zei Serkan Tanka, country manager Myanmar,in een e-mail aan Reuters.

"Dit vanwege de praktische moeilijkheden en de onvoorspelbare situatie die ons vermogen om in het land te werken beperkt en forse uitdagingen meebrengt in verband met de productie en de infrastructuur, de invoer van grondstoffen en het vervoer van afgewerkte producten," verklaarde Tanka verder.

Het land nu de rug toekeren in deze moeilijke tijd - tijdelijk of voor de langere termijn - is echter geen oplossing, omdat dit degenen treft die toch al het zwaarst getroffen zijn - de burgerbevolking, waartoe ook de werknemers in de kledingindustrie en de leveranciers behoren. Als internationale inkopers zoals Benetton een "sterk en concreet signaal" willen afgeven, dan is het intrekken of opschorten van orders niet de juiste weg, want dat raakt de economie en niet de politiek. Wat kunnen zij in plaats daarvan doen?

Wat kunnen inkopers doen?

Organisaties als de Schone Kleren Campagne (SKC) roepen alle leveranciers, merken en retailers die actief zijn in Myanmar op om de militaire coup publiekelijk te veroordelen, op te roepen tot herstel van de democratie en de rechtsstaat, en de protesten van het volk en de burgerlijke ongehoorzaamheidsbeweging te steunen.

Merken en retailers moeten er ook voor zorgen dat hun bedrijfsactiviteiten niet bijdragen tot schendingen van de mensenrechten of deze verergeren, en geen banden onderhouden met het leger. "Merken en retailers die in Myanmar inkopen, moeten bij hun leveranciers en in hun hele toeleveringsketen de nodige zorgvuldigheid inzake mensenrechten betrachten om ervoor te zorgen dat deze beginselen worden nageleefd. Kledingbedrijven moeten schendingen van mensenrechten en risico's in de kledingsector in Myanmar blijven identificeren, documenteren, aanpakken en verhelpen", adviseert SKC.

Daarnaast kunnen zij de arbeidsrechtenbeweging, waaronder vakbondsfederaties, vakbonden op fabrieksniveau, arbeidsrechtenorganisaties en werknemers beschermen en ondersteunen bij het verdedigen van de democratie in Myanmar. "Merken en retailers moeten hun afkeer uitspreken tegen het illegaal verklaren van arbeidsrechtenorganisaties door de militairen. Ze moeten ook hun steun uitspreken en tonen voor de vrijheid van vereniging en ervoor zorgen dat hun directe en indirecte leveranciers deze principes respecteren", aldus SKC.

Het is ook belangrijk om werknemers die hun grondrechten op vrijheid van meningsuiting, vreedzame vergadering, vrijheid van vereniging en stakingsrecht uitoefenen, te beschermen en te steunen. Anders zouden toeleveranciers werknemers kunnen straffen, ontslaan of opsluiten in de fabriek om hen te beletten deel te nemen aan openbare demonstraties.

Dit laatste zou enkele weken geleden zijn gebeurd bij GY Sen volgens het nieuwsblad The Guardian. Een toeleverancier van Primark zou 1.000 werknemers in de fabriek hebben opgelosten om te voorkomen dat zij op 18 februari zouden deelnemen aan een protestmars in Yangon. De werknemers slaagden erin zich na een paar uur te bevrijden; een aantal van hen werd echter ontslagen met als reden dat zij door de demonstraties werkuren hadden gemist. Een woordvoerder van GY Sen ontkende de beschuldigingen tegenop.

Begin maart heeft Primark de fabriek (GY Sen) geschorst en een onderzoek ingesteld naar de beschuldigingen: "Dit zijn zeer ernstige beschuldigingen die, als ze op waarheid berusten, in strijd zouden zijn met de strikte Gedragscode die Primark van alle leveranciers en fabrieken die onze kleding maken eist en waaraan zij zich te allen tijde dienen te houden. Onze hoogste prioriteit is ervoor te zorgen dat werknemers veilig en gezond werken en dat hun rechten en vrijheden worden gerespecteerd," aldus een woordvoerder van Primark in een e-mail aan FashionUnited.

"Primark is op 5 maart onmiddellijk een onderzoek gestart naar deze fabriek, nadat een lokale arbeidsorganisatie die we goed kennen ons had geattendeerd op zorgen. We hebben de fabriek ook geschorst, wat betekent dat we in afwachting van de uitkomst van dat onderzoek geen bestellingen meer zullen plaatsen bij deze fabriek."

"Gezien de huidige situatie in Myanmar verwachten we dat het uitvoeren van het onderzoek een grotere uitdaging kan zijn dan normaal. We zullen samenwerken met onze leverancier en, waar nodig, met andere vertrouwde derde partijen. Als blijkt dat de fabriek onze Code heeft geschonden, zullen we met de leverancier en de fabriek samenwerken om eventuele problemen te verhelpen."

"Wanneer onze code wordt geschonden, werken we altijd samen met onze leveranciers om de problemen aan te pakken en effectief te verhelpen, met als doel de bestaansmiddelen te beschermen van de mensen die er werken. In deze fabriek werken meer dan 2.000 mensen en we hebben een langdurige en positieve relatie met de leverancier. Wij vinden het onze verantwoordelijkheid om alles te doen wat in ons vermogen ligt om de werknemers in onze toeleveringsketen te ondersteunen."

Merken en retailers kunnen veel doen, zelfs op afstand. Zij moeten in ieder geval contact houden met hun leveranciers in Myanmar en nagaan wat de huidige situatie is, welke gevolgen de situatie heeft voor de productie en wat er van de kant van de klant kan worden gedaan (spreiding van bestellingen, gedeeltelijke betalingen, planning vooraf en dergelijke). In ieder geval zou een volledige terugtrekking - voor hoe lang dan ook - het verkeerde signaal afgeven, namelijk dat de werknemers en leveranciers er volledig alleen voor staan.

Dit artikel is eerder verschenen op FashionUnited.UK, vervolgens vertaald en bewerkt naar het Nederlands door Ilona Fonteijn.

Beeld: FashionUnited