Modints eerste trendrapport: Vier scenario’s voor de toekomst van de Nederlandse textielindustrie

Modint brengt voor het eerst een trendrapport uit - een initiatief van de innovatietak van de brancheorganisatie. Het rapport, genaamd ‘Naald, draad en data’ schetst de stand van zaken en toekomstverwachtingen rondom verduurzaming in de Nederlandse textielindustrie, die volgens Modint op een kantelpunt staat. Uit het rapport komen tevens vier toekomstscenario’s zodat de branche zich kan voorbereiden en voorsorteren.

Het rapport kwam tot stand door surveys onder professionals en diepte-interviews met experts. Daarbij werden in totaal twintig trends gevonden die een impact hebben op de textielindustrie. Deze werden onderverdeeld in trends die nog onzeker zijn en mogelijk dus nog verdwijnen of veranderen en ‘zekere trends’.

Dit is echter niet het eindpunt van de inzet van Modint. De brancheorganisatie wil namelijk dat er concrete handelsperspectieven voortvloeien uit het onderzoek. Innovatiemanager Nanette Hogervorst gaf tijdens het evenement The Next Weave op 29 oktober aan dat uit de vier toekomstscenario’s die het rapport schetst de gemene delers worden geïdentificeerd zodat er actie ondernomen kan worden die voor de sector het meeste oplevert.

Kansen en risico's voor de Nederlandse textielsector

Het rapport blikt niet alleen vooruit, maar staat ook stil bij de huidige situatie. Kijkend naar het hier en nu ziet de sector vooral risico’s in geopolitieke spanningen, veranderende wet- en regelgeving en een dalend consumentenvertrouwen en -bestedingsvermogen. Dit wordt door de ondervraagden aangegeven als de grootste risico’s van groei van de textielsector in 2026. Tegelijkertijd liggen de grootste kansen volgens Modint in duurzame doelstellingen, technologische innovatie en het opschalen van zogeheten closed loop- of T2T-recycling, waarbij oud textiel wordt hergebruikt als grondstof.

Op de vraag welke factoren verduurzaming het meest belemmeren, wijst de branche vooral naar politieke besluitvorming, consumentengedrag en een gebrek aan financiering. Een tekort aan levensvatbare businesscases wordt juist het minst genoemd, een teken dat het vertrouwen in circulaire verdienmodellen groeit. Recyclingsinitiatieven zijn momenteel de meest toegepaste én meest kansrijke strategie, al waarschuwt de Nederlandse én internationale recyclingbranche dat de situatie in 2025 precair blijft.

Vier scenario’s voor de textieltoekomst van Nederland

Een sprong naar vijftien jaar verder. Onder begeleiding van De Ruijter Strategie ontwikkelde Modint vier toekomstscenario’s voor 2040, bedoeld om bedrijven te helpen hun duurzaamheidsplannen te toetsen.

Hogervorst is tijdens de presentatie van het trendrapport duidelijk dat dit geen harde toekomstvoorspelling is, maar een visie op de sector en de mogelijkheden. De scenario’s dienen als instrument om de sector voor te bereiden op de toekomst. Hierdoor kunnen partijen op tijd en flexibel anticiperen op externe ontwikkelingen. De scenario’s zijn daarbij ook extremen en moeten daardoor blootleggen welke investeringen nodig zijn om toekomstbestendig te blijven.

De scenario’s zijn als volgt:

• In het scenario Lappendeken is Europa sterk en technologisch zelfstandig. De Nederlandse textielindustrie fungeert als innovatiehub in een circulaire en grotendeels geautomatiseerde en vraaggestuurde keten. Traditioneel vakmanschap en hightech bestaan naast elkaar ‘in een lappendeken van transities en tradities, gedreven door klimaatverandering en grondstoffenschaarste’.
• In TexTech Blend is Europa juist versnipperd en heeft het de mondiale invloed verloren. Nederland heeft zich echter gepositioneerd als koploper in circulair textiel en is dankzij automatisering, AI en slimme nicheketens internationaal concurrerend. Circulariteit wordt genoemd als ‘noodzaak’ vanwege de grondstoffenschaarste en technologische innovatie.
• In dit scenario is Europa stabiel en welvarend. Slow Textiel beschrijft een stabieler, trager pad waarin circulariteit toeneemt via hergebruik, reparatie en transparantie in de keten. Dit wordt veroorzaakt door strengere klimaatwetgeving en grondstoffenschaarste. Transparantie over de herkomst van materialen en de productie wordt genoemd als essentieel. Regionale ketens en duurzame materialen maken de textielsector echter veerkrachtiger.
• Last but not least is er het het vierde scenario, Zijden Draad. Dit schetst een kwetsbare toekomst waarin Europa economisch uiteenvalt, textielproductie grotendeels is verdwenen en de sector in Nederland alleen nog overleeft via kleinschalige initiatieven en creatief vakmanschap. Echter liggen schaarste, vergrijzing en een gebrek aan technologische slagkracht wel op de loer wat een risico is. Dit worst-case-scenario geeft aan dat de textielsector overleeft door lokale samenwerking en ambacht, maar dat de transitie uitblijft. ‘Overleven is het nieuwe normaal’, aldus het rapport.

Hoewel 2040 nog ver lijkt, moet de stip op de horizon niet uit het oog verloren worden. Modint schrijft in het rapport dat kansen niet zomaar ontstaan. Modint identificeert in het rapport dat er drie transities nodig zijn voor de algehele transitie naar een duurzame, circulaire en toekomstbestendige Nederlandse textielindustrie. Het gaat hierbij om technologische verandering, culturele verandering en politiek-economische verandering. Gezamenlijk met de rest van de sector wil de brancheorganisatie hiervoor inzetten.

Dit artikel is tot stand gekomen met bijdragen van Anna Roos van Wijngaarden en Caitlyn Terra.