Petra Scharner-Wolff, topvrouw bij Otto Group: “Diversiteit is nodig om economisch succesvol te zijn”

Petra Scharner-Wolff is hoofd Financiën, Controlling en Human Resources binnen het bestuur van de Duitse Otto Group. FashionUnited sprak haar via de e-mail over de leiderschapsstijl van vrouwen vergeleken met die van mannen, over meer lef tonen en over de cultuurverandering in haar bedrijf.

Zou u uw carrière in uw eigen woorden kunnen omschrijven?

“Ik heb me nooit gefocust op de hindernissen, maar op de volgende stappen die ik wilde nemen. Ik heb het altijd belangrijk gevonden om te creëren. Voordat ik bij de Otto Group kwam, was ik management-consultant. Ik ben bij Otto begonnen als medewerker in controlling. Elke twee tot drie jaar kon ik mijn verantwoordelijkheidsgebied uitbreiden en veranderen - van holding tot operationele verantwoordelijkheid. Klassiek commercieel, of richting verkoop en logistiek. Ik hou van de verschillende perspectieven en focuspunten en van de uitdagende transformaties. Gelukkig heb ik er bij alle professionele stappen kunnen rekenen op de ondersteuning en aanmoediging van mijn man. Het helpt natuurlijk dat hij als zelfstandige werkt en zijn werktijden flexibeler kan indelen dan ik.”

Welke kwaliteiten maken u in het bijzonder geschikt voor uw huidige functie?

“Ik vind het leuk om dingen in beweging te zetten en gebruik te maken van creatieve ruimte. Ik houd er ook van om met mensen om te gaan, te proberen om ze te begrijpen en soms met ze in conflict te gaan, om onderwerpen naar de oppervlakte te brengen die er echt toe doen. Als je iets wilt veranderen, moet je moeilijke of impopulaire beslissingen kunnen nemen. Dankzij mijn professionele expertise kan ik mezelf en mijn beslissingen vertrouwen omdat ik ze feitelijk kan herleiden en rechtvaardigen. Last but not least speelt de bereidheid om te veranderen ook een grote rol. In de Otto Group zitten we al bijna vijf jaar middenin een cultuurverandering 4.0, die onze hele manier van werken, ons denken, handelen en onze houding heeft veranderd. Deze nieuwe manier van samenwerken maakt ons klaar voor de toekomst, maar het heeft veel van alle collega's gevraagd - vooral de managers, kan ik uit eigen ervaring zeggen. Het is moeilijk voor iemand die niet flexibel is of niet goed tegen kritiek kan.”

Welke veranderingen heeft 2020 gebracht in uw baan?

“Zoals voor vele anderen stond mijn professionele leven dit jaar in het teken van werken op afstand: half maart schakelden we van de ene op de andere dag over op digitaal werk waar mogelijk - met groot succes. Het liet me zien dat de Otto Group technologisch en cultureel in een zeer goede uitgangspositie verkeerde voor deze buitengewone corona-gerelateerde uitdagingen.”

“Overal werden nieuwe ideeën en formats ontwikkeld om onze virtuele samenwerkingen verder te verbeteren - van dagelijkse stand-ups en teamworkshops tot virtuele leerformats en barcamps tot digitale personeelsevenementen en internationale managementbijeenkomsten, die zelfs vaker gaan plaatsvinden dan normaal omdat niemand hoeft te reizen. Ik was positief onder de indruk van hoe dicht we bij elkaar kwamen ondanks de afstand. We willen en moeten deze groepsbrede en collaboratieve samenwerkingen in stand houden. Als ik naar mijn persoonlijke werkomstandigheden kijk, was dit jaar eigenlijk heel bijzonder, omdat mijn rol als hoofd van het corporate crisisteam noodzakelijkerwijs veel meer ruimte en tijd in beslag heeft genomen dan normaal en uitdagende onderwerpen met zich mee heeft gebracht, zoals de uitdaging om alle collega's in de beste gezondheid te houden en tegelijkertijd de bedrijfsvoering zo consistent mogelijk te houden.”

U bent het bestuurslid voor Financiën, Controlling en Human Resources bij de Otto Group. Hoe gaan cijfers en mensen samen, en wat vindt u leuker?

“Ik ben gepassioneerd over beide onderwerpen., omdat het een niet zonder het ander kan. Het zijn vooral de mensen die verantwoordelijk zijn voor het economische succes van de Otto Group. Naar mijn mening is het eigenlijk een groot voordeel om een nauwe verbintenis te behouden tussen deze twee afdelingen, die op het eerste gezicht tegenstrijdig lijken, vooral wanneer er moeilijke projecten ophanden zijn.”

Denkt u dat vrouwen een andere leiderschapsstijl hebben dan mannen? Zoja, hoe verschillen deze van elkaar?

“De rol van leiding, en dus ook van leidinggevenden, verandert over het algemeen veel. Tot dusver hadden mannelijke kenmerken zoals rationaliteit en bereidheid om risico's te nemen in veel bedrijfsculturen de voorkeur, en er was een gebrek aan vrouwelijke rolmodellen. Maar als we denken aan nieuwe modewoorden als behendigheid en empowerment, gaat het als manager nu en in de toekomst niet meer om commandovoering, maar veel meer om het creëren van een gedeelde visie, vertrouwen in het team en het overdragen van verantwoordelijkheden. Ik zie hierin een veel kansen voor vrouwen, omdat eigenschappen die meer aan vrouwen worden toegeschreven, zoals empathie, sociale vaardigheden en bereidheid tot communiceren, hierin van pas kunnen komen.”

“De vergelijking tussen vrouwen en mannen is slechts één kant van de medaille. De ervaring leert dat gemengde teams altijd betere beslissingen nemen en meer innovatieve ideeën ontwikkelen. Diversiteit is niet langer een 'nice-to-have'. We hebben diversiteit in alle opzichten nodig om op lange termijn economisch succesvol te zijn.”

Wisselt u ideeën uit met andere vrouwen in vergelijkbare functies? Welke onderwerpen bespreekt u in deze discussies?

“Zeker. Een goed netwerk is het allerbelangrijkste. Bovenal helpt het om belangrijke onderwerpen aan te pakken. In mijn rol als HR-directeur gaat het heel erg om empowerment van vrouwen, gelijke deelname en het overwinnen van sociale invloeden. Ik zet me in om ervoor te zorgen dat deze discussie op een interdisciplinaire manier wordt gevoerd - met vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven, de politiek en de samenleving. Bedrijven krijgen vaak een grote verantwoordelijkheid. We accepteren dit graag, maar maken ook zichtbaar waar de randvoorwaarden in het algemeen moeten veranderen. Zo kan het onderwerp vrouwen en carrières niet worden besproken zonder de vraag waarom mannen nog steeds veel meer verdienen en als gezinshoofd worden gezien. En daardoor rijst de vraag wie er thuis blijft bij de kinderen - zeker in de levensfase tussen de dertig en veertig jaar, wanneer vaak de belangrijkste carrièrestappen plaatsvinden. Een sterk bewustzijn van de verschillende niveaus van vrouwelijke en mannelijke carrières is cruciaal om echt nieuwe perspectieven te creëren. Hoe meer vrouwen en mannen erover praten, hoe beter.”

Ziet u uzelf als een mentor voor andere vrouwen? Hoe ondersteunt u hen persoonlijk?

“Ja, dat is belangrijk voor mij. Vrouwen missen nog steeds rolmodellen, en in dit geval zie ik mezelf als een rolmodel. Inhoudelijk ben ik vooral geïnteresseerd in het reflecteren op aangeleerd vrouwelijk gedrag, dat in een professionele context vaak defensief lijkt, en het motiveren van vrouwen om met deze patronen te breken. Neem loopbaanplanning als voorbeeld: mannen benaderen hiaten in hun kennis met de houding: 'Ik kan alles leren wat ik niet kan'. Wij vrouwen, aan de andere kant, moeten leren ons niet te veel op hindernissen te concentreren en mogelijke mislukkingen te zien als kansen voor persoonlijke ontwikkeling. Mijn oproep aan vrouwen is daarom: heb meer moed om te falen! Heb het vertrouwen om nieuwe dingen te leren en ook om onbekende onderwerpen aan te kaarten. Hetzelfde geldt voor zichtbaarheid. Vrouwen onderhandelen niet per se slechter dan mannen, maar ze zijn vaker van mening dat doelgericht gedrag kunstmatig of opschepperig kan lijken. Op die manier slagen ze er niet in hun prestaties onder het voetlicht te plaatsen en lopen ze erkenning mis, evenals mogelijkheden om zich verder te ontwikkelen. Uiteindelijk leidt goed mentorschap tot betere zelfreflectie: wie zijn eigen sterke en zwakke punten kent, kan zich veel beter ontwikkelen tot een authentieke en succesvolle manager.”

De Otto Group heeft een groepsbreed diversiteitsmanagement. Wat wordt daar gedaan?

“Deze collega's verankeren het thema diversiteit groepsbreed en strategisch. Ze initiëren groepsbrede ontwikkelingsprogramma's en projecten, bijvoorbeeld om jonge vrouwelijke managers te promoten. Ook hier is mentoring een belangrijk onderdeel. Je bent een netwerker en inspiratiebron voor de individuele groepsmaatschappijen en ontwikkelt samen met de contactpersonen maatregelen om de gestelde doelen op het gebied van diversiteit te realiseren - sinds kort ook binnen een overkoepelende diversiteitsgemeenschap die net is opgericht, om de brede impact en relevantie van dit onderwerp verder te vergroten.”

Er is ook een aparte afdeling voor cultuurverandering. Wat gebeurt daar?

“Het cultuurveranderingsproces dat eind 2015 door aandeelhouders en management is geïnitieerd, verzekert de toekomstige levensvatbaarheid van ons bedrijf. Het centrale cultuurveranderingsteam speelt een belangrijke rol in dit proces omdat het de groepsmaatschappijen en de lokale cultuurveranderingsteams van de Otto Group stimuleert om actiegebieden zichtbaar te maken en veranderingsprocessen door te voeren. Als multipliers en enablers ondersteunen ze collega's in de hele groep, bijvoorbeeld door samenwerkingstools, formaten en structuren te ontwikkelen en door te netwerken met lokale kenners. In feite werkt het team hard aan zijn visie om zichzelf binnen een paar jaar op te heffen.”

Welke tips zou u uw jongere zelf als twintiger (of huidige afgestudeerden) geven met betrekking tot hun carrière?

“De Amerikaanse psycholoog Norman Vincent Peale bedacht een gezegde dat ik graag citeer: “Shoot for the moon. Zelfs als je mist, land je tussen de sterren." Ik vind dat we daar allemaal acht op moeten slaan. We leven in een tijd waarin we dingen uit kunnen proberen, naar onze eigen intuïtie kunnen luisteren, onze eigen perspectieven en ideeën naar voren kunnen brengen. Het helpt om toe te geven aan positieve rusteloosheid, zin te hebben om vooruit te gaan, jezelf te laten zien en je hand op te steken, bijvoorbeeld als het gaat om het presenteren van resultaten of jezelf onderdompelen in een geheel nieuw project. Dit vertrouwen wordt beloond en zal je carrière uiteindelijk altijd ten goede komen.”

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op FashionUnited.de. Vertaling en bewerking vanuit het Duits: Nora Veerman.

Homepagebeeld: Petra Scharner-Wolff. Beelden: Otto Group