Rechtspraak: Bedrijf verkopen? Dit moet je weten

Of je nu jarenlang naar dit moment hebt toe gewerkt of je onderneming is vliegensvlug gegroeid, je denkt na over een verkoop maar wat nu? Bij navraag in je omgeving wordt je overspoeld door juridische, fiscale en financiële vragen waar je niet direct een antwoord op hebt. Ga je voor een aandelentransactie of draag je alleen het personeel over? Welke garanties en/of vrijwaringen kan en wil je geven? Hoe wordt de onderneming gewaardeerd? Köster Advocaten staat in dit artikel stil bij verschillende soorten transacties en een aantal belangrijke aspecten die daarbij komen kijken.

Welke soorten transacties zijn er?

Allereerst is het goed om te weten welke verschillende soorten transacties er zijn. In deze bijdrage beperken wij ons tot de twee meest voorkomende varianten, namelijk i) de activa passiva transactie en ii) de aandelentransactie.

Activa passiva transactie

Hierbij worden alle activa en/of passiva ofwel de bezittingen en de schulden van een onderneming overgedragen. In deze transactie vorm kan een bepaalde manier van cherry picking ontstaan, aangezien je als koper kan bepalen welke onderdelen je wel en niet overneemt. Een nadeel bij dit soort transacties is dat er vaak veel onderhandeld moet worden tussen de partijen, omdat de koper en de verkoper per onderdeel van de activa en/of passiva moeten bepalen wat wel en wat niet wordt overgedragen. Voordeel is dat je als koper precies weet wat je koopt en zodoende niet voor verrassingen komt te staan. Juridisch gezien kan een activa passiva transactie complex zijn, omdat de onderdelen die overgaan zeer specifiek moeten worden omschreven en ieder op hun eigen manier moeten worden overgedragen.

Aandelentransactie

Bij een aandelentransactie worden, zoals het woord al zegt, de aandelen van een onderneming overgedragen. Anders dan bij een activa passiva transactie is het bij een aandelentransactie heel duidelijk wat er wordt overgedragen, namelijk de aandelen en alle aan de aandelen verbonden en in de onderneming aanwezig zijnde rechten en verplichtingen. Denk hier bijvoorbeeld aan commerciële contracten, personeel, vastgoed en/of intellectuele eigendomsrechten. Het voordeel van een aandelentransactie is ook meteen een nadeel, aangezien alles wordt overgedragen waaronder bijvoorbeeld ook claims die niet op de balans staan. Uitgebreid (financieel) onderzoek (een zogeheten due diligence onderzoek) is dus van belang bij dit soort transacties.

Waar moet je op letten?

Wie wordt de koper?

Wellicht biedt een koper zich aan en denk je daardoor na over een verkoop, maar het kan ook voorkomen dat je je onderneming wil verkopen en zelf op zoek gaat naar een koper. Uiteraard kan je in je eigen netwerk zoeken naar de juiste kandidaat, maar verkopende bedrijven maken ook regelmatig gebruik van tussenpersonen. Dit zijn meestal corporate finance kantoren die op zoek gaan naar een geschikte koper. Zeker bij grote transacties kan het raadzaam zijn om de hulp van een dergelijk advieskantoor in te schakelen.

Wat verkoop je?

Zeker bij een activa passiva transactie is het van belang dat duidelijk is wat je verkoopt. Wil je alleen het personeel en de inventaris overdragen of ook de intellectuele eigendomsrechten, commerciële contracten en het vastgoed? Het is van belang om in de koopovereenkomst een duidelijk overzicht op te nemen van de activa en/of passiva die je overdraagt, hoe deze activa/passiva worden overgedragen en wat expliciet niet mee overgaat.

Personeel?

Indien er personeel is dat overgaat bij de activa passiva transactie dient allereerst te worden bepaald of sprake is van een zogenoemde ‘overgang van onderneming’. Hiervan is kort gezegd sprake als een onderneming overgaat naar een andere onderneming en de identiteit van de onderneming behouden blijft. Het gevolg van overgang van onderneming is dat de werknemers die werkzaam zijn bij (het onderdeel van) de onderneming die wordt overgedragen, van rechtswege overgaan naar de 'nieuwe' werkgever met behoud van hun arbeidsvoorwaarden. Dit personeel dient tijdig op de hoogte te worden gesteld van de aanstaande overgang. Dit kan door middel van een eenvoudig briefje waarin de transactie wordt vermeld en wordt aangegeven dat hun arbeidsovereenkomst overgaat op de koper onder dezelfde arbeidsvoorwaarden.

Garanties/vrijwaringen?

In vrijwel elke koopovereenkomst worden garanties en vrijwaringen opgenomen met als doel om bepaalde risico's die de koper bij de transactie niet kon weten, voor rekening van de verkoper te brengen. Een koper zal vaak zoveel en uitgebreid mogelijke garanties van de verkoper verlangen. De verkoper zal daarentegen het aantal garanties zoveel mogelijk willen beperken. Hier bestaat dan ook een spanningsveld. Bij wie welk risico wordt gelegd, is een kwestie van risicoverdeling tussen de verkoper en koper. Garanties zijn eigenlijk verklaringen over het bestaan of ontbreken van bepaalde feiten. Zo kan je een garantie opnemen ten aanzien van onder andere de bevoegdheid te verkopen en de aandelen (de zogenaamde ‘titelgaranties’), een balansgarantie of een garantie ten aanzien van (materiële) contracten en geschillen. Welke garanties relevant zijn en uiteindelijk worden gegeven door de verkoper, hangt af van de specifieke business en het onderhandelingsproces tussen de verkoper en de koper.

Een vrijwaring ziet anders dan een garantie op een specifieke gebeurtenis waarvan ten tijde van het aangaan van de koopovereenkomst voorzienbaar is dat dit nadelige financiële gevolgen zal hebben voor de koper en/of de onderneming. Een vrijwaring kan bijvoorbeeld worden opgenomen ten aanzien van verplichtingen die kunnen ontstaan uit een lopende juridische procedure.

Waardering?

Op welke manier wordt de onderneming gewaardeerd? In de transactiepraktijk zijn hier een aantal standaard methodes voor zoals i) de Discounted Cash Flow (DCF) of iii) de intrinsieke waarde methode.

Is de toekomstige omzet voornamelijk van belang voor de waarde van je onderneming? Kies dan voor DCF methode, aangezien deze methode vooral ziet op de toekomstige geldstromen. Een potentieel nadeel is het feit dat de toekomst en daarbij behorende inkomsten lastig te voorspellen zijn.

Indien juist niet de toekomstige opbrengsten, maar de huidige stand van zaken van belang is bij de waardering van je onderneming ligt de intrinsieke waarde methode meer voor de hand. De waarde is hierbij gebaseerd op de actuele boekwaarde van alle bezittingen minus de boekwaarde van de schulden. Deze methode ziet dus niet op mogelijke winstgevendheid van de onderneming in de toekomst.

Kortom, genoeg om rekening mee te houden bij de verkoop van een onderneming. Het belangrijkste blijft dat je de juiste mensen om je heen verzamelt en met een tevreden gevoel kan terugkijken op de verkoop van de onderneming.

Geschreven door Francijn de Rotte en Suzanne Elzinga. Francijn en Suzanne zijn advocaat binnen de praktijkgroep Ondernemingsrecht van Köster Advocaten in Haarlem. Regelmatig behandelt Köster Advocaten hier actuele juridische kwesties. Zie kadv.nl en Advocatenindemode.nl.