Rechtspraak: Keurmerken in de mode; wat koop je daar nu eigenlijk voor?

Duurzame mode, oftewel ‘ethical fashion', is in opmars. De behoefte van de consument naar duurzamer, eerlijker of milieuvriendelijker lijkt niet meer te stoppen. Een keurmerk staat voor een onafhankelijk bewijs dat een product aan hogere eisen voldoet. Handig voor de bewuste consument of detaillist dus. Maar het is helaas niet altijd duidelijk of een keurmerk in het leven is geroepen ten aanzien van één (vaak) of meerdere (soms) duurzaamheidsaspect(en) en welke dan. Bovendien zijn er ook veel logo’s en merken die lijken op keurmerken, maar het niet zijn. Kortom, wat zijn keurmerken en wat koop je daar nu eigenlijk voor?

Hoe mens-, dier- en milieuvriendelijk een kledingstuk is geproduceerd ligt in handen van de fabrikant. Er zijn verschillende instanties die voorschriften hebben opgesteld waaraan fabrikanten dienen te voldoen. Kleding die geproduceerd is met inachtneming van die voorschriften kan worden voorzien van een keurmerk.

Er zijn ook allerlei ‘ethical fashion’ initiatieven die geen keurmerk uitgeven, maar wel richtlijnen of een gedragscode opstellen. Dit maakt het er voor de consument of retailer niet gemakkelijker op om een mens-, dier- of milieuvriendelijke fabrikant te herkennen. Hierbij een aantal handvatten om aan vast te houden bij de beoordeling of sprake is van een (betrouwbaar) keurmerk.

Hoe herken je een keurmerk?

Een keurmerk is (dus) een herkenningsteken dat wordt uitgegeven door een persoon of organisatie indien een product of dienst voldoet aan een aantal kwaliteits (verhogende) criteria. De uitgevende persoon of organisatie dient kenbaar te zijn en de criteria voor het keurmerk eveneens; duidelijk moet zijn waar het keurmerk voor staat.

Er zijn geen wettelijke regels die specifiek zien op het uitgeven en voeren van een keurmerk. Het is echter niet zo dat het uitgeven en voeren van een keurmerk vogelvrij is. Maakt de fabrikant bijvoorbeeld niet waar wat het keurmerk heeft beloofd, wordt het keurmerk ten onrechte gebruikt of wordt de consument misleid, dan kan sprake zijn van onrechtmatige daad, oneerlijke handelspraktijken en/of misleidende (vergelijkende) reclame. Je behoort dus te (ver)kopen wat het keurmerk belooft.

Dat is meteen een mooi opstapje voor een andere belangrijke eigenschap van een keurmerk, de betrouwbaarheid. Er zijn verschillende manieren waarop wordt gecontroleerd of ‘keurmerkgebruikers’ zich aan de voorschriften houden en het keurkmerk mogen (blijven) voeren. Zo kan gecontroleerd worden met ‘eigen controleurs’ of de controle kan worden uitgevoerd door onafhankelijke controlerende instanties. De beste garantie voor deskundige, onpartijdige en onfhankelijke controles is indien de Raad voor Accreditatie de controlerende instantie heeft goedgekeurd (geacrrediteerd). Zo kun je vertrouwen op het kwaliteitsoordeel.

Een keurmerk zegt overigens niet alles. Zo speelt de textielindustrie gretig in op de voorkeur bij de meeste mensen voor natuurlijke textiel in plaats van synthetische textiel. Een etiket of wellicht zelfs een mooi logo kan vervolgens aan de kleding worden gehecht dat aangeeft dat het gaat om ‘zuiver scheerwol’ of ‘100 procent katoen’. Dit maakt het product misschien wel geliefder, maar zegt helemaal niets over de werkomstandigheden in de textielfabriek of de dier- of milieuvriendelijkheid. Het blijft dan ook opletten met keurmerken.

Geschreven door Suzan Houben. Suzan is advocaat bij Köster Advocaten in Haarlem. Regelmatig behandelt zij hier actuele juridische kwesties. Advocatenindemode.nl

Beeld: FashRev via Fashion Revolution website