Rechtspraak: Wanneer ben je een ‘affiliated company’? De uitleg van overeenkomsten

Er zijn verschillende overeenkomsten waarin ondernemers wordt gevraagd om ook te tekenen namens, te verklaren namens of zich te binden namens ‘affiliated companies’, oftewel: gelieerde ondernemingen. Dit is bijvoorbeeld gebruikelijk bij Non Disclosure Agreements (NDA), vaststellingsovereenkomsten (om een geschil te beëindigen) en onthoudingsverklaringen (bij inbreuk op intellectuele eigendomsrechten).

Maar namens wie onderteken je als onderneming eigenlijk deze overeenkomsten, als je dat ook doet namens ‘aan jouw bedrijf gelieerde ondernemingen’?

Het antwoord daarop zal de vaste lezer van de rubriek rechtspraak niet verbazen. Dat ligt namelijk – zoals zo vaak – ‘aan de omstandigheden van het geval’. Het begrip ‘affiliated company’ of ‘gelieerde onderneming’ is als zodanig namelijk niet opgenomen in de wet. En dat is vaker het geval. Veel van de vaak in overeenkomsten opgenomen begrippen hebben geen ‘officiële’ of ‘vastgestelde’ betekenis. En dat kán voor problemen zorgen.

Uitleg van een begrip

Bij het sluiten van de overeenkomst zitten partijen nog op één lijn. Als er vervolgens een geschil ontstaat, blijkt soms dat beide contractspartijen een hele andere uitleg aan een bepaling of een begrip uit de overeenkomst geven. Als partijen er vervolgens onderling niet uitkomen, is het aan de rechter om de gewraakte bepaling of begrip ‘uit te leggen’. De rechter heeft daarbij natuurlijk wel een aantal aanknopingspunten.

Uiteraard kijkt de rechter allereerst naar de bewoording van de bepaling of het begrip. Als de bewoording van een bepaling of een bepaald begrip een zeer voor de hand liggende uitleg of betekenis heeft, dan is dat voor de rechter van belang. Een rechter mag bij een zuiver commerciële overeenkomst – tussen twee professionele partijen – sneller uitgaan van de ‘taalkundige betekenis’, dan bij een overeenkomst waarbij een consument is betrokken. Hoe dan ook, als er een duidelijke voor de hand liggende taalkundige betekenis is, moet de rechter in het vonnis heel goed motiveren waarom hij tóch een andere uitleg aanvaardt, als hij dat doet. De ‘grammaticale’ uitleg van een bepaling of begrip, is dus van belang.

Maar lang niet altijd is een bepaling of begrip zo duidelijk ‘vastgelegd’ of taalkundig uit te leggen. Een bepaling of begrip is vaak voor meerdere uitleg vatbaar, en bij een geschil geven de contractspartijen allebei juist net een andere uitleg aan een bepaling of begrip. De rechter kijkt dan ook naar “de zin die partijen in de gegeven omstandigheden over en weer redelijkerwijs aan deze bepalingen mochten toekennen en op hetgeen zij te dien aanzien redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten” (het ‘Haviltex’-criterium).

Haviltex-criterium

Naast een eventuele taalkundige uitleg, is dus ook de ‘partijbedoeling’ van belang. De rechter betrekt bij de uitleg van een bepaling of begrip, de volgende zaken in de beoordeling:

Affiliated company

In een uitspraak van de rechtbank Rotterdam van september 2023, kwam het begrip ‘affiliated company’ aan bod. De rechter moest beoordelen of een NDA al dan niet was overtreden door een niet direct bij die NDA betrokken partij. De vraag was dus, of die ‘overtredende’ partij al dan niet gelieerd was aan de contractspartij.

Voor de algemene (taalkundige) uitleg van het begrip, wordt door de rechter als uitgangspunt genomen wat “in het algemeen in het handelsverkeer wordt aangenomen”, en dat is: “dat met “affiliates”, in het Nederlands vertaald als “gelieerde entiteiten” of “gelieerde ondernemingen”, wordt gedoeld op een onderneming waarin de andere onderneming een direct of indirect belang heeft.”

Hoewel de eiser nog naar voren bracht dat hij voorafgaand aan het sluiten van de overeenkomst van de gedaagde ook informatie had ontvangen waar andere bedrijven in werden genoemd, vond de rechter dat de eiser er niet vanuit kon gaan dat die bedrijven – waarin gedaagde geen direct of indirect belang had – ook onder de NDA zouden vallen. De rechter stelt hierover: “Tot slot is van belang dat wanneer Vital Innovation van een ruimere uitleg van het begrip “affiliates” had willen uitgaan dan te doen gebruikelijk bij de uitleg van dit begrip, het op haar weg had gelegen om dat duidelijk te maken in de NDA, dan wel andere bedrijven bij naam te noemen die onder de NDA zouden vallen. Dat heeft Vital Innovation niet gedaan.”

Van een professionele partij wordt dus verwacht dat hij – als hij aan een bepaald ‘algemeen bekend’ begrip een ruimere uitleg wil geven – dat expliciet benoemt in de overeenkomst, of tenminste expliciet benoemt in de onderhandelingen voorafgaand aan het sluiten van de overeenkomst. Dat was niet gebeurd.

Conclusie

Als contractspartij is het belangrijk om bij het sluiten van de overeenkomst niet alleen te kijken naar de tekst van de overeenkomst, maar ook aandacht te geven aan het feit dat bepaalde bepalingen of begrippen misschien voor meerdere uitleg vatbaar zijn, en daar eventueel – dat is uiteraard een strategische keuze – op te anticiperen in de onderhandelingen. Doe je dat niet, kan je voor onaangename verrassingen komen te staan!

Geschreven door Lucia van Leeuwen. Lucia is advocaat binnen de praktijkgroepen Intellectueel Eigendomsrecht en Procesrecht van Köster Advocaten in Haarlem. Regelmatig behandelt Köster Advocaten hier actuele juridische kwesties. Zie kadv.nl.