Haute Couture in het Concertgebouw

Het Ragazze Kwartet toerde afgelopen voorjaar door het land met de wervelende voorstelling ‘Haute Couture’. In het kader van FashionWeek Amsterdam brengen ze deze meesterwerken uit het Parijs van de jaren 20 nog eenmaal ten gehore, op 15 januari in Concertgebouw Amsterdam. De vier ragazze (meisjes) gaan gekleed in creaties van de Nederlandse modeontwerper Henriette Tilanus. Wat is de meerwaarde van een designeroutfit op het concertpodium? Eerste violiste Rosa Arnold (31) vertelt.

Het Ragazze Kwartet schroomt niet om samenwerkingen aan te gaan met makers uit andere kunstdisciplines. Wat hebben jullie met mode?

“Het begint er al mee dat we vier vrouwen zijn. Daarbij vinden we het als kwartet belangrijk om er op het podium goed uit te zien. De juiste kleding kan net dat beetje extra geven. Het gaat om de totaalbeleving. We zijn dus altijd bewust bezig met de vraag: wat trekken we aan en wat stralen we hiermee uit? Zodoende dachten we: zou het niet leuk zijn om dat eens écht goed aan te pakken. Zeker wanneer je strijkkwartetten van componisten uit modestad Parijs gaat opvoeren, ligt het voor de hand om dat mode-element verder uit te werken.”

Hoe zijn jullie met het werk van Henriette Tilanus in aanraking gekomen en wat spreekt jullie erin aan?

“In eerste instantie dachten we aan veel grotere namen uit de modewereld. Jan Taminiau, dat soort figuren. Het werk van Henriette Tilanus trok onze aandacht toen zij tijdens fashionweek Amsterdam werd verkozen tot talent van het jaar bij Lichting 2013 supported by G-star. Met diezelfde collectie won zij het jaar daarop de internationale H&M Design Award publieksprijs. We vonden haar werk alle vier hartstikke mooi en dachten: hoe leuk het zou zijn om onze kostuums samen met een generatiegenoot te ontwikkelen?”

En zei Henrientte Tilanus direct ja?

“Nou, zij stond op het punt om in Londen aan een intensieve masteropleiding te beginnen. Aanvankelijk reageerde ze dus wat huiverig. Tot ze de muziek hoorde! De strijkkwartetten gaven haar zoveel inspiratie dat ze meteen als een gek aan de slag is gegaan. Tien dagen later lagen de eerste schetsen op ons bureau.”

Moesten de kledingstukken aan bepaalde eisen voldoen? Ik kan me voorstellen dat je er als celliste bijvoorbeeld in moet kunnen zitten en er als violiste juist vrij in moeten kunnen bewegen tijdens het strijken.

“Dat klopt. Als je een instrument bespeelt heb je een bepaalde bewegingsvrijheid nodig. De outfits voor de violisten (Jeanita Vriens speelt tweede viool en Annemijn Bergkotte altviool, red.) moeten dan ook over flexibele mouwen beschikken. Geen grote kragen of uitsteeksels in de hals, die zitten maar in de weg. Kirsten (Jenson, de celliste, red.) klemt haar instrument tussen de benen. Draagt zij een rok of jurk, dan mag deze dus niet te strak zitten en moet die van soepele stof zijn gemaakt.”

Jullie zijn vier verschillende types. Hoe is daar in de ontwerpen rekening mee gehouden?

“Henriette heeft individueel met ons kennisgemaakt om te kijken wat bij ons past en waar wij ons comfortabel bij voelen. We hebben natuurlijk niet de gangbare modellenmaten. Achteraf hoorden we van veel mensen uit het publiek dat ze iedere outfit goed vonden passen bij de persoonlijkheid van de speler. Henriette heeft inspiratie gehaald uit het jaren 20 en in haar ontwerpen herken je dan ook duidelijk de toets van Coco Chanel.”

Hoe hebben jullie je in de mode uit de tijd van Igor Stravinsky, Sergej Prokofjev en Maurice Ravel ingeleefd?

“Een leuk verband is dat Sergej Diaghilevs Ballet Russes in die tijd naam maakte. Zowel Stravinsky als Prokofjev componeerden balletmuziek voor Les Ballet Russes en de bonte kostuums zorgden voor opschudding. Het duidelijkste voorbeeld waarbij mode en muziek samenkomen is de vermeende affaire tussen Stravinsky en Chanel. Een sprookjesachtig idee waarop de film ‘Coco Chanel & Igor Stravinsky’ is gebaseerd. In elk geval hadden zij een diepgaande vriendschap, ze waren erg close. Stravinsky heeft zelfs een tijd in haar landhuis verbleven net buiten Parijs. Chanel heeft bovendien de première van Stravinsky’s ‘Le Sacre du Printemps’ deels gesponsord, toen de financiering van het evenement niet rond dreigde te komen. Het decor van ‘Haute Couture’ is geïnspireerd op het trappenhuis in de ruimte waar Coco Chanel haar eerste shows gaf. Een brede wenteltrap met draaibare spiegelpanelen: op de achterzijde worden beelden geprojecteerd.”

Tijdens de voorstelling nemen jullie de luisteraar op een speelse manier bij de hand met muzikale weetjes. Wat valt op?

“Ook al zijn het drie stukken uit dezelfde periode, waarbij de componisten zich ook nog eens op dezelfde plek bevonden, toch is het contrast tussen de werken heel groot. Bij Prokofjev hoort een bont Russisch palet vol passie en energie. Ravel was een ijdele man. Zijn bureau was altijd hyperopgeruimd en als hij op reis ging had hij voor iedere dag een ander kostuum bij zich. Dat verzorgde en verfijnde hoor je terug in de muziek, het is heel delicaat. En dan heb je nog Stravinsky, van wie we drie korte theatrale stukken spelen. Het leuke van het programma is dus dat er van alles voorbij komt.”

Gaan jullie in de toekomst vaker samenwerken met modeontwerpers?

“Ja, die werkwijze willen we graag voortzetten. Eerlijk gezegd zijn we nu al met iets bezig, maar daar kan ik nog niets concreets over verklappen! Het is waanzinnig om samen te werken met iemand die echt meedenkt over hoe je je als musicus op het podium kan presenteren. Zelfs voor programma’s die niet zo letterlijk aan mode gelieerd zijn.”

Heb je een advies voor andere muziekgezelschappen die met een modeontwerper in zee willen gaan?

“Als podiumkunstenaar wil je graag je grenzen verleggen, maar andere de kant ook trouw blijven aan wie je bent. Ik denk dat daarin de uitdaging schuilt. Dat geldt eigenlijk voor alle disciplines. Deze samenwerking met Henriette paste gewoon heel goed bij ons en voelde daardoor niet geforceerd. Als iedereen in zijn element is komt dat het meest krachtig over.”

Wat is de meerwaarde van een designerjurk tijdens een concert?

“De muziek blijft natuurlijk het allerbelangrijkst bij een liveconcert, maar het oog wil ook wat. Het visuele aspect draag bij aan de beleving van het publiek. Wij vinden het leuk om daar extra aandacht aan te besteden zonder dat het afleidt. Inhoudelijk is ‘Haute Couture’ helemaal geïnspireerd op het tijdsbeeld van toen. Met de kostuums en decors geven we hier een eigen draai aan. We hopen dat dit de klassieke muziek toegankelijker maakt dan bij een traditionele concertvorm. En het heeft ons veel publiciteit opgeleverd: sta je als strijkkwartet ineens in een toonaangevend modeblad als Harper’s Bazaar, dat is toch fantastisch?”

‘Haute Couture’, 15 januari om 20:15 uur in Concertgebouw Amsterdam.

Geschreven door: Natasja Admiraal