A model life: vanuit zakelijk perspectief – Deel V (slot)

“Voor minder dan tienduizend dollar kom ik mijn bed niet uit”, sprak Linda Evangelista ooit verwaand. Het supermodellentijdperk ligt achter ons, maar ook bij de huidige generatie zijn er nog altijd grote verschillen tussen de bedragen die ‘topmodellen’ en ‘gewoon goedwerkende modellen’ omzetten. De dagprijs van een model is afhankelijk van talent, ervaring, naam en faam. Gelukkig is de modellenbranche zeer gevarieerd en verschillen modellenbureaus onderling sterk. Een handjevol agentschappen werkt uitsluitend op internationaal topniveau, maar er zijn ook genoeg bureaus met lokale modellen in hun bestand die zich voornamelijk op opdrachten uit de regio richten.

‘Hoogst haalbare’ en ‘lucratief’ is niet altijd hetzelfde

De hoogte van de vergoeding wordt bepaald aan de hand van het type opdracht. Ten eerste maken modellenbureaus onderscheid tussen de redactionele en de commerciële dagprijs. Een modeshoot in een blad heeft indirect natuurlijk ook een commercieel tintje: er worden immers kleren aangeprezen. Maar omdat het magazine die kleding niet zelf verkoopt (en het maken van een vernieuwende fotoserie eerder geld kost) is het in de eerste plaats een productie van artistieke aard. Dus worden editorials aangemerkt als ‘redactioneel’. Voor modellen geldt dan ook een lagere dagprijs dan bij publicaties met winstoogmerk. Een dag werken voor ELLE – resulterend in een serie van zes paginagrote foto’s – schuift dus doorgaans minder dan een reclameshoot waarbij je op pagina tien van de folder rechts onderin bent afgebeeld. Op postzegelformaat. Maar waarbij die folder wel in acht verschillende landen wordt verspreid. Voor buitenstaanders is het allemaal knap verwarrend. Toen ik net met modellenwerk begon kreeg ik de opmerking: “Mooi hoor, die cover en grote modeshoot, dat is zeker echt binnenlopen?” Natuurlijk, zulke klussen zijn goed voor je naamsbekendheid en porfolio. Dat zijn immers de foto’s die weer nieuwe opdrachten opleveren. Maar het zijn zeker niet de meest lucratieve jobs. Ik ken genoeg modellen die na een paar maanden in Milaan of Barcelona terugkwamen met prachtige tearsheets (publicaties in tijdschriften) en een schat aan nieuwe ervaringen. Maar uiteindelijk net quitte hadden gedraaid door alle kosten.

Om van modellenwerk een living te maken is het dus belangrijk om, naast de sexy magazines en covers, geboekt te worden het commerciëlere werk. Catalogi, campagnes voor mode- of beautymerken, lookbooks, advertenties, commercials. Daarvoor zijn uurprijzen, dagprijzen, maar ook halve-dagprijzen gangbaar. De meeste bureaus hebben hiervoor per model duidelijke richtlijnen op papier staan. Voor badmode- en lingeriejobs geldt een toeslag. Een buy-out is een extra vergoeding voor het commerciële gebruik van het gezicht van een model. Wanneer je door middel van een close-up te zien bent in een reclameproductie, dan heb je recht op een dergelijke buy-out. Deze vergoeding wordt bepaald aan de hand van het soort gebruik van de reclameproductie, bijvoorbeeld gebruik via tv, affiche of reclamefolder. De buy-out wordt alleen uitgekeerd als het gedraaide item daadwerkelijk wordt uitgezonden en vervalt dan ook als je uit het eindproduct wordt geknipt.

Bespreek van tevoren je wensen

Niet iedereen is op de hoogte van deze rechten. Zo werd ik ooit geboekt voor een cateringbedrijf dat nog nooit eerder met modellen had gewerkt. De duur van de fotoshoot was een halve dag en de foto’s zouden worden gebruikt voor hun reclamefolder. Bij aankomst in de studio vertelde de opdrachtgever mij enthousiast dat ze de avond ervoor een spontane ingeving hadden gekregen. Hoe gaaf zou het zijn om de foto’s van deze shoot ook op hun vrachtwagens te laten bedrukken? Die vrachtwagens rijden immers het hele land door om hun producten te bezorgen. Op tafel lagen ook al schetsen klaar van hoe dat er ongeveer uit moest komen te zien. Om het plaatje te visualiseren hadden ze via de website van het modellenbureau een foto van mij gedownload en die op een vrachtwagen gefotoshopt. Kennelijk had niemand van het team zich gerealiseerd dat het groot opblazen van mijn foto’s niet in de standaardvergoeding voor een ochtendje werk zat inbegrepen. Uit het feit dat ze hier zo open over waren bleek dat het geen kwade opzet, maar puur onwetendheid was. Dus reageerde ik enthousiast. Maar voegde er wel aan toe dat ik direct even mijn bureau moest bellen om het te overleggen. Later die dag hoorde ik dat het bedrijf – toen bleek welke extra kosten hun plan met zich meebracht – het idee toch maar liet varen. Bij nader inzien konden de oude vrachtwagens met productfoto’s van gerechten nog wel een paar jaartjes mee.

In de modewereld zijn begrippen als ‘buyout’ en ‘rechten’ doorgaans beter bekend. Toch hoor je ook daar geregeld vergelijkbare verhalen. Een collega die voor de catalogus van een bekend postorderbedrijf had gewerkt kwam erachter dat haar foto’s op veel grotere schaal werden ingezet toen ze ‘zichzelf’ voorbij zag rijden op de snelweg. En toen ik geposeerd had voor een reclamefolder werd ik een paar weken later plotseling gebeld door vriendinnen die mij rond primetime op tv voorbij hadden zien komen. Ook figureerde ik ooit een commercial waarvoor in het contract een looptijd van een jaar stond vermeld, maar die – zo ontdekte ik argeloos zappend – stilzwijgend was verlengd. Gelukkig heb je dan een modellenbureau achter je staan die daar namens jou een telefoontje aan waagt en regelt dat het in orde komt. Beter is natuurlijk als alles van tevoren netjes wordt afgehandeld, zodat niemand achteraf voor verrassingen komt te staan. Hetzelfde geldt voor modeshows. Vaak wordt het moment van een show aangegrepen om ook meteen het lookbook te fotograferen. Zo sla je als merk twee vliegen in één klap. De modellen staan immers toch al helemaal in de startblokken, hun haar en make-up is gedaan, de locatie past bij de collectie én er is tussendoor vaak genoeg tijd om een of twee modellen apart te nemen voor de fotografie. Dat scheelt tijd en kosten. Maar hoe efficiënt deze werkwijze ook is, feit blijft dat dit voor het model een extra opdracht is. Vergeet dus niet om dit van tevoren met het modellenbureau af te stemmen in verband met de portretrechten.

Openheid en vertrouwen

Soms verlopen opdrachten om welke reden dan ook niet naar tevredenheid. Die ene leuke shoot in de studio met geinige props en attributen kreeg voor mij helaas een vervelend staartje. Tot mijn verbazing had de klant achteraf bij mijn bureau geklaagd dat mijn haar vet was. Onmogelijk, want ik had mijn haar de ochtend van de shoot nog gewassen en er geen producten in gesmeerd. Bovendien arriveerde de klant pas om 11 uur op locatie, terwijl mijn calltime 9 uur was. Mijn haar was dus al helemaal in model gebracht toen de klant binnenkwam. En met de haarstylist had ik gezellig zitten kletsen – over mijn haar had ze geen enkele opmerking gemaakt. Helaas hoor je dit soort verhalen vaker. De hele dag tijdens de shoot is iedereen aardig en verloopt alles voorspoedig, de volgende dag belt de klant je bureau op met de mededeling dat je ‘onprofessioneel’ was en vervolgens niet (het volledige bedrag) wil betalen. Dit in de hoop een korting te bedingen. Terwijl de foto’s uiteindelijk gewoon worden gebruikt en hartstikke mooi zijn. Een goede samenwerking is gebaseerd op openheid en vertrouwen. Natuurlijk is de klant koning: als een model er duidelijk anders uitziet dan op de foto’s – bijvoorbeeld omdat ze uitgroei heeft of naar de kapper is geweest maar dat vergeten is door te geven – dan heb je als opdrachtgever alle recht om te klagen. Wacht daarmee echter niet tot de shoot voorbij is, maar bel direct op dat moment het bureau om te melden dat de looks van het model niet overeen komen met haar foto’s. Bespreek daarnaast van tevoren goed je wensen en verwachtingen met het modellenbureau. Door voor alle partijen duidelijk vast te leggen wat er met de foto’s mag gebeuren, voorkom je dat er in de toekomst wellicht problemen ontstaan. En kun je je helemaal focussen op datgene wat écht belangrijk is: het creëren van een spectaculaire campagne.

Natasja Admiraal is freelance modejournalist – sinds 2008 voor FashionUnited – en schrijft daarnaast graag over aanverwante onderwerpen zoals sieraden en design. Je kunt Natasja ook op de cover van een magazine tegenkomen: ze werkt sinds tien jaar als model.

Foto 1: Fotografie Joost Konings
Foto 2: In een creatie van Spijkers en Spijkers tijdens een modeshoot
Foto 3: backstage tijdens een modeshoot voor tijdschrift Vriendin