De risico's van genderneutrale bedrijfskleding

De tijd dat een werkkledingpakket bestond uit een aparte set voor heren en dames is al lang voorbij. Anno 2023 kiezen steeds meer bedrijven voor genderneutrale bedrijfskleding. Veel consumenten staan te applaudisseren omdat hiermee een einde komt aan de seksistische benadering van werkkleding. Het uitgangspunt is dat iedereen gelijk wordt behandeld, precies waar we in het huidige tijdperk zo naar streven. Maar deze nieuwe trend heeft een verborgen prijs die hoger is dan menigeen kan voorspellen.

Gendergerichte dresscode is niet toegestaan

Hoewel er al lange tijd binnen diverse organisaties werd gesproken over een genderneutrale aanpak, zijn de meeste bedrijven dit pas gaan uitvoeren sinds 2021. De aanleiding was een uitspraak van de American Civil Liberties Union (ACLU), een organisatie die zich inzet voor de rechten van Amerikaanse burgers, over een zaak tussen Alaska Airlines en diens medewerker Justin Wetherell. Als stewardess en stewardess-instructeur merkte Wetherel, die zichzelf als non-binair beschouwt, dat het bedrijf een onderscheid maakt tussen uniformen voor mannen en vrouwen. ACLU tikte de luchtvaartmaatschappij op de vingers omdat het vanuit juridisch perspectief niet is toegestaan om medewerkers te laten kiezen tussen mannelijke en vrouwelijke bedrijfskleding. Ook een onderscheid tussen de dresscodes, zoals het wel of niet verplichten van cosmetica, bleek niet te mogen. Dit valt onder discriminatie op basis van geslacht.

Al snel werd de uitspraak wereldnieuws. Hoewel iedereen weet dat je niet mag discrimineren op de werkvloer, had men tot op dat moment nog niet nagedacht over discriminatie op het gebied van werkkleding. Na dit nieuws stapten langzaamaan steeds meer bedrijven over op een uniseks kledingpakket. Het past ook goed in een tijd waarin traditionele genderrollen- en stereotypen opnieuw tegen het licht worden gehouden.

Luchtvaartmaatschappijen veranderen beleid

Het zijn tot op heden vooral de luchtvaartmaatschappijen die nieuwe pakketten uitrollen en dresscodes aanpassen. Zij hebben immers gezien wat voor negatieve publiciteit dit bij hun collega heeft veroorzaakt.

De IJslandse maatschappij PLAY lanceerde in 2021 een uniseks lijn met sweaters, gympen en T-shirts. Daarmee hielden ze niet alleen rekening met de rechten van medewerkers, maar met de huidige trend van casual kleding. Een paar maanden later kwam ook het Canadese Flair met een nieuw pakket. Vanaf de buitenkant zag je vooral eenvoudige dames-en heren broekpakken. Maar het bedrijf verzekerde het publiek dat de aanpak genderneutraal was: iedereen mocht dragen wat hij, zij of hen prettig vond.

Inmiddels lijkt het bijna not done om als luchtvaartmaatschappij te kiezen voor gendergerichte bedrijfskleding en dito kledingvoorschriften. De nieuwe kleding bij Japan Airlines, het Australische Bonza, en Westjet Airlines in Australië; alles is genderneutraal.

Sommige organisaties zijn nog niet toe aan een nieuw pakket en veranderen daarom hun dresscode. Bij British Airways mogen de mannelijke piloten inmiddels make-up en nepwimpers dragen en ook Alaska Airlines besloot na de publieke tik op de vingers de voorschriften aan te passen. Een jaar na de uitspraak van ACLU introduceerde het bedrijf badges waarop de aanspreekvorm van de medewerker stond. Er is een keuze tussen she/her, he/him, they/them of een combinatie van deze. De medewerkers mogen nu ook zelf kiezen wat ze dragen en de voorschriften op het gebied van uiterlijke verzorging zijn (bijna) volledig genderneutraal.

Gelijkwaardigheid op de werkvloer

Bij de lancering van een nieuwe collectie bedrijfskleding of de aanpassing van een dresscode, wordt er veelal een persbericht uitgestuurd. Dit is hét moment om te benadrukken waar het bedrijf voor staat en tegenwoordig is de genderneutrale aanpak daarbij een belangrijk thema. Hiermee laat men zien dat er waarde wordt gehecht aan inclusiviteit. Hoewel er tegenstanders zijn, lijkt het grote publiek hier vooral blij mee te zijn.

Zelfs organisaties die aankondigen dat ze hiermee bezig zijn, zoals afgelopen februari bij KLM het geval was, ontvangen veel lof. Modeontwerper Addy van den Krommenacker vertelde tijdens een interview bij Op1 dat hij een voorstander was van deze nieuwe plannen. Bij de talkshow bleken alle aanwezigen aan tafel zijn mening te delen. Een einde aan het onderscheid tussen gender werd gezien als een stap in de richting van meer gelijkwaardigheid op de werkvloer.

Terug in de geschiedenis

Terwijl de luchtvaartmaatschappijen bezig zijn met het afschaffen van een gendergericht uniform, wordt er in de werkkledingbranche juist gewerkt aan meer onderscheid tussen mannen en vrouwen.

De bedrijven die deze kleding maken weten uit ervaring dat een genderneutrale aanpak in veel gevallen geen succesformule is. Wanneer je wekelijks vele uren moet werken in bedrijfskleding is het van cruciaal belang dat dit goed aansluit op het lichaam. Aangezien mannen en vrouwen een ander lichaamstype hebben, vraagt deze kleding ook om een pasvorm dat passend is bij het geslacht.

Jarenlang werd er in diverse branches gewerkt met uniseks collecties. Zo droegen de ambulancemedewerkers, tot de nieuwe collectie in 2019 werd gelanceerd, een kledingpakket dat geen onderscheid maakte in geslacht. Bij vele fabrieken en in de technische branche is dat nog steeds het geval.

Medewerkers nemen zelf plaats achter de naaimachines

Het gevolg hiervan is dat de kleding vooral bij vrouwen niet goed past. Want uniseks kleding gaat vrijwel altijd uit van het mannelijk lichaam. De pasvorm is recht en biedt geen ruimte voor rondingen.

Wanneer de broek bij dames aansluit op de heupen, dan is het te groot bij de taille. Ondertussen zijn de pijpen vaak te lang en ook de mouwen en schouders bij de bovenkleding zijn te ruim. Bij de borsten is er te weinig ruimte waardoor het gaat knellen en er spanning komt te staan op de stof, maar ook op de knopen en de ritsen.

Kleding die te lang is, creëert een direct gevaar op de werkvloer. Mouwen en broekspijpen kunnen ergens achter blijven haken. Wanneer een broek te wijd is bij de taille creëert dit een mogelijkheid voor hout- en ijzersplinters, chemicaliën of andere materialen om tussen het lichaam en de kleding te belanden. Daarnaast zijn de betreffende medewerkers constant bezig met het handmatig omhoog houden van de broek, wat eveneens het werk belemmert.

Sommige bedrijven kiezen ervoor om het kledingstuk op bepaalde onderdelen in te nemen. Of medewerkers nemen zelfs plaats achter de naaimachine. In het laatste geval is het risico groot dat er een discussie ontstaat over de uitstraling en het behoud van uniformiteit. Want iedereen heeft weer een ander beeld van wat representatief en passend is binnen het bedrijf.

Het is voor op de korte termijn een goede oplossing, maar biedt weinig toekomstperspectief. Want kleding dat geen rekening houdt met wrijving, slijtage en ondersteuning op bepaalde plaatsen kan onmogelijk hetzelfde comfort bieden als bij het andere geslacht.

De toekomst van genderneutrale bedrijfskleding

Tot op heden lijken de meeste bedrijven die kiezen voor een genderneutrale aanpak nog geen aanleiding te hebben gezien om hiervan af te wijken. Er zijn nog geen noemenswaardige incidenten gemeld en ook vanuit het personeel is er geen hevig verzet.

Op de korte termijn levert het de bedrijven ook veel op. Ze ontvangen lof van het grote publiek en het zorgt daardoor voor goede PR. De kosten voor de aanschaf van uniseks uniformen zijn bovendien vele malen lager dan wanneer er een onderscheid wordt gemaakt tussen het geslacht. Ook organisatorisch scheelt het een hoop werk. Want hoe compacter de collectie, hoe overzichtelijker.

Met het oog op veiligheid en comfort is de kans groot dat het genderneutrale beleid rondom werkkleding er in de toekomst anders uit zal gaan zien. De gelijkheid zal gerealiseerd worden door medewerkers de individuele vrijheid te geven in plaats van een gebrek aan een gendergericht kledingpakket. Denk aan één dresscode voor al het personeel en een vrije keuze tussen kledingstukken. Dat is immers ook precies wat de ACLU aangaf: je mag medewerkers niet verplichten om te kiezen tussen het ene en het andere kledingstuk of voorschrift op basis van geslacht.

Dat betekent dus niet dat er geen bedrijfskleding mag bestaan dat een onderscheid maakt tussen mannen en vrouwen. Een onderscheid zal er altijd zijn en daar dient de kleding bij te passen. Het is de vrijheid en gelijkheid waarin een gebalanceerde weg gevonden dient te worden.