Deze kansen liggen er voor het gebruik van menselijk afval in textielproductie

In hun zoektocht naar duurzamere alternatieven voor textielproductie zijn innovators gestuit op tal van creatieve manieren om het probleem aan te pakken - waarvan sommige enigszins verrassend zijn.

Menselijk afval was een veelvoorkomend onderwerp bij de exposanten op Material District, dat na een onderbreking van twee jaar door een pandemie terugkeerde naar Utrecht en drie dagen duurde, van 5 tot 7 april. Tussen de stands van uitgewerkte producenten en gevestigde bedrijven presenteerde een keur aan vernieuwers hun concepten, waarvan vele nog in de ontwikkelingsfase verkeren, met speciale aandacht voor door mensen geproduceerd afval - iets dat al bestaat en geen nieuwe materialen vereist.

Vaak trekken velen hun neus op bij de gedachte aan de toepassing van menselijk afval in het productieproces, omdat het soms onconventioneel, vreemd onnatuurlijk of gewoonweg verontrustend kan klinken. Maar voorzien van enige uitleg, kan menselijk afval in feite een geldig alternatief zijn voor de productie van nieuw textiel, omdat het vaak gemakkelijk te verkrijgen is en het een reeks voordelen biedt die niet veel anders nodig hebben om te werken.

"Afval is gewoon grondstof op de verkeerde plaats..."

Een bijzonder verrassende innovatie was het gebruik van menselijk haar bij de productie van kleding, een concept ontwikkeld door Zsofia Kollar, de oprichter van de Human Material Loop. In een presentatie op het evenement legde Kollar uit dat er een grote behoefte is aan milieuvriendelijk materiaal en vroeg ze zich af waarom de wereld vaak afziet van afvalopties die al bestaan. De oplossing van Kollar was mensenhaar. Door middel van de Human Material Loop heeft Kollar haar geïntegreerd in een gesloten kringloop recyclingsysteem, waardoor het in wezen een garen wordt dat kan worden gebruikt om kleding te vervaardigen. Het idee zorgt ervoor dat de 72 miljoen kilo per jaar haar die in Europa wordt weggegooid ingezet kan worden, aldus Kollar.

"De oplossing ligt boven in ons hoofd," aldus Kollar tijdens haar presentatie. "Afval is gewoon grondstof op de verkeerde plaats." De innovator zei dat ze zich had afgevraagd waarom we niet al een materiaal als haar gebruikten, dat al zo'n prominent onderdeel van ons leven is en bovendien dezelfde keratinevezel bevat als wol. Ze merkte verder op dat het product 100 procent biologisch afbreekbaar is, een koolstofvoetafdruk heeft van bijna nul en dat er geen dieren of mensen beschadigd kunnen worden bij het verkrijgen ervan.

De moderator van het evenement, David Heldt, medeoprichter van Glue Amsterdam, uitte zijn bezorgdheid en mogelijke aarzeling over het idee, maar Kollar, die niet verontrust was, antwoordde: "We staan zo ver af van de materialen die we nu al gebruiken. Als je bijvoorbeeld naar je wollen trui kijkt, heb je er dan aan gedacht hoe dat schaap geleefd heeft, hoe het gemarteld is, hoeveel bloed er vergoten is om die pluizige trui te produceren. Is het niet vreemd dat we dat gewoon vergeten?"

Na de presentatie, toen FashionUnited haar vroeg of ze regelmatig wordt uitgedaagd over de legitimiteit van het gebruik van haar in de productie, zei Kollar: "Zeker. Er is een overtuigings fase waarin mensen meer te weten moeten komen over de achtergrond van de problemen van de textielindustrie. Zodra zij deze feiten kennen, zijn zij behoorlijk overtuigd. Ze hebben alleen wat tijd nodig om het te verwerken. Mijn werk draait vooral om het veranderen van perspectieven en het uitdagen van de perceptie van de normen."

Hoewel het concept zich nog in de vroege opstartfase bevindt, vertelt Kollar dat ze momenteel in gesprek is met verschillende high-end merken om het materiaal mogelijk naar een commercieel niveau te brengen. "We willen de high-end merken ervan overtuigen om eerst een ander perspectief te laten zien, zodat het later makkelijker is om de gemiddelde consument te overtuigen," zei Kollar. "Mensen moeten zien dat we niet boven maar gelijkwaardig zijn aan het ecosysteem."

Producten van de Human Material Loop worden momenteel geproduceerd in Italië, maar Kollar vertelt FashionUnited dat ze plannen heeft om het proces in elk land beschikbaar te maken om lokale productie te garanderen. "We willen gewoon zoveel mogelijk mensen kunnen bereiken als we kunnen."

Menselijk lichaam als broedplaats voor de natuur

Een soortgelijke benadering van menselijk afval werd gekozen door de Nederlandse innovator Michelle Baggerman, die samenwerkt met materiaalontwerper Jessica den Hartog, als onderdeel van Studio Bureau Baggerman. Het duo presenteerde op Material District Project Chrysalis, het idee van de studio om plastic afval om te zetten in garen, en hoewel het momenteel alleen wordt beschouwd als een product voor interieurdoeleinden, voegt Baggermans idee toch een belangrijk element toe aan de alternatieve textielproductie.

Terwijl het gebruik van PET al vrij prominent is in recyclingprocessen, is HDPE (plastic van onder andere shampoo flessen) iets dat minder vaak wordt gezien, wat voor Baggerman de aanleiding was om het gebruik ervan te onderzoeken. Baggerman, die zich nu in de beginfase van de ontwikkeling bevindt en op zoek is naar partners om het verder te ontwikkelen, zei tegen FashionUnited: "We richten ons nu alleen op het materiaal - wat voor kwaliteit het is en of we het op grotere schaal kunnen maken."

Baggerman, die de afgelopen vijf jaar met plastic heeft gewerkt, zei dat het belangrijk was om over het gebruik van menselijk afval in de textielproductie te praten, omdat we er vaak niet over nadenken als materiaal, ook al is het iets wat we elke dag gebruiken. "De toekomst is nadenken over wat we kunnen doen met materialen die er al zijn, wat voor kleuren er zijn en hoe we ze kunnen gebruiken," zei ze.

Hoewel er momenteel geen plannen zijn om het materiaal in de mode-industrie te implementeren, waarschijnlijk vanwege de meer rigide consistentie, biedt het project van Baggerman wel een interessante kijk op circulaire textielproductie en de mogelijkheden die ons afval biedt. "Als je een ontwerper bent, moet je over deze dingen nadenken," voegde ze eraan toe.

Een ander verrassend idee dat werd gepresenteerd was het concept om het menselijk lichaam te gebruiken als een manier om invloed uit te oefenen op het milieu. Afterlife, een project in ontwikkeling van de Nederlandse Charde Brouwer, ging verder in op dit idee met een concept waarin ons eigen lichaam een broedplaats voor de natuur wordt. Door haar onderzoek heeft Brouwer een manier gevonden om de wereld om ons heen te blijven herstellen, zelfs nadat we zijn overleden, door biologisch afbreekbare materialen voor kleding te gebruiken die de groei van de natuur kunnen stimuleren en haar kunnen helpen bij de wederopbouw.

"Wat als onze laatste adem er een zou kunnen zijn van teruggeven,” aldus Brouwer bij de introductie van het project in een presentatie. "Na ons overlijden zou de aarde ons lichaam nog kunnen gebruiken om zich mee te voeden. Door een materiaal te combineren met ons lichaam, kunnen we van een einde een begin maken."

Brouwer zette vraagtekens bij het begraven van onszelf in polyester en het opgraven van bomen om ze vervolgens weer in de grond te stoppen, een proces dat op dit moment niet circulair is. De door Brouwer geproduceerde materialen hebben een structuur die lijkt op leer, zijn flexibel genoeg om een kledingstuk van te maken en worden stuk voor stuk gekleurd met natuurlijke ingrediënten uit groenten en fruit.

Het idee van Brouwer, dat zich nog in de beginfase bevindt, is gericht op het bieden van een volledig gepersonaliseerde ervaring, waarbij de uiteindelijke drager of zijn familie de kleuren en patronen van het materiaal kan kiezen en daarnaast bloemzaden die in het uiteindelijke kledingstuk kunnen worden verwerkt en zullen groeien op de plek waar de persoon is begraven. Hoewel het een duister onderwerp is, gelooft Brouwer dat deze methode de betekenis van begraafplaatsen zal veranderen en een nieuw doel zal geven aan het leven na de dood.

Hoewel veel concepten rond het gebruik van menselijk afval zich nog maar in de beginfase bevinden, wordt steeds duidelijker welke mogelijkheden er zijn voor het hergebruik van deze materialen die er al zijn en die ons, vaker wel dan niet, dagelijks omringen. Hoewel veel van deze ontwerpers te maken hebben gehad met uitdagingen, niet alleen bij hun experimenten maar ook bij de reacties van buitenstaanders, zijn zij vastbesloten om ons perspectief te helpen veranderen, in de hoop dat de industrie eindelijk geen afval meer ziet maar een materiaal dat klaar is voor gebruik.

Dit artikel werd eerder gepubliceerd op FashionUnited UK. Vertaling en bewerking door Caitlyn Terra.