Fred Brom: "Schoonheid verveelt nooit"

Als goudsmid ontwierp en maakte Fred Brom al vele prachtige ringen en armbanden. Als edelsteenkundige onderwierp hij edelstenen in alle soorten en maten aan een uitgebreid onderzoek. Als juwelier zocht hij talrijke colliers of ringen bij talrijke klanten. Maar genoeg heeft hij nog lang niet van zijn vak: "Ieder sieraad is anders en ieder mens is anders, dus blijft het altijd boeien."

Fred Brom gaat nooit van huis zonder zijn tienmaal vergrotende loep. Het kleine uitvouwbare vergrootglas heeft een vaste plek in een van de zakken van zijn colbert, zodat het bij de hand is wanneer er een mooie saffier, diamant of toermalijn in zijn gezichtsveld komt. Dan komt het gereedschap ter tafel en tuurt Brom door het glas. De steen in zijn linkerhand draait hij voorzichtig, waardoor hij het licht erin kan vangen. Zo stelt hij de zuiverheid van de bewuste edelsteen vast. Voor de perfecte steen tellen namelijk de meest miniscule onregelmatigheden. In de mooiste stenen zijn zo min mogelijk sporen van andere mineralen te vinden. De kleur moet regelmatig en helder zijn, en het slijpwerk onberispelijk. Al dertig jaar staat Brom inmiddels aan het roer van juwelier Steltman in Den Haag. Een zaak die bestaat sinds 1917 en die bekend staat vanwege de precisie van de werkwijze en de hoge kwaliteit van de sieraden die worden geleverd. Hier werd bijvoorbeeld het briljanten horloge gemaakt dat Juliana kreeg voor haar vijftigste verjaardag en ook de verlovingsring die Willem Alexander aan Máxima gaf, is hier ontstaan. Brom ontwerpt stukken op basis van de wensen van zijn klanten. In aanvulling daarop verkoopt Steltman bestaande collecties van vooraanstaande merken als Chopard, IsabellaFa, Pomellato en Tamara Comolli. Ten slotte voert de juwelier ook een eigen collectie en een collectie die is ontworpen door Broms zoon Reinier. Een andere zoon, Andrew, is bedrijfsleider van Steltman Watches, het bedrijfsonderdeel dat gespecialiseerd is in vakhorloges.

Emotie

Anders dan zijn eigen kinderen kreeg Brom zijn liefde voor juwelen niet met de paplepel ingegoten. Zijn eigen vader was handelaar op de effectenbeurs en zelf volgde hij een technische opleiding. "Ik vond het leuk om iets te maken met mijn vingers," legt hij uit. "De eerste kennismaking met het vak was helemaal toevallig. Het gebouw van mijn opleiding was voorzien van een kapel. Daar waren kruisbeelden en kandelaars voor nodig en die moesten wij maken. Dat beviel me zo goed dat ik me heb ingeschreven voor de opleiding tot goudsmid op de Vakschool in Schoonhoven." Op die school raakte hij in de ban van de juwelen. Na een tijdje sieraden te hebben gemaakt in het atelier van juwelier John van der Vet, besloot hij dat hij in de winkel wilde staan om contact te hebben met de mensen voor wie hij de sieraden maakte. "Juwelen zijn emotie," zegt Brom. "Een sieraad is een verlengstuk van een persoon. Net als kleding druk je ermee uit hoe je je voelt. De kleur, de vorm, alles moet kloppen. Daarom vind ik het belangrijk om de mensen te zien voor wie de ontwerpen bestemd zijn." Het ontwerpen en maken van de sieraden doet hij sindsdien alleen nog in zijn vrije tijd, voor zijn plezier, naast zijn baan. Eerst werkte hij als bedrijfsleider van een juwelier in Zuid Afrika, en later -weer terug in Nederland- ging hij aan de slag voor juwelier Steltman in Den Haag. Hij specialiseerde zich in edelstenen en werd behalve goudsmid en juwelier ook edelsteenkundige. Veertien jaar lang maakte hij deel uit van het deskundigenteam van tussen Kunst en Kitsch. "Daar heb ik heel veel juwelen gezien. En nog gaat het niet vervelen. Want alle stenen zijn uniek. Edelstenen zijn net zo boeiend als de natuur zelf. Weerbarstig en onvoorspelbaar. Ik vergelijk het wel eens met de zee. De zee is van een adembenemende schoonheid en de aanblik daarvan gaat nooit vervelen, want de zee ziet er altijd anders uit. Dat de natuur al die schatten voortbrengt, dat vind ik een prachtig idee. Als ik een rijstveld zie in China of Japan, met zo'n ossenkar ervoor, dan krijg ik een gevoel dat vergelijkbaar is met het enthousiasme dat in me opkomt als ik ergens een uitzonderlijk mooie Paraïbatoermalijn zie." Over welke steen zijn persoonlijke favoriet is, laat Brom geen twijfel bestaan. "Diamanten," antwoordt hij prompt. "Verreweg de mooiste zijn de spierwitte. Vanwege de uitstraling; een mengeling van puur natuur en een beetje mysterie. Je kunt het hele kleurenprisma erin zien." Ook de praktische eigenschappen van de diamant scoren het hoogst: "Het is een neutrale steen, dus hij kan overal bij gedragen worden. Eigenlijk is diamant voor iedereen de mooiste keuze. Het is niet voor niets de bestverkochte edelsteen." Een soortgelijk enthousiasme licht op als hij het onderwerp kleurstenen aansnijdt. Toermalijn, topaas, spinel of robijn. "Met een groot palet van kleuren kun je alle emoties invullen. Wij spannen ons ervoor in om de bekendheid over deze schoonheid bij het Nederlandse publiek te vergroten." Een aanzienlijk onderdeel van zijn tijd besteedt Brom aan het zoeken naar mooie stenen, bijvoorbeeld op beurzen. Waar hij naar op zoek is, weet hij uit zijn hoofd. "Ik heb een heel goed visueel geheugen," zegt hij. "Ik weet wat we nog op voorraad hebben en wat er in elk geval nog nodig is. Verder laat ik me leiden door de stenen die ik zie. Ik raak geïnspireerd door de schoonheid van een steen. Als ik een saffier vind van het diepste blauw, waarvan het mooiste stuk eruit is geslepen. Dan vraag ik me meteen af: wat zal ik daar mee maken? Vind ik twee vrijwel identieke smaragden dan denk ik gelijk: dat worden heel mooie oorhangers."

Kleur

Na voor John van der Vet een aantal jaar te hebben gewerkt als zaakvoerder van Steltman Juwelier, besloot Brom ongeveer dertig jaar geleden om de juwelierszaak over te nemen. Aan het interieur van de zaak verandert hij sindsdien alleen details. De ruimte ademt rust. Het klassieke meubilair stamt nog uit de periode van de eerste eigenaar, Johannes Steltman, die zowel de inrichting als het pand zelf had laten ontwerpen door Hildo Krop, in die tijd een bekende beeldhouwer van de Amsterdamse School. Dankzij de terughoudende inrichting krijgen de sieraden in de vitrines alle ruimte om in al hun schoonheid te fonkelen en de aandacht te trekken van klanten die speuren naar een passend exemplaar. Wat klanten mooi vinden, wordt volgens Brom wel degelijk beïnvloed door de mode. "In dertig jaar tijd zijn sieraden meer modisch geworden. Er is behoefte aan meer kleuren en variaties. Dat is deels de invloed van jongeren. Niet alleen de echte jongeren, maar ook de modebewuste dertigers. Zij kiezen voor leuke sieraden met een grote variatie in kleuren. En vooral: veel. Wat ze kopen hoeft ook allemaal niet echt te zijn. Pas op latere leeftijd gaan ze verlangen naar iets echts. Maar die echte sieraden moeten dan wel aansluiten bij hun idee van schoonheid. Dit heeft versnelling in het modebeeld gebracht. De druk op juweliers om mee te doen met de mode wordt daardoor groter." Toch zijn er wel degelijk constanten aan te wijzen in de wereld van de sieraden. Brom: "Tijdloze sieraden blijven altijd bestaan, want ware schoonheid en pure kwaliteit zijn niet aan mode onderhevig."

Steltman in het kort

In 1917 opende Johannes Steltman zijn juwelierszaak 'Steltman Juwelier'. Zijn specialiteit was emailleren. Voor zijn sieraden liet hij zich bij voorkeur inspireren door de natuur. De vorm die hij het liefst gebruikte was de Lotusbloem, die nu wordt aangemerkt als een vorm die karakteristiek is voor zijn werk. Na Steltmans overlijden werd de zaak overgenomen door Juwelier Willem Bakker, die werd opgevolgd door zijn zoon. In 1973 nam de Amsterdamse juwelier John van der Vet de zaak over, waar Fred Brom werkzaam was. In 1977 nam Brom de zaak over. Zeven jaar geleden trad Eric Nieuwenhuis aan als directeur van Steltman Watches. Twee van Broms zoons zijn momenteel eveneens werkzaam binnen het bedrijf samen met achttien andere medewerkers.