Gaat haute couture haar oorspronkelijke rol herontdekken?

De haute couture heeft haar oorsprong in Parijs en heeft in de loop der tijd veel verschillende fases doorgemaakt. Het voert te ver om hier al die fases te bespreken, maar kort gezegd kunnen we stellen dat de oorspronkelijk taak van haute couture was om innovatie te systematiseren en de status van ambachtelijke kleermaker te verheffen tot kunstenaar annex ontwerper. Lange tijd betekende haute couture de avant-garde, het breken met het systeem, permanente uitvinding - en dit alles in dienst van de klant.

Het is haast overbodig erop te wijzen dat dit principe van innovatie is veranderd en zich van haute couture naar confectie heeft verplaatst. De afgelopen vijftig jaar is de pret-a-porter divisie de belichaming van innovatie en mode geweest, waardoor we ons mogen afvragen: Is haute couture zijn avant-garde functie definitief kwijt? De cijfers lijken hierop te wijzen. In de jaren zestig vertegenwoordigde het aandeel op maat gemaakte kleding slechts 18 procent van de totaal omzet (exclusief parfums) van modehuizen. Sindsdien is het alleen maar bergafwaarts gegaan, en is dat aandeel bijna tot de nullijn gedaald.

Dit geldt ook voor de personeelsaantallen. In de jaren 20 telde Patou 1.300 werknemers in zijn ateliers; Chanel had er voor de Tweede Wereldoorlog 2.500; Dior telde in de jaren 50 1.200 werknemers in de ateliers. Tegenwoordig hebben de modehuizen die het predicaat haute couture mogen hanteren nog zo'n 2.000 werknemers in dienst, en produceren in deze niche kleding voor wereldwijd ongeveer 3.000 vrouwelijke klanten.

Commerciële werkelijkheid of branding?

Het is een onweerlegbaar (en onherroepelijk?) feit: de vermaarde modehuizen floreren alleen door de verkoop van hun confectie, hun accessoires, hun parfums en cosmetica. Ze blijven twee shows per jaar organiseren uitsluitend voor branding, om te pronken met hun wereld van prestige en om hun producten mondiaal aan de man te brengen. Noch klassiek noch avant-garde, reproduceert haute couture enkel zijn ‘eeuwige’ merkimago door esthetische meesterwerken te produceren. Haute couture lijkt gedegradeerd te zijn tot prestigieuze pronkstukken, zonder werkelijk functionele rol.

Ondanks deze afwijking van haar oorspronkelijke taak, en de volkomen abstractie, blijft de haute couture talent aantrekken en blijft deze sector tot de verbeelding spreken. De aanwezigheid van het merk Vêtements, dat vorig jaar werd uitgenodigd om zijn confectie collectie te presenteren tijdens het officiële showschema van de haute couture, was een slimme zet en lijkt te zinspelen op een ontwaking binnen de Chambre Syndicale de la Couture Parisienne. De aanwezigheid van het merk bewijst dat haute couture niet alleen het terrein van technische bekwaamheid en meesterwerken van ontwerp en uitvoering is, maar dat het ook nog steeds de meest trendy vrouwen ter wereld kan kleden. Vêtements is op-en-top mode van nu. En volgens de Chambre Syndicale is de haute couture dat ook, en is het niet alleen een voorzetting van een grootste traditie van luxe en virtuositeit dat ergens tussen museum en laboratorium valt.

Dit geldt ook voor het merk van Georges Hobeika, dat dit seizoen voor het eerst is uitgenodigd om mee te doen aan het showschema. Terwijl de Libanese couturier jurken creëert die conformeren aan het veronderstelde idee van traditionele couture, is het desalniettemin een rendabel modehuis dat bewijst dat de wereld van deze meest exclusieve mode nog altijd een droom is voor klanten die voorstander zijn van op-maat-gemaakte kleding.

De recente aankondiging dat de term haute couture wordt toegekend aan nieuwe modehuizen toont aan dat de behoefte bestaat deze traditie voort te zetten. De Commission de Classement Couture Création (Commissie voor de classificatie van kleding en ontwerp) van het Ministerie van Industrie, die op 16 december 2016 bijeenkwam in het kantoor van de Fédération Française de la Couture du Prêt-a-Porter des Couturiers et des Créateurs de Mode (Franse federatie van modeontwerpers en kleermakers), kende het predicaat haute couture toe aan het modehuis Julien Fournié. Afgestudeerd aan de school van de Chambre Syndicale de la Couture Parisienne, en voormalig artistiek directeur van modehuis Torrente, is Julien Fournié geen ontwerper van de oude stempel. Zo ontwikkelde hij 3D instrumenten, in samenwerking met Dassault Systemes, een Europees bedrijf waarmee hij in 2011 FashionLab oprichtte.

Deze meest recente beslissing van de Chambre Syndicale toont aan dat het haute couture graag de moderne tijd in wil loodsen, maar met een commercieel aspect. De beste manier om Haute Couture in stand te houden is om de modehuizen te bevorderen die werkelijk interessant zijn voor klanten en de ontwerpers uit te lichten die creaties maken die niet alleen bedoeld zijn als etalage voor de verkoop van dure tassen of lippenstift.

Beeld: Julien Fournié dr.