Inspiratie uit andere culturen kan binnenkort verboden zijn

Vertegenwoordigers van 180 verschillende culturen hebben recent een verzoek gedaan tijdens een bijeenkomst aan de Verenigde Naties om ‘cultural appropriation’, los vertaald als culturele toe eigening, in de mode te verbieden. Als hun verzoek wordt goedgekeurd, moet de mode industrie beter nadenken voordat het ontwerpen uit de hele wereld gaat gebruiken. De mode industrie wordt namelijk over het algemeen gezien als aartsvijand als het gaat om het gebruik culturele eigendommen.

De World Intellectual Property Organisation (WIPO), een agentschap van de Verenigde Naties, is door een speciaal comité gevraagd om ‘effectieve procedures’ te introduceren zodat bedrijven die andere culturen vercommercialiseren gestopt kunnen worden.

De Intergovernmental Committee on Intellectual Property and Genetic Resources, Traditional Knowledge and Folklore werkt al sinds 2001 aan een dergelijke bescherming voor culturen. Tijdens 34e sessie van het comité werd een voorstel samengesteld waarvan het comité hoopt dat het internationaal bijval krijgt. Dit document zou er namelijk voor zorgen dat een cultuur of een gemeenschap sterker staat wanneer deze actie wil ondernemen of hulp nodig heeft als het aankomt op intellectueel eigendom.

Cultural Appropriation – Waar gaat het allemaal om?

Cultural appropriation is de afgelopen jaren een gevoelig onderwerp geworden. Als publieksfavorieten Katy Perry en Pharrell Williams zelfs publiekelijk worden aangevallen, dan weet je dat het onderwerp gevoelig ligt bij het grote publiek.

De meningen zijn verdeeld. Aan de ene kant van het spectrum, zeggen sommigen dat iedereen gebruik zou moeten kunnen maken van andere culturen zoals zij willen. Aan de andere kant van het spectrum zeggen anderen dat we nooit iets van een andere cultuur mogen gebruiken als dit niet onze eigen cultuur is. Ergens te midden van deze discussie is het standpunt dat we spreken over cultural appropriation als iemand iets neemt van een andere cultuur, dit gebruikt voor eigen profijt, er een eigen stempel op drukt en het vercommercialiseerd, zonder dat de desbetreffende cultuur en het behoud hiervan ook maar enigszins van de situatie profiteert.

De comité maakt zich hard voor het beschermen van culturen wanneer de laatstgenoemde situatie zich voordoet.

Mode en ‘Cultural Appropriation’ – Aartsvijand nummer één

Alhoewel veel voorbeelden te noemen zijn van cultural appropriation buiten de modewereld, zoals het gebruik van het Hindoeïstische Holi festival voor evenementen of de stereotypering van Aziatisch street food, blijft de mode industrie zonder enige twijfel aartsvijand nummer één. Retailer Topshop haalde onlangs nog de woede van het publiek op de hals toen het een patroon van een Palestijnse sjaal gebruikte voor een zomerjurkje. De ‘keffiyeh’ heeft een belangrijke betekenis in de Palestijnse geschiedenis, cultuur en politiek. Dat de Palestijnse identiteit werd gebruikt om een leuke zomerjurk te maken zorgde voor veel kritiek en Topshop haalde de jurk uit de verkoop.

.@Topshop decided it would be ok to take a Palestinian keffiyeh- a very important cultural symbol- and make it a "scarf playsuit." NOPE. pic.twitter.com/oiGokzbzuz

— Dena Takruri (@Dena) April 4, 2017

Dan is er nog modehuis Chanel die een boemerang opnam in de spring-summer 2017 catalogus. Aan de ‘luxe’ boomerang hing een prijskaartje van 2.000 euro en zorgde al snel voor kritische reacties van Aboriginal gemeenschappen in Australië. Chanel verdedigde het doorzetten van de verkoop van het item met het argument dat het modehuis al boemerangs verkocht sinds 2006.

Having so much fun with my new @Chanel boomerang ???????? pic.twitter.com/8w6jGPIuYU

— Jeffree Star (@JeffreeStar) May 15, 2017

Ontwerper Roberto Cavalli werd geconfronteerd door protesten tijdens mode evenementen en een social media campagne tegen de ontwerper toen hij een relatief onbekend symbool uit de Moslim-cultuur had gebruikt. Zo’n 500.000 studenten van de Maktab Tarighat Oveysi Shahmaghsoudi School of Islamic Sufism herkenden dat Cavalli het symbool had gestolen en wilden er zeker van zijn dat de hele wereld dit zou weten.

"We’re not going to stop until we get our symbol back" Muslim students protest outside Roberto Cavalli #takeofflogo pic.twitter.com/WaSpFVa78r

— Loudhailr (@Loudhailr) February 25, 2015

Kokon to Zai (KTZ), een Brits label, werd beschuldigd van cultural appropriation door het achterkleinkind van een van de laatste sjamanen van de Canadese inuits. Salome Awe zag dat de kleding die haar grootvader droeg op een foto uit 1922, gekopieerd was door de ontwerpers. Het merk verdedigde hun keuze als een gebaar van ‘waardering’.

Looks the same to me. Kokon To Zai should be compensating these people, 'tribute' or not. pic.twitter.com/JhnjX9vU54

— Iulia Leilua (@iulialeilua) November 26, 2015

“Waardering” of “Toeëigening”?

Het gigantische grijze gebied dat bestaat als het gaat om cultural appropriation zorgt ervoor dat er geen consequent antwoord volgt op de vraag ‘waardering of toe eigening?’ Sommige bedrijven verdedigen hun acties, anderen krabbelen terug en weer een ander gedeelte weet niet wat ze moeten doen. De reden daar achter? Er bestaan geen duidelijke grenzen door middel van wetten of statuten.

Hier komt in de toekomst misschien verandering in. Als dit het geval is, dan moet de mode industrie gaan nadenken over hoe ze kunnen samenwerken met de culturen waardoor ze geïnspireerd zijn, hoe ze de bepaalde voordelen kunnen delen en hoe ze een goede toekomst voor alle partijen kunnen verzekeren.

Kan de mode industrie het eens worden over het beste beleid als het aankomt op ‘culturele waardering’? Een beleid dat het liefst in overeenkomst is met nieuwe internationale wetten en de groeiende publieke opinie over wat acceptabel is als het gaat over het vercommercialiseren van iemand anders zijn cultuur.

Foto: Valentino Spring/Summer 2016 ad campaign, by Steve McCurry

Vertaling en bewerking: Caitlyn Terra