Speuren naar flexibele opvang

Omdat de modebranche heeft bewezen vooral aantrekkingskracht te hebben op het vrouwelijke deel van de beroepsbevolking, kan het streven van het kabinet om meer vrouwen aan het werk te krijgen gunstig uitpakken voor de bedrijven in de modesector. Er is echter één ding dat eerst goed geregeld moet worden: De kinderopvang.

Goed nieuws! De capaciteit voor kinderopvang in Nederland is gegroeid: In de tweede helft van vorig jaar konden er 45.000 méér kinderen worden opgevangen dan in dezelfde periode van 2007. Dat is goed nieuws omdat hoe meer kinderen er kunnen worden opgevangen, hoe meer vrouwen -ja, het zijn nog altijd meestal vrouwen die de zorgtaak op zich nemen- hun handen vrij hebben om aan het werk te gaan.

De regering wil graag dat 74 procent van de vrouwen in het jaar 2016 voor 36 uur per week aan het werk is. Momenteel ligt dat cijfer op 65,9 procent. Onder vrouwen met kinderen ligt het aantal vrouwen dat meer dan 35 uur werkt op 19 procent. Krijgt het kabinet zijn zin, dan zou dat een fikse uitbreiding kunnen betekenen van het aantal potentiële arbeidskrachten. Het is niet vreemd te veronderstellen dat dit kansen biedt voor de modesector, aangezien nog altijd het grootste deel van de beroepsbevolking in deze branche bestaat uit vrouwen.

Volgens de commissie Bakker is kinderopvang van belang om de doelstelling van het kabinet te halen: “Wanneer er meer vrouwen aan het werk moeten, is goede en betaalbare kinderopvang essentieel,” luidde het advies van de commissie in juni 2008. Alle reden dus om graag te willen dat kinderopvang in Nederland toegankelijker wordt.Ervoor zorgen dat er meer kinderen opgevangen kunnen worden is daarvan een goed begin. Helaas moet het goede nieuws van de uitgebreide capaciteit genuanceerd worden door een nog harder gestegen aantal kinderen dat zocht naar een plekje in een kinderdagverblijf. Al met al namen de wachtlijsten dus niet af: “De relatieve wachtlijsten in BSO en kinderdagverblijven zijn gedaald...” schreef Staatssecretaris Dijksma van Onderwijs deze zomer in een brief naar de Tweede Kamer. “...De absolute wachtlijst in de kinderdagverblijven steeg wel.”

Wat cijfers: In 2008 gingen 715.000 kinderen naar de kinderopvang. Van wie 322.000 kinderen naar de dagopvang, 238.000 naar buitenschoolse opvang en 155.000 kinderen maakten gebruik van gastouderopvang. De gemiddelde wachttijd voor dagopvang bedroeg op 1 december van vorig jaar 96 dagen.

In de brief beloofde staatssecretaris Dijksma zich sterk te blijven maken voor de aanpak van de wachtlijsten: “Ik ben blij dat de kinderdagverblijven erin zijn geslaagd zoveel meer kinderen op te vangen. De vraag blijft echter onverminderd groot. Ouders hebben behoefte aan meer kinderopvang en daar blijf ik me samen met alle betrokkenen voor inzetten,” zo schrijft ze.

“Er is geen sprake van een probleem,” vindt Marjan Rozemeyer, interim woordvoerder van Prenatal. “Wij werken met ontzetttend veel vrouwen, waarvan veel vier dagen per week. Er is weliswaar geen pasklaar concept om kinderopvang goed te regelen, maar door onderling flexibel te zijn en goed te overleggen komen we er wel uit.”Toch kunnen er dingen verbeteren in Nederland, is de mening van Beatrice Macdonald, CEO van Etam: “In vergelijking met andere landen waar ik heb gewerkt is het in Nederland ontzettend ingewikkeld om de kinderopvang goed te organiseren.”In vergelijking met andere landen valt op dat de kinderopvangfaciliteiten in Nederland wat stug zijn. In Frankrijk is het bijvoorbeeld normaal dat ouders per uur betalen voor de opvang van hun kroost en ze kunnen het kind bovendien brengen wanneer het nodig is. In Nederland is het in de meeste gevallen zo geregeld dat kinderen alleen op vaste dagen kunnen worden opgevangen. En dan alleen voor een hele of in het gunstigste geval voor een halve dag. Om stipt zeven uur gaat de deur er op slot. Dat kan best iets flexibeler.

Het kabinet heeft de afgelopen jaren niet stilgezeten om de kinderopvang te verbeteren. De traditie om kinderen tijdens werktijd te laten opvangen is in Nederland nog relatief jong: het stamt uit de jaren negentig van de vorige eeuw. Een grote vlucht nam het toen in 2005 de Wet kinderopvang werd ingesteld die de kwaliteit en de financiering van de kinderopvang regelde. Dankzij die wet werd kinderopvang voor ouders een stuk eenvoudiger en bovendien goedkoper, doordat ouders, overheid en werkgevers verantwoordelijk werden voor de kinderopvang. Vanaf 1 januari 2007 moesten werkgevers verplicht meebetalen aan opvang. Het goede daarvan was dat er dankzij deze regeling meer vrouwen aan het werk konden. Nadeel was dat het er wel toe leidde dat de vraag naar opvang enorm groeide: De wachtlijsten werden langer en de kosten stegen.

Om de wachtlijsten terug te dringen legde het kabinet aan scholen de verplichting op voorschoolse- en naschoolse opvang aan te bieden. Verder kregen gemeenten, scholen en kinderdagverblijven een financiële bijdrage om aan capaciteitsuitbreiding te werken. De kosten werden vorig jaar aangepakt met bezuinigingen. De toeslag moest omlaag en alle kosten boven de 6,10 euro per uur moesten ouders zelf betalen. In 2009 gaan ouders met een modaal inkomen 20 procent meer betalen, zo rekende Dijksma in een brief aan de Tweede Kamer voor.

“Vervelend,” noemde Jeroen Warnaar van CNV dat toen: "Negentig procent van de werknemers in de modebranche is vrouw. Ook al zouden we het liever niet willen, we weten allemaal dat het vooral voor vrouwen een drempel opwerpt om te gaan werken wanneer de kinderopvang duurder wordt."

Niet alleen de overheid zet de rem op de kostengroei van de kinderopvang, ook het bedrijfsleven zit niet te wachten op nog meer onkosten. Zo bleek toen vakbond FNV-jong een manifest overhandigde aan voorzitter Loek Hermans van MKB-Nederland. Daarin werd verzocht regelingen voor jonge vaders in cao`s op te nemen. Zonder succes, want Hermans verwees het idee meteen naar de prullenmand met de woorden: “Je moet dit niet wettelijk regelen. Nog meer verlofregelingen zou het bedrijfsleven op hoge kosten jagen.”

Zonder werkgevers of overheid extra op kosten te jagen valt er ook best het een en ander aan te pakken. De opvangcentra zelf bijvoorbeeld zouden wat minder strenge regels voor ouders mogen hanteren. De goedkoopste maatregel zou echter zijn om overheidsmaatregelen wat te versoepelen. Etam CEO Beatrice Macdonald heeft nog een goed idee: “Zelf heb ik een au pair in de arm genomen, maar ook daarvoor moet veel geregeld worden. Voor au pairs buiten Europa is er namelijk een werkvergunning nodig en die is niet makkelijk te verkrijgen. Zeker niet als je iemand langer dan een jaar in dienst wilt nemen, dan moet er zelfs een inburgeringscursus worden gevolgd. Het zou goed zijn als dat eenvoudiger werd.”

Rozemeyer van Prenatal heeft een andere suggestie: “In het meest ideale geval zouden wij zelf kinderopvang aan onze medewerkers willen aanbieden. Even los van of dat bedrijfstechnisch op dit moment zou kunnen: als we het willen doen, kan het niet. Zo is de plaats en het aantal locaties voor kinderopvangcentra in de gemeente waar wij gevestigd zijn niet vrij.”

Dit artikel, geschreven door Martine Schlingmann, is gepubliceerd de ‘Werken in de mode’ special 2009, van het FashionUnited print vakblad.