Stoeien met humeurige plantenvezels

Ondergoed gemaakt van bamboe, een rokje van brandnetels en jeans van hennep: het lijkt bedoeld te zijn voor een milieugeobsedeerde, veganistische, geitenwollensokken doelgroep. Toch zijn het nieuwe, trendy ontwikkelingen op het gebied van weefsels. De comeback van de 'survival' en 'nature' look in de mode is niet alleen zichtbaar in de stijl van de kleding. Ook het spectrum aan voor textiel gebruikte grondstoffen lijkt erdoor te worden beïnvloed.

,,Bamboe is een humeurige plant. Het kan niet overal groeien en het doet een beetje waar het zin in heeft," zegt Markus Klosseck, oprichter van het modemerk Aem'kei, dat een ondergoedlijn van bamboe lanceert. Klosseck: ,,Ik kom vaak in Azië. Daar groeit bamboe overal en wordt het voor van alles gebruikt. Er zijn zelfs gebouwen gemaakt van bamboe. Het is een verbazingwekkende plant."

Ecologisch concurreren

De Duitser Markus Klosseck richtte Aem'kei in 1996 op in New York, waar hij al sinds zijn vijftiende woonde. Klosseck: ,,Toen ik naar Amerika kwam zag ik hoe uncasual Europa was. In Amerika durfden mensen al veel meer, dat had je toen in Europa nog niet."

In eerste instantie maakte Aem'kei t-shirts bedrukt met graphics. Het kledingmerk richtte zich op streetwear. Na twee t-shirt collecties breidde Aem'kei zijn activiteiten uit. Voor een hip en trendy publiek werd er een complete collectie ontworpen. Vanaf 1998 richtte het bedrijf ook zijn pijlen op Europa. De Europese markt werd bediend vanuit Zuid-Duitsland. Inmiddels opereert Aem'kei wereldwijd.

Klosseck: ,,Nog altijd maken t-shirts deel uit van de zomercollecties. Maar tegenwoordig gaat het meer om het materiaal dan om de prints." In september 2004 keerde Klosseck terug naar zijn roots door het hoofdkantoor van Aem'kei van New York te verplaatsen naar Berlijn. Ook het logo en de uitstraling van het merk ondergingen een metamorfose.

Klosseck: ,,Van de prijsdruk in de mode industrie heeft iedereen last. Tussen de grote jongens, zoals H&M, en de haute couture merken, zoals Louis Vuitton, is het moeilijk om je te handhaven. Maar Aem'kei wil niet zwichten. Wij willen geen mindere kwaliteit. Het ruwe materiaal, de afwerking, het moet allemaal vakmanschap zijn. Omdat we hoge eisen stellen, willen we het hele productieproces controleren. We gaan zorgvuldig om met al het materiaal, zoals de verfstoffen en het afvalwater. Onze manier van produceren is altijd veel milieuvriendelijker."

Tevreden plantje

De bijzondere lijn van bamboe damesondergoed maakt deel uit van de eerste collectie van het nieuwe Aem'kei. Hoewel bamboe in Europa een beschermde plantensoort is, hebben ze er in Aziatische landen genoeg van. Voor de kleding van Aem'kei komt de ruwe grondstof vanuit Japan naar Duitsland, waar het garen gesponnen wordt. In Portugal vindt de rest van het proces plaats.

Klosseck: ,,Bamboe is wel wat duurder dan katoen, maar vereist veel minder bewerking. Het materiaal is puurder. In katoen zitten veel onregelmatigheden, terwijl bamboe al van zichzelf een glans heeft. Er is ook veel minder verfstof voor nodig. Bovendien is het antibacterieel. Het absorbeert geen vuil. Er is geen enkele andere stof met die eigenschap."

Het ontwikkelen en testen van het materiaal kostte Aem'kei veel tijd. Maar het resultaat mag er zijn. ,,De stof is ontzettend zacht en ademend. Iedereen is enthousiast," zegt Klosseck trots. Ook in het dagelijkse gebruik blijkt bamboe helemaal geen verkeerde keuze. De stof is op dezelfde manier te wassen als katoen.

De collectie damesondergoed is uitgevoerd in twee verschillende stijlen: één lijn met een romantische uitstraling en één wat meer sportieve variant met felle kleuren. Het streven is om de collectie uit te breiden. Ook mannenondergoed, maar dan zonder de glans, en andere kleding liggen in het vooruitzicht. Maar het blijft stoeien en proberen. Klosseck: ,,Het is tricky om met een bijzonder materiaal te werken. Het kost veel tijd om het te ontwikkelen. Maar je hebt dan wel iets origineels van een goede kwaliteit. Bamboe groeit als het tevreden is. Het laat zich niet controleren. Dat vind ik het leuke aan deze grondstof."

Prikkelend

Terwijl bamboe nog geassocieerd wordt met pandaberen en lekkere Aziatische gerechten, heeft brandnetel een heel ander imago. Toch is ook deze prikkende plant helemaal niet zo vreemd als textielgrondstof.

Het kersverse bedrijf Brennels houdt zich bezig met het winnen van stof uit het netelige gewas. Brennels is een initiatief van de familie Crébas, medeoprichters van Marktplaats.nl en de kringloopwinkelketen Het Goed. Frank Crébas, woordvoerder van het bedrijf, benadrukt dat de familie het serieus meent met het nieuwe, natuurlijke materiaal. Crébas: ,,We hebben een investering gedaan van tien miljoen euro. We weten dat succes niet gegarandeerd is, maar iedereen is erg betrokken. Het is bovendien een lange termijn project."

Dat resultaten op korte termijn niet te verwachten zijn, komt doordat brandnetel er vijf tot tien jaar over doet om tot wasdom te komen. Crébas: ,,In het najaar van 2005 gaan we veertig hectare brandnetels aanplanten in de Noordoost polder. Totdat we onze eigen aanplant kunnen gebruiken, krijgen we brandnetelstof aangeleverd van het Duitse bedrijf StoffKontor Kranz, waar we mee samenwerken. In het voorjaar van 2006 wordt de eerste collectie gepresenteerd tegelijkertijd met de opening van de eerste Brennels winkel in modestad Arnhem."

Naast de website van het bedrijf, met informatie over de teelt en productie van brandnetel en -kleding, wil Brennels ook een 'belevingscentrum' gaan openen waar bezoekers het proces kunnen meemaken. Een wandeling door de brandnetelplantages en een kopje brandnetelthee in café Brennels zijn onderdelen van het groots opgezette project.

Katoenvervangend

Met de brandnetelstof streeft Brennels ernaar om katoen te vervangen. Crébas: ,,Het telen van katoen vereist heel veel chemicaliën. Brandnetelplanten zijn daarentegen bestand tegen ziekten en ongedierte, dus kunnen ze op een milieuvriendelijke manier worden gekweekt. De blaasjes op de plant, die ervoor zorgen dat de brandnetel prikt wanneer het met de huid in aanraking komt, gaan kapot in het productieproces. Dus uiteindelijk is het een heerlijk zacht materiaal, haast Crébas zich te zeggen."

Hoewel brandnetelstof al veel langer bestaat en net zo sterk is als katoen, raakte het materiaal na de Tweede Wereldoorlog in de vergetelheid. Katoen was toen veel eenvoudiger en goedkoper te verwerken. Nu juist weer gezocht wordt naar alternatieve materialen voor katoen, is brandnetel opnieuw een optie. Behalve dat de productie ervan veel minder schadelijk is voor het milieu, heeft brandnetelstof als bijzondere eigenschap dat het isolerend is. Brandnetelvezels zijn hol, waardoor aan de binnenkant lucht kan worden opgehoopt.

Minder voordelig is de lengte van de vezel. Met een grootte van zes à zeven centimeter zijn brandnetelvezels dubbel zo lang als katoenvezels, wat het productieproces bemoeilijkt. Voorlopig mengt Brennels de brandnetel daarom nog met ander garen, bijvoorbeeld katoendraad.

Professioneel design

Het ontwerpen van de kleding laat Brennels over aan het designersduo van de Arnhemse studio Unicps. Pim Kramer en Jaq Volckmann produceren kledingcollecties waarbij mens- en milieuvriendelijkheid voorop staan. In hun producten worden vaak tweedehandskleding en reststoffen verwerkt. Door de interesse in milieuvriendelijke productiemethoden kwamen Kramer en Volckmann in aanraking met de brandnetel als grondstof voor textiel. De familie Crébas raakte geïnteresseerd. De Unicps brandnetelcollectie zal volgende lente met een oplage van ongeveer vijfduizend stuks in de winkel liggen.

Ontwerper Pim Kramer: ,,Nu zeker is dat we op grote schaal met de brandnetelvezel aan de slag kunnen, onderzoeken we wat voor stoffen ervan geweven kunnen worden. Blouses en rokken zijn zeker mogelijk, maar we willen ook kijken of er een dikkere stof komt voor bijvoorbeeld jassen."

Om kleding met de typische stijl van Pim en Jac te dragen, is naar eigen zeggen wel wat lef nodig. Kramer: ,,Met deze collectie willen we wel een zo breed mogelijke markt bespelen, maar we maken ook stukken die extremer zijn. Het leuke aan brandnetelstof is dat het aan de ene kant ruw is en aan de andere kant mat. Dat is ideaal om kledingstukken keerbaar te maken. De stof ziet eruit als katoen en voelt een beetje als linnen. Maar het valt heel anders bij het dragen. Brandnetelstof vormt zich wat meer. In de collectie willen we ook juist de rijkdom van het materiaal benadrukken. Je moet kunnen zien dat het anders is."

Opmars van de wietplant

Naast kledingcollecties van nieuwe materialen, keren in de textielindustrie ook oude bekenden terug. Hennep, de met linnen vergelijkbare stof die al eeuwenlang gebruikt wordt voor kleding, is bezig met een comeback.

In Amerika is The Hempest een van de grootste aanbieders van producten die gemaakt zijn op basis van het wietplantje. Zo verkoopt The Hempest kleding, bodyproducten, meubelen en accessoires die allemaal voortkomen uit het gewas. Het bedrijf werd in 1995 opgericht met als doelstelling om Hennep weer in de markt te brengen. Hoewel de grondstof overal ter wereld kan groeien en zelfs al gebruikt werd voor de zeilen van het schip van Columbus, was het verbouwen en profiteren van de plant voor Amerikaanse boeren gedurende het grootste deel van de vorige eeuw verboden.

In vergelijking met katoen is hennep een zeer milieuvriendelijk alternatief. De plant heeft geen pesticiden en insecticiden nodig, in tegenstelling tot katoen.

Eigentijds

Om te laten zien dat hennep weer van deze tijd is, lijkt het fabriceren van spijkerbroeken, die ten slotte nog steeds onmisbaar zijn in ieders garderobe, een goede zet. Volgens The Hempest was het in de tijd dat de eerste spijkerbroeken werden gemaakt technologisch nog niet mogelijk om hennep te verwerken tot een zacht, maar sterk materiaal. Tegenwoordig vormt de techniek geen belemmering meer. In samenwerking met het Amerikaanse skatemerk Ipath maakt The Hempest nu jeans voor mannen en vrouwen.

Zo claimt ieder bedrijf een doorbraak in de textielproductie te realiseren. Maar of het nu komt doordat er werkelijk een milieubewuste mentaliteit aan ten grondslag ligt, of dat de teruggekeerde populariteit van kaki en survivalbloesjes en de druk om steeds weer iets nieuws te moeten proberen een rol spelen, feit blijft dat modemakers experimenteren met bijzondere, natuurlijke materialen en ecologisch verantwoorde productiemethoden. En dat die kleding niet alleen bedoeld is voor milieuactivisten blijkt uit het streven naar een eigentijdse uitstraling.