Textiel toxiciteit: Wat er in je kleding schuilt

Zo’n 2,5 procent van het akkerland op de wereld is beplant met katoen, dat op zijn beurt ongeveer 25 procent van de wereldwijde hoeveelheid pesticiden verbruikt. Dit is een feit dat ons niet onverschillig laat, maar onthult eerder het grote aantal giftige chemicaliën dat dagelijks wordt gebruikt om de katoenen textielproducten en kledingstukken te produceren.

De situatie betreffende andere stoffen is helaas niet beter, aangezien duizenden chemicaliën in verschillende fasen en processen in de textielindustrie worden gebruikt, zowel in natuurlijke als synthetische stoffen. Zo worden chemicaliën als nonylfenolethoxylaten, ftalaten, zware metalen, alkylfenolen, formaldehyde, aminen en meer omgezet in natuurlijke componenten van onze dagelijkse kleding.

Het grootste deel van de chemicaliën is te vinden in kleurstoffen en in de verwerkingsfase van de textielindustrie. “Sommige van deze stoffen kunnen gevaarlijk zijn en kunnen in het milieu terechtkomen door productie, consumptie en verwijdering van stoffen, wat de gezondheid van de mens kan beïnvloeden,” verklaart Sara del Río, vertegenwoordiger van Greenpeace Spain, tegenover FashionUnited. Ze geeft aan dat “gevaarlijke chemische stoffen die in de textielindustrie voorkomen, onder andere zware metalen, alkylfenolen bevatten (gebruikt bij het wassen en verven), ftalaten (bijvoorbeeld bij het gebruik van PVC in prints) of geperfluoreerde stoffen (gebruikt bij eindbehandelingen als anti-vlek of waterdichtheid).”

Textiel toxiciteit: Onvermijdelijke gevolgen voor het milieu en de gezondheid

Karen Hausel, milieudeskundige, technicus en oprichter van Sustainable Daisy, benadrukt ook dat “giftige stoffen zoals Chroom I (ook bekend als hexavalent chroom, een herkenbaar carcinogeen) specifiek worden gebruikt voor het looien van leer; formaldehyde wordt gebruikt om vouwweerstand te creëren en aminen functioneren als azoverbindingen om heldere kleurstoffen te maken”.

In dit licht is de eerste onderliggende vraag gesteld wat het effect is van het voortdurende gebruik van dit soort giftige chemicaliën op het milieu en de gezondheid van de mens. Momenteel zijn er bepaalde regelgevingen, zoals het Europese REACH-akkoord, die is gericht op de regulering en beperking van blootstelling aan bepaalde chemische stoffen die als zeer giftig worden beschouwd. “De invoer van sommige chemicaliën als nonylfenolethoxylaten, een van de meest voorkomende chemicaliën die in de mode wordt gebruikt om producten waterdicht te maken, is verboden,” voegt Hausel toe.

Er is echter nog steeds geen strikte globale regelgeving voor het gebruik van sommige toxische chemicaliën in de textielindustrie. En dankzij de toename van massaproductie, waaronder die van grote ketens, is er een gebrek aan regelgeving in de producerende landen die leidt tot een situatie die controle biedt over hoe kledingstukken echt worden geproduceerd.

“Het gebruik van chemicaliën tijdens de productie en hun aanwezigheid in afgewerkte producten, zorgt ervoor dat de chemische verontreiniging van de textielindustrie zich over de hele wereld verspreidt, aangezien deze stoffen tijdens hun levenscyclus worden vrijgegeven, zelfs wanneer een kledingstuk afval wordt,” zegt Del Río.

Een goed voorbeeld van deze milieuverontreiniging door de textielindustrie is de continue vrijgave van synthetische microvezels waarvan de afbraak erg langzaam is. Dit omvat microplasten die uiteindelijk het milieu vervuilen en onze voedselketen binnengaan, omdat ze wereldwijd door wilde dieren worden geconsumeerd. “Omdat synthetische materialen niet doeltreffend kunnen worden verteerd door levende organismen, blijven ze jarenlang in het ecosysteem, waardoor dit probleem wordt verergerd. Het gaat gepaard met de groeiende textielproductie en het toenemende gebruik van synthetische stoffen als polyester,” vervolgt de Greenpeace-vertegenwoordiger.

Het voorkomen van gebruik giftige chemicaliën in de mode

“Afhankelijk van hoe de grondstof wordt gebruikt en hoe het stof is behandeld, verspreiden de chemicaliën zich over onze huid wanneer we kleding aantrekken. Dit kan leiden tot dermatitis of het vaker voorkomen van allergieën, of nog serieuzer, in sommige gevallen tot chemische gevoeligheid,” legt Angels Biosca, oprichter van het Slowear Project, uit aan FashionUnited.

Sommige bedrijven hebben zich ingezet om het gebruik van bepaalde toxische materialen geleidelijk uit hun productieproces te elimineren, maar niet alles wat steeds meer nodig is om bij een kledingmerk te kijken hoe een kledingstuk is gemaakt of hoe de grondstof werd behandeld.

“Onbewerkte organische stoffen zijn het beste voor onze gemoedsrust. Donkere of heldere stoffen wijzen op het gebruik van zware metalen. Als consument kunnen we producenten vragen en informatie opzoeken op blogs over duurzame mode,” adviseert Biosca.

Hoewel er momenteel geen specifieke certificaties zijn die uitsluitend rapporteren over de giftige chemicaliën in kleding, zijn er enkele certificaties die de duurzaamheid van bepaalde processen binnen de productieketen, waaronder Blue Sign, Textile Exchange of GOTS, waarvan de eerste het meest specifiek is betreffende de regulering van schadelijke stoffen.

Greenpeace’s Detox-campagne heeft de noodzaak aangetoond om het productieproces van kleding de komende jaren te veranderen door nadruk te leggen op het effect van giftige producten op het milieu en de gezondheid van de mens. “Echter, een kijk naar de sector toont aan dat het gebruik van chemicaliën slechts een deel van het probleem is en dat de eliminatie ervan alleen een deel uitmaakt van de oplossing. Het belangrijkste probleem dat moet worden opgelost, is dat de productieketen, het gebruik en hergebruik van materialen, sluit en vertraagt om het winnen van natuurlijke hulpbronnen, uitstoot van broeikasgassen, chemische besmetting en de afvalproductie te verminderen,” concludeert Del Río.

Foto 1: Lance Lee, courtesy of the Greenpeace Detox Campaign, foto 2: By Dan Brady [CC BY 2.0 ( http://creativecommons.org/licenses/by/2.0)], via Wikimedia Commons

Vertaald en bewerkt door Tessa Guntlisbergen