Tijdloos

Wisselende kleuren en stijlen domineren niet meer alleen de kledingkast. De invloed van mode neemt zodanig toe dat zelfs horloges zich er niet meer aan kunnen onttrekken. De modebranche bepaalt welke modellen nog kunnen en welke definitief uit de tijd zijn. Of is dat een illusie?

Op tijd willen zijn is geen excuus meer om jezelf te trakteren op een mooi horloge. De meeste uurwerken verkopen om heel andere redenen. Onder hun keurige dekmantel van punctualiteit zijn horloges stiekem al sinds jaar en dag bedoeld om mee te pronken. ”Dat was al zo bij de alleroudste sierwerken,” vertelt uurwerkmaker Cees Kerklaan, werkzaam bij F. Kats Antique Clocks and Watches. ”Ze waren uitgevoerd in de duurste materialen, versierd met kostbare edelstenen en metalen. Maar voor de tijd had je er niet veel aan, want die dingen liepen vreselijk beroerd. Het kon per dag zomaar een uur schelen.” Ook nu dit ongemak door technische ontwikkelingen is ondervangen, kopen mensen horloges meestal niet om te zien hoe laat het is. Uit Japans onderzoek bleek recentelijk dat 54 procent van de mobiele telefoonbezitters altijd zijn telefoon gebruikt om de tijd te bekijken. Nog maar 42 procent van hen gebruikt daarvoor nog het horloge.

Toch neemt de horlogeverkoop niet af. Integendeel. Kenmerkend zijn de cijfers voor het luxe horlogeconcern Swatch Group, maker van populaire merken als Swatch, Breguet, Omega en Rado, dat in de eerste helft van dit jaar een nettowinststijging behaalde van 23,6 procent naar € 209 miljoen. De horlogedivisie van LVMH (Moët Hennesy Louis Vuitton) waaronder merken vallen als TAG Heuer en Zenith, steeg van € 7 miljoen naar 38 miljoen. Een ruwe schatting van de Nederlandse Juweliers en Uurwerkenbranche (NJU) leert dat horloges in Nederland goed zijn voor ongeveer dertig procent van de jaaromzet van juweliers, die zo rond de negenhonderd miljoen euro ligt.

Elke maand een nieuwe

Marcel van der Mooren, woordvoerder van modisch horlogemerk Folli follie, ziet de horlogemarkt groeien. Uit Folli follies eerste halfjaarcijfers van 2006 blijkt dat de brutowinst ten opzichte van de eerste helft van vorig jaar met 42 procent is gestegen tot € 51.2 miljoen. Met dit resultaat staat Folli follie in een land als Japan in de top tien van merken op sieradengebied, zegt Van der Mooren. Het succes van het merk is volgens hem te danken aan de filosofie waar het bedrijf op stoelt: ”Folli follie brengt elke maand nieuwe modellen uit,” zegt hij. ”Zo kan het merk snel inspelen op de laatste designs en kleuren die de modebranche brengt.” De horloges van Folli follie zijn opvallend. Dit seizoen trekken de polsklokken bijvoorbeeld de aandacht met zirkonia's, krokodillenleren bandjes of in het oog springende zilveren schakels. ”In deze prijsklasse kopen consumenten kwaliteit,”  zegt Van der Mooren. ”Maar ook lifestyle en emotie. Sterker nog, misschien wel vooral dat. Bij Folli follie denken we dat de invloed van mode op de horlogebranche toeneemt. De merkbeleving wordt van steeds groter belang. Wij haken daarop in door mee te gaan met modetrends, we zien het horloge als een seizoensaccessoire.” Zijn verwachting is dan ook dat een meer en meer modische invloed alle merken op de horlogemarkt te wachten staat.

Dat de frivole damesklokjes van Folli follie gretig aftrek vinden bij hun doelgroep is echter nog geen reden om aan te nemen dat de hele markt dit voorbeeld zal volgen. Een belangrijke groep horlogeliefhebbers bestaat ten slotte nog altijd uit mannen, een groep die nu eenmaal minder gevoelig is voor vluchtige trends dan vrouwen. Hun voorkeur ligt bij horloges met allerlei technische mogelijkheden. Het merk Casio bijvoorbeeld heeft als nieuwste snufje een radiogestuurde tijdontvanger. De Dynamic Collection horloges, die met zo'n ontvanger zijn uitgerust, staan in verbinding met atoomklokken over de hele wereld en hebben een afwijking van hoogstens 1 seconde op een miljoen jaar tijd. Daarnaast bracht het merk de afgelopen jaren ook minder voor de hand liggende vondsten, zoals een ingebouwde afstandsbediening voor de televisie, of de G-shock, een horloge dat zó schokbestendig was, dat hij in de commercial kon dienen als puck in een ijshockeywedstrijd. Maar ook bij Casio speelt mode een rol. Van der Mooren: ”Kijk naar het kleurgebruik, de opvallende, robuuste of sportieve designs dat de laatste jaren wordt gebruikt. Dat is wel degelijk mode.”

Theo Vermeulen directeur van de Federlatie goud en zilver, neemt de invloed van de mode op de horlogebranche serieus. ”Het is een duidelijke ontwikkeling dat juweliers steeds modieuzer worden,” zegt hij. ”Je ziet dat er veel kledingmerken zijn die ook een horlogelijn brengen. De laatste tijd komen daar ook nog sieranden bij.” Toch ziet hij het niet snel gebeuren dat de totale horlogemarkt de omloopsnelheid van Folli follie haalt. ”Juweliers zullen in de eerste plaats selecteren op kwaliteit.”

Technische mogelijkheden

Niet iedereen is dan ook overtuigd van de invloed van de modebranche op horloges. Een andere grote consumentengroep is namelijk de liefhebber van vakhorloges. Dit zijn mensen die veel geld overhebben voor een handgemaakt horloge van merken als I.W.C. Patek Philippe of Rolex, mechanische uurwerken met meestal meer functies dan alleen een tijdsaanduiding. Denk bijvoorbeeld aan een een tweede tijdzone of een zelfopwindend mechanisme. Exclusief vanwege het ontwerp, hun hoge prijzen en de kleine oplage waarin ze verschijnen. Deze markt is groeiende, weet Kerklaan. ”Na de ontdekking van het elektrische horloge verdwenen deze horloges in eerste instantie naar de achtergrond. Merken als Pontignac zijn toen zelfs helemaal verdwenen. Maar sinds een jaar of twintig is er in deze branche een serieuze revival gaande.”

Nieuwe horloges in deze markt danken hun populariteit eerder aan nieuwe technische mogelijkheden dan aan hun uiterlijk, denkt hij. ”De nieuwste horloges zijn uitgerust met een datumaanduiding met automatische schrikkelmogelijkheid,” vertelt hij. ”Zonder hem bij te hoeven stellen in het schrikkeljaar heb je dus altijd de juiste datum en tijd.”

Het ontwikkelen van een dergelijke ingewikkelde mechaniek kost vaak jaren. Dat is dan ook precies de reden waarom vakhorloges niet met de mode mee kunnen gaan, denkt Natasja Santema. Zij voert het woord voor Van der Gang Watches, een Nederlands bedrijf dat exclusieve mechanische horloges ontwikkelt, ontwerpt en maakt. In 2004 werden er honderd Van der Gang-horloges verkocht, vorig jaar maakte de vakman uit Dokkum 150 exemplaren.

”Wij laten ons niet leiden door de mode,” zegt Santema. ”De horloges uit 2004 verkochten we bijvoorbeeld alleen met een band van donkerblauw leer,” vertelt Santema. ”Verzoeken voor andere kleuren hebben we geweigerd. We zullen nooit tornen aan een ontwerp, zelfs al zou dat de verkoop stimuleren. Voor ons staan de technische mogelijkheden voorop.” De reden daarvoor is eenvoudig: de tijd. De levertijd van een Van der Gang-horloge is zes maanden, daarbij komt nog dat het ontwikkelen van een horloge vaak meerdere jaren in beslag neemt. Het maken van het eerste horloge kostte Van der Gang ruim drie jaar. De nieuwste versie, die eind dit jaar verschijnt, nam twee jaar in beslag. Het horloge waar hij vorig jaar mee begon, dat zal zijn uitgerust met een automatische schrikkelkalender, moet in 2008 verschijnen.

”Omdat het zoveel tijd kost om een goed product te maken, kun je nooit inspelen op de modetrends: je slaat dan altijd de plank mis,” verklaart Santema. ”Onbewust zullen we er misschien iets meepikken van het modebeeld, maar in principe zijn deze horloges ontworpen om langer mee te gaan dan de mode. Zelfs bij merken die iets meer modebewust zijn, zoals Cartier, zie je dat ze wel rekening houden met de omlooptijd. Ook die horloges blijven redelijk tijdloos.”