Winkelstraat onder de loep: Het geheim van de Kleine Houtstraat in Haarlem

Niet zo bekend als zijn grote broer, maar geliefd bij wie op zoek is naar authenticiteit: de Kleine Houtstraat in Haarlem. In deze winkelstraat barst het van de bijzondere winkels, bistro’s en speciaalzaken. Niet voor niets mocht deze straat al twee keer de titel ‘Leukste Winkelstraat van Nederland’ in zijn zak steken (in 2008 en 2009). Is dit terecht een van de ‘Gouden Straatjes’ van Haarlem? FashionUnited spreekt verschillende lokale ondernemers over hoe zij deze titel in ere houden. En hoe de straat in de loop der tijd radicaal is veranderd.

Een van de eerste conceptstores

“Het klinkt gek, maar meer dan twintig jaar geleden wilde je hier echt niet zitten”, zegt Pim Mulder, mede-eigenaar van Number Nine. “Dit was een slecht hoekje van de stad. Nu is dit een levendige winkelstraat, met in het verlengde de Lange Veerstraat, die zich heeft ontpopt tot een van dé restaurantstraatjes van Haarlem. En hier om de hoek in de Anegang was eerst veel leegstand, maar dat is nu grotendeels opgevuld. Daardoor is er een fijn loopje ontstaan.” Number Nine, gevestigd op huisnummer negen, was een van de eerste conceptstores van Nederland. Inspiratie haalde Mulders compagnon Roemer Zonneveld destijds uit Amerika. Dit jaar bestaat de winkel twintig jaar. Er zijn inmiddels zes vestigingen, waarvan twee in Haarlem. “In het begin combineerden we streetwear met speelgoed, kunst en design. Toen er steeds meer conceptstores kwamen, maakten we een verschuiving naar Scandinavische mode. En ook nu blijven we onszelf vernieuwen. Dat houdt het leuk, voor onszelf én onze klanten.”

Wie verrast wil worden, zit goed in de Kleine Houtstraat. Je vindt hier niet de geijkte winkels, maar een aaneenschakeling van kleine, zelfstandige ondernemers. Prijswinnende kapperszaken worden afgewisseld met kinderwinkels, vintageboetieks, een fourniturenzaak en een nostalgisch snoep- en dropwinkeltje. “Haarlem is een historische stad met een hoge horecadichtheid. Dat trekt veel mensen aan”, constateert Mulder. “Zeker in het hoogseizoen komen er veel dagjesmensen op de stad af. En die weten onze straat steeds beter te vinden.” Een happening elk voorjaar is de aftrap van het ijsseizoen. Dan deelt Chocolaterie Pierre gratis ijs uit en staat het rijen dik voor de deur. Mulder: “Veel mensen komen dan gezellig bij ons voor op het bankje zitten.” Het jaarlijkse Bloemencorso trekt ook veel bekijks. In de aanloop naar dit evenement zet de gemeente de winkelstraten in bloei met vrolijke kratjes tulpen. Wie een aankoop doet in de winkelstraat, mag een tulp plukken.

Geen doorsnee winkelstraat

De diversiteit van de Kleine Houtstraat spreekt ook niet-Haarlemse ondernemers aan. Zoals Martijn van Bergenhenegouwen, die vijf jaar geleden zijn oog op een van de panden liet vallen. Zijn winkel Arborator Denim Company is te herkennen aan de indigoblauwe gevel en luifel. “Ik had net zo’n winkel in Maastricht”, vertelt de ondernemer bij een kop koffie. “Daar kreeg ik veel klanten uit de Randstad. Toen mijn vrouw en ik in Haarlem waren, zagen we dat deze ruimte te huur was. Jopo Pojo – de stripboekenwinkel die hier sinds jaar en dag zat – is inmiddels verhuisd naar de overkant.” Van Bergenhenegouwen richtte de zaak eigenhandig in en het resultaat is fotogeniek. Leren Chesterfieldbanken, jeansbehang, oude landkaarten en werkjasjes aan de muur. Op de achtergrond klinkt bluesmuziek. Midden in de zaak staat een groot opgezet everzwijn. “Als je doet wat je zelf leuk vindt, zit je elke dag in je eigen huiskamer”, verklaart hij.

Mensen zijn meer dan ooit op zoek naar authenticiteit, denkt Van Bergenhenegouwen. Als zelfstandig ondernemer kun je daarom het beste dicht bij jezelf blijven. Dat is in deze tijd het allerbelangrijkste. “Kijk, jeanswinkels zijn er genoeg. Wat mijn winkel anders maakt is dat ik mij focus op uitsluitend dry denim (ongewassen jeans) uit Japan. Dat combineer ik met heritage-gerelateerde merken die niet zo makkelijk te vinden zijn. Die mix is uniek en daar komen mensen voor uit heel Nederland, maar ook uit België en Duitsland.” In de Kleine Houtstraat zitten weinig ondernemers in elkaars vaarwater. Dat komt omdat de diversiteit zo groot is. “Als kleine ondernemer moet je ook niet bang zijn om mensen naar je collega te sturen”, vervolgt Van Bergenhenegouwen. “Klanten die op zoek zijn naar een lichte jeans of chino, verwijs ik door naar Number Nine of Bojangles, verderop in de straat. Andersom gebeurt dat ook. Uiteindelijk gaat het erom dat de klant blij is en goed geholpen wordt.”

Klanten van heinde en verre

De oudste winkel in de straat is Soellaart Outdoor & Wintersport: dit familiebedrijf bestaat al sinds 1900. De winkel beslaat inmiddels vier panden (plus één op de Gedempte Oude Gracht) naast elkaar, met elk drie verdiepingen. De verkoopoppervlakte van 1.800 vierkante meter is volledig gevuld met alles op het gebied van outdoor, wintersport en kamperen. En het staat er elke zaterdag vol. “Onze branche had twintig jaar geleden niet zo’n sexy imago. Maar dat is nu wel anders”, zegt Arjen Nicolai, een van de twee eigenaren. “Merken als The North Face, Patagonia en Salomon zijn heel populair onder jongeren.” Het serviceniveau bij Soellaart is hoog: op een gemiddelde doordeweekse dag werken er vijftien mensen. Aan elke schoen die wordt verkocht gaat een zorgvuldige voetanalyse vooraf. Last van het personeelstekort heeft het bedrijf niet. “Mensen vinden het aantrekkelijk dat dit zo’n innovatieve branche is. Je krijgt trainingen, leert continu bij en hebt dus ook altijd iets nieuws te vertellen aan de klant.”

Het specialistische aanbod van Soellaart trekt klanten van heinde en verre. Daar profiteert de hele straat van. Sinds de outdoorzaak ook op zondag geopend is, hebben de andere ondernemers ook meer klandizie. Zo versterken de grotere en kleine spelers elkaar. Nicolai: “In de twintig jaar dat ik bij Soellaart werk heb ik de straat steeds bruisender zien worden. Er zijn prachtige winkels bijgekomen, die zowel toeristen als terugkerende klanten trekken. Denk aan modeboetiek Olivia & Kate en Bink Fournituren. De herenmodezaak naast ons, Bojangles, is ook al ruim dertig jaar een begrip. Eigenaar Wim is een super fanatieke ondernemer die met veel passie zijn klanten helpt. Dát is hoe ik de Kleine Houtstraat zie.”

Haarlemmers: kritisch, maar trouw

Recht tegenover Soellaart zit Paragons, een winkel met vintage designerkleding van bekende merken als Jil Sander, Issey Miyake, Haider Ackermann en Hermès. Eigenaresse Róbin Doker studeerde aan AMFI, daarna kunstgeschiedenis en woonde een tijdje in Canada. Al tijdens haar studententijd kocht en verkocht ze kleding en accessoires. “Na mijn bachelor puilde mijn appartement uit”, vertelt ze. “Via via vond ik een antikraakwinkel in de Anegang, daar heb ik een tijdje gezeten. Toen verhuisde ik de Grote Houtstraat, maar die locatie werkte niet voor mij.” Ze zette haar zinnen op de Kleine Houtstraat, maar daar is het aanbod schaars. Het was haar moeder die dit pand vond, op Marktplaats nota bene. “Een geweldige plek. Ik zit hier nu ruim vijf jaar. Het had wat aanlooptijd nodig, maar positief aan Haarlem is dat je vrij snel een trouwe klantkring opbouwt. Haarlemmers zijn kritisch, misschien wat stug in het begin, maar als ze je eenmaal in hun hart sluiten, dan kun je op ze rekenen.”

De jacht op mooie stukken, daar heeft de vintageliefhebber het meest plezier in. “Mijn aanbod is heel gevarieerd, omdat ik werk met consignatie én zelf inkoop”, aldus Dokter. “Ik werk samen met merken, stylisten en ondernemers in hetzelfde segment van wie ik oude collecties opkoop. Kwaliteit boven kwantiteit, daar sta ik voor – en minder verspilling.” Ze laat een paar highlights uit de collectie zien. Een zijden Gucci-blouse met puntkraag. Een broekpak van Natan – een van Máxima’s favoriete ontwerpers. Dries van Noten is momenteel hardloper, zowel de basic items als de meer extravagante stukken. Paragons is sinds kort niet meer de enige vintagewinkel in de straat. Onlangs opende Modemétier zijn deuren. “We zijn actief in hetzelfde segment, maar hebben allebei onze eigen stijl. Voor beide is ruimte en we staan op goede voet met elkaar. Ik verwijs klanten ook naar hen door als ze vragen om meer vintage-adressen.”

Ideeën uitwisselen in de straatapp

In de straat-app wisselen de ondernemers in de Kleine Houtstraat ideeën uit. Bijvoorbeeld om een comité te vormen voor de kerstmarkt. Of om openingstijden op elkaar af stemmen, als er iets gaande is in de stad. Ook minder leuke zaken, zoals een diefstal, worden gedeeld – zodat iedereen daar extra alert op kan zijn. “Mijn buurvrouw Charlotte is heel actief in de app en bij de winkeliersvereniging”, vertelt Van Bergenhenegouwen. “Haar winkel heet Polka Dot en die heeft ze vijf jaar geleden overgenomen van haar moeder. En Charlotte ís Polka Dot: een hele vrolijke vrouw. Ze verkoopt kleurrijke kleding, maar ook opvallende haarclips, geinige sokken, sieraden en curiosa. Zo’n winkel waar je echt even binnen wilt stappen.”

Sommige gebeurtenissen in de straat blijven altijd bij. Zo herinneren veel ondernemers zich nog de grote brand in 2014, waarvoor de brandweer massaal uitrukte. Niemand raakte gewond, maar de trapgevel van het zestiende-eeuwse pand werd volledig weggevaagd. De coronatijd was – zoals voor elke winkelstraat – uitdagend, maar kende ook lichtpuntjes. Zoals toen er natuurijs lag en veel Haarlemmers werden gegrepen door schaatskoorts. Soellaart moest alle zeilen bij zetten. Nicolai: “Voor onze deur stond een enorme rij van wel van honderd mensen, die allemaal schaatsen kwamen ophalen. Een memorabel moment.”

Etalages om voor te remmen

Over de fietsers in de straat ten slotte, zijn de meningen verdeeld. Veel mensen gebruiken de Kleine Houtstraat om vlug van A naar B te fietsen. Slenterende toeristen schrikken zich soms dood van de elektrische fietsen die voorbij sjezen. Dat kan wel een tandje minder, vinden veel ondernemers. Maar het fietsen helemaal aan banden leggen? Dan hoeft nou ook weer niet. “Ik zie het toch vooral als een pluspunt”, stelt Mulder. “Veel mensen fietsen langs, stoppen even om ergens binnen te stappen en gaan dan weer door. Voor wie hier in de buurt woont is dat heel aantrekkelijk.” Doordat de Kleine Houtstraat een belangrijke verkeersader is, valt of staat er veel met de etalages. Die moeten niet alleen aantrekkelijk zijn voor mensen die rustig door de straat flaneren, maar ook de ‘fietsfactor’ hebben. Bij Paragons staan drie poppen in de etalage en Róbin Dokter wisselt de outfits wekelijks. Dat werkt: “Geregeld zie ik mensen hard op de rem trappen, omdat ze iets zien waarvan ze denken: dát moet ik hebben!”