“Kennis en vaardigheden essentieel voor de Mode- en Sportdetailhandel”

Aanleiding onderzoek

arbeidsmarkt- en scholingsonderzoek: In opdracht van Branche Bureau Mode heeft Kenniscentrum Handel voor de 2e keer een arbeidsmarkt- en scholingsonderzoek laten uitvoeren onder werknemers en werkgevers in de Mode- en Sportdetailhandel. Het doel van dit onderzoek is een actueel beeld te krijgen van de huidige arbeidsmarktontwikkelingen en de scholingsbehoefte. Daarnaast is, waar mogelijk, een vergelijking gemaakt met de resultaten van het arbeidsmarktonderzoek dat Branche Bureau Mode in 2007 en 2008 liet uitvoeren door Kenniscentrum Handel. Met de resultaten van deze onderzoeken informeert Branche Bureau Mode de branche. Bovendien is dit en ander onderzoek het fundament waarop het lange termijn beleid, op het gebied van het professionaliseren van de Mode- en Sportdetailhandel, wordt gemaakt en aangescherpt.

Economische

achtergrond
Volgens cijfers van het CBS en CBW-Mitex modemonitor van 2011, daalde de omzet in bijna alle segmenten van de Mode- en Sportdetailhandel, vooral de damesmode. In het eerste kwartaal van 2012 zette deze trend zich voort, alleen de herenmode wist stabiel te blijven.

1. Strategisch HR-beleid

Knelpunten in de bedrijfsvoering door krimp!
De aantrekkelijkheid van de branche is nog steeds het grootste knelpunt, aldus de werkgevers. Werkgevers denken dat werknemers niet willen werken als anderen vrij zijn, het werk als saai en zwaar wordt ervaren en bovendien niet goed betaald. Een ander probleem zien zij in de opvolging van de onderneming. Met name zelfstandige modewinkels zien dat de kinderen vaak niet de winkel over willen nemen. Tenslotte hebben veel medewerkers met 0 tot 12 uur contracten de branche door de crisis moeten verlaten. Daarmee is de flexibele schil afgenomen en de gemiddelde leeftijd van werknemers opgelopen. Gevolg van de oplopende leeftijd is de stijging van de personeelskosten. Vanwege het inkrimpen van teams neemt de druk op de bestaande werknemers toe.
Desondanks ervaart de werknemer het imago van de branche anders. Dit is terug te zien in de lengte van de dienstverbanden en het feit dat 60% van de werknemers zijn/haar baan aanbeveelt aan vrienden.

Vacatures
In 2007, toen er sprake was van hoogconjunctuur, had 1 op de 3 bedrijven één of meer vacatures. Nu, in 2012, heeft ongeveer 10% van de bedrijven een vacature openstaan. Gezien de huidige conjunctuur zal deze 10% waarschijnlijk volledig bestaan uit natuurlijk verloop. Bijna alle vacatures worden zonder problemen ingevuld, in tegenstelling tot 2007. Toen zag 34% een knelpunt bij het invullen van vacatures, in 2012 is dat nog maar 8% van de bedrijven in de Mode- en Sportdetailhandel.
Wanneer de economie weer aantrekt zal de behoefte aan goed opgeleid personeel snel weer toenemen. Bovendien is er door de vergrijzing een meer dan gemiddelde behoefte aan jonge werknemers. Ondanks deze behoefte, is als gevolg van de economische recessie het aantal jonge medewerkers, die veelal tijdelijke contracten hadden, juist afgenomen. Door deze ontwikkelingen dreigt de gemiddelde leeftijd in de Mode- en Sportdetailhandel verder op te lopen. Toch blijft de Mode- en Sportdetailhandel, volgens onderzoek van Human Capital, een aantrekkelijke branche om in te werken met goede baankansen voor de verkoper, verkoopspecialist en leidinggevenden.

Werven nieuwe werknemers
Het eigen netwerk is voor veel ondernemers nog steeds een goede manier om aan nieuwe medewerkers te komen. Het briefje op de deur is tussen 2007 en 2012 veel minder populair geworden, 41% toen en 29% nu. De Sportdetailhandel werft nieuwe medewerkers vaker via het eigen netwerk (63%) en de website van het bedrijf (44%) dan de Modedetailhandel (respectievelijk 56% en 54%). Ondanks dat er vele vacaturesites voor de Mode- en Sportbranche zijn bij gekomen, wordt dit kanaal niet veel meer gebruikt.
Het selectiecriteria van de werkgever is gebaseerd op motivatie, uitstraling, enthousiasme en klantgerichtheid. Echter in de praktijk wordt er onvoldoende op klantgerichtheid getraind.

2. Branche in beeld en promotie

Internet en social media
Internet en social media hebben de manier waarop mensen communiceren drastisch veranderd. Bijna tweederde van de bedrijven in de Mode- en Sportdetailhandel gebruikt social media in haar bedrijfsvoering. Het wordt voornamelijk ingezet voor de naamsbekendheid en beeldvorming. Adverteren en online verkopen wordt ook veel genoemd. Wat opvalt is dat 69% internet en social media gebruikt om te communiceren met de consument. En daar ligt de kracht van internet en social media. Het maakt het mogelijk om, in plaats van te zenden, te ontvangen en zo te luisteren naar de meningen en behoeften van (potentiële) klanten en in dialoog te gaan.

Webshop
Vooral de (middel)grote bedrijven in de Mode- en Sportdetailhandel beschikken over een webshop, 61% van de middelgrote (t/m 50 werknemers) en 79% van de grote bedrijven (100+). Onder kleine bedrijven is de webshop met 33% nog lang niet vanzelfsprekend. Gemiddeld wordt zo’n 10% van de omzet behaald via de webshop. In 2012 had 45% van de Sportdetailhandel een webshop tegenover 32% van de Modedetailhandel. De komende twee jaar zegt 33% van de Sportdetailhandel voornemens te zijn een webshop op te zetten, tegenover 16% van de Modedetailhandel.

3. Investeer in opleidingen en veiligheid

Opleiding
Van drie op de tien medewerkers (29%) is de hoogst voltooide opleiding gericht op de Mode- en Sportdetaihandel. Hiervan vindt 78% de vakopleiding relevant voor de huidige functie. Voor een ruime meerderheid was de hoogst genoten opleiding niet gericht op de Mode- en Sportdetailhandel. Voor een groot deel geldt dat de opleiding gericht was op (detail)handel in het algemeen of administratief werk. 60% van de werknemers met een andere opleiding vindt deze zeer nuttig voor de huidige functie. De voornaamste reden hiervoor is dat er veel geleerd is over verkoop en/of leiding geven. Een klein deel van de werknemers komt uit de zorg, de horeca of de kappersbranche. Vier van de tien bedrijven voorziet de komende 3 jaar een behoefte aan de trainingen op het gebied van leidinggeven, coaching, het voeren van functionerings- en beoordelingsgespreken en trainingen van Detex.

Veiligheid op de werkvloer
Werknemers voelen zich over het algemeen redelijk veilig op de werkvloer. Gemiddeld krijgt de ervaren veiligheid van werknemers een 7,9. De werkgevers schatten de veiligheid van hun werknemers goed in, zij denken dat de werknemers een 8,1 geven aan de ervaren veiligheid. Het al dan niet alleen in de winkel staan heeft een grote invloed op het ervaren gevoel van veiligheid. Zij die nooit alleen op de winkelvloer staan geven een 8,1, zij die regelmatig alleen in de winkel staan, komen niet verder dan een 7,1. Als duidelijk is hoe te handelen bij (mondeling) geweld, ongelukken op de vloer en ongewenste intimiteiten heeft dit een positieve uitwerking op de veiligheidsbeleving. Als werknemers weten wat ze moeten en kunnen doen staan ze meer zelfverzekerd in de winkel.