Expo: liefdesverklaring aan stoffenfabrikant Vlisco

Een liefdesverklaring, dat is de beste omschrijving van de tentoonstelling over de Nederlandse textielfabrikant Vlisco die momenteel te zien is in het Museum voor Moderne Kunst Arnhem (MMKA). In eigen land is de producent van

wax stoffen relatief onbekend, maar in Afrika heeft Vlisco in ruim honderd jaar tijd een bijzondere positie opgebouwd. Daar worden de kleurrijke lappen van Nederlandse makelij als cultureel erfgoed beschouwd. Vooral in West- en Centraal Afrika zijn Vlisco-stoffen een statussymbool en wordt er veel geld aan gespendeerd. Het concern heeft er flagship stores en geeft modeshows waar honderden bezoekers op afkomen. Vlisco wordt door vrouwen in Afrika gewaardeerd om de dessins, luxe uitstraling, hoge kwaliteit en kleurbehoud, noodzakelijk voor stoffen die veel aan zonlicht worden blootgesteld.

Het

Arnhemse kunstenaarscollectief Suze May Sho, gevormd door Rosell Heijmen, Connie Nijman en Jessica Helbach, nam het initiatief voor de tentoonstelling 'Six Yards. Guaranteed Dutch Design' en kreeg van het MMKA maar liefst zes zalen ter beschikking. "Onze liefde voor Vlisco bestaat al langer," zegt Jessica Helbach van Suze May Sho. In 2009 maakte het collectief een kleine Vlisco expositie in het kader van de Arnhem Mode Biënnale. Toen Vlisco's creatief directeur Roger Gerards dat zag beloofde hij het drietal vrije toegang tot meer dan hondervijftig jaar Vlisco-archief als ze nog eens iets wilden exposeren. Binnen twee weken was het geregeld. "Deze tentoonstelling is in feite één groot kunstwerk," zegt museumdirecteur Hedwig Saam. "Het MMKA ziet een rol voor zich weggelegd bij de introductie van niet-westerse kunst in Nederland en de Vlisco-tentoonstelling sluit aan bij die visie."

Want wie bij 'Six Yards, Guaranteed Dutch Design' verwacht zes zalen met stoffen te gaan zien, vergist zich. De curatoren hebben de geschiedenis van Vlisco gekoppeld aan hedendaagse Afrikaanse en Westerse kunstenaars die een band hebben met Afrika. Dat resulteert in een breed beeld met onder meer werken van de Nigeriaanse kunstenaar Yinka Shonibare die koloniale toneeltjes maakt met figuren gekleed in Vlisco-stoffen; kritische collages van de Amerikaanse kunstenares Ellen Gallagher en kleurrijke foto's van de Nederlandse (mode)fotograaf Viviane Sassen die als kind in Kenia woonde.

"Voor de Afrikaanse vrouwen die onze stoffen dragen, hebben zij eveneens een diepere betekenis," zegt Roger Gerards, als hij uitlegt waarom een museum voor moderne kunst een passende locatie is voor de exposie. "Het gaat veel verder dan alleen het verfraaien of dragen van een mooie jurk. De wax stoffen zijn van oudsher ook een belangrijk communicatiemiddel." De patronen en kleuren worden niet alleen om esthetische redenen gekozen, maar om wat de draagster er mee wil zeggen. Een patroon met vogelkooien en uitvliegende vogels bijvoorbeeld is een waarschuwing om haar niet te bedriegen. En de vrouw die de beroemde 'six bougies' stof draagt, wil zeggen dat zij vrij is en wel zes mannen aan zou kunnen. Museumbezoekers kunnen de verhalen lezen in een zaalkrant bij de tentoonstelling. In de zalen zelf wordt verder nauwelijks uitleg gegeven.

De laatste twee zalen zijn een ode aan het bedrijf zelf. Naast een wand met een brede selectie stoffen (het Vlisco archief bevat meer dan 350.000 dessins) zijn hier onder meer portretten te zien van de ontwerpers, onder wie niet één Afrikaan, die vanuit het hoofdkantoor in Helmond de Vlisco-collecties bedenken. Ook aardig is een tafel met Westerse tijdschrift-covers en patronen uit de jaren 70 en 80 waarin herhaaldelijk een revival van Afrikaanse mode, kleuren en prints wordt voorspeld. De tentoonstelling eindigt met meer dan een dozijn poppen met creaties van hedendaagse modeontwerpers zoals Dries van Noten, Jean Paul Gaultier en John Galliano die Vlisco-stoffen in recente collecties hebben gebruikt. En dat lijkt pas het begin. "We voeren gesprekken met Louis Vuitton,” zegt Gerards, "en dit seizoen hangt Burberry Prorsum er vol mee.”

'Six Yards. Guaranteed Dutch Design' loopt t/m 6 mei 2012. In de reeks monografieën van Nederlandse modeontwerpers is een publicatie over Vlisco verschenen onder redactie van José Teunissen, uitgegeven door uitgeverij d'Jonge Hond, Modelectoraat ArtEZ en ArtEZ Press. Ook is een prachtig overzichtswerk uitgegeven met 166 jaar Vlisco-stoffen, paginagroot afgebeeld, en achterin de bijbehorende verhalen. Tijdens de expositie is in de museumwinkel van MMKA een deel van de collectie Vlisco stoffen per 'six yards' (5,5 meter) te koop voor wie zelf aan de slag wil.

Esmerij van Loon

Foto's: Marc Pluim