“Een jeansrok uit de zeventiende eeuw? Onmogelijk,” dacht modecurator Ninke Bloemberg aanvankelijk bij het zien van een olieverfdoek in de Parijse Galerie Canesso. De gescheurde rok doet sterk denken aan de hippe jeansdie vandaag de dag het straatbeeld bepalen. Het schilderij van een anonieme meester is inmiddels betiteld als ‘The Master of The Blue Jeans’ en maakt deel uit van de tentoonstelling ‘Blue Jeans – 350 jaar spijkergoed’ die vanaf vandaag te zien is in het Centraal Museum in Utrecht.
“Dit
wordt een informeel welkomstwoord,” opent directeur Edwin Jacobs de perspreview. “Want dat hoort bij jeans.” Hoewel het een voordehand liggend onderwerp lijkt, is er in Nederland nog nooit een grote tentoonstelling aan gewijd. Wel maakten jeans onderdeel uit van eerdere mode-exposities. Bloemberg: “We wilden het thema uitwerken in een modecontext en gaan daarom niet diep in op de bekende geschiedenis van mijnwerkers, cowboys en de Gold Rush.” Een slimme zet, want voorspelbaar is de tentoonstelling daardoor niet. Er is aandacht voor zeventiende-eeuwse denim, voor indigo en het ‘DNA’ van de spijkerbroek, jeanscouture en streetwear. Maar denim is ook de meest vervuilende stof in de textielbranche. Innovatie en duurzaamheid komen daarom ook aan bod. “Wat overigens niet altijd parallel hoeft te lopen,” benadrukt Bloemberg. Het levert een gevarieerd beeld op: een gelaserde jeanstuinbroek van het Franse ontwerpersduo Marithé en François Girbaud (als alternatief voor het schadelijke zandstralen), een glow in the dark jeans, de dikste spijkerbroek ter wereld die uit zichzelf rechtop kan staan (‘guaranteed uncomfortable’) en een gebreid huispak van Youasme Measyou gemaakt van afgedankte spijkerbroeken.
Dan sta je plotseling in een denim atelier, compleet met industrienaaimachines, rollen stof en zelfs een pashokje. Koen van Atelier Tossijn, die een half jaar geleden nog aan de keukentafel patroontekende, heeft zijn hebben en houwen naar het museum verplaatst en zal er op gezette tijden aan het werk zijn. Het gaat goed met zijn made to measure jeans. “Bestaande en hopelijk ook nieuwe klanten kan ik hier gewoon ontvangen.” Je krijgt spontaan zin om zelf aan de slag te gaan. Ook daar is over nagedacht: de laatste zaal is ingericht als werkplaats voor bezoekers. Opgeleide medewerkers staan permanent klaar om waar nodig een handje te helpen.
‘Blue
Jeans’ is vormgegeven door Joachim Baan. Witte kettingdraden verdwijnen in een lange sokkel die alle zalen doorkruist, om helemaal in het ‘lab’ uit te monden in het eindproduct: de jeansstof. Een subtiele ingreep in de ruimte – té subtiel misschien, het is de vraag of de bezoeker aan het einde nog de link met de draden weet te leggen. Baan ontwierp ook de gelijknamige catalogus. Omdat het haast onmogelijk is de verschillende levens van de jeans te verenigen in één boek, bestaat deze uit losse compartimenten, waaronder een ‘denim dictionary’ in samenwerking met Tenue de Nîmes. Leesvoer dat de moeite waard is, om in de kast te hebben staan.
De kracht van de expositie zit hem in het feit dat er, zelfs voor echte modekenners, iets nieuws te zien is. Speciaal voor het Centraal Museum vervaardigden Jan Taminiau, Gluejeans, fotografenduo Freudenthal/ Verhagen en Arie Versluis & Ellie Uyttenbroek nieuw werk dat inmiddels is aangekocht. Bloemberg: “Jan Taminiau hebben we gevraagd omdat hij eigenlijk nooit met denim werkt. We waren heel benieuwd wat daaruit zou komen.” Het resultaat is een lange avondjurk uit rafelige, ruitvormige denimlapjes geïnspireerd op zijn laatste collectie Poetic Clash.
Buurmuseum het Catherijneconvent heeft ook een aandeel in de tentoonstelling. Uit de achttien-eeuwse Napolitaanse kerststal die binnenkort weer te bewonderen is, zijn twee figuren afgestaan: een herder en een jongetje. Ze dragen allebei een spijkerbroek.
De tentoonstelling is nog tot en met 10 maart 2013 te zien in het Centraal Museum in Utrecht. Tegenover het museum is tot 6 januari 2013 de DepARTmentSTORE geopend, een warenhuis voor kunst en design waar ook een aantal unieke items van spijkergoed te koop zijn.
Natasja Admiraal
Foto 1 BOUDICCA concept WODE - Credit: Justin Edward Smith
Foto 2: Jurgen Bey Indigo (vitrine ontwerp) 1999-1999 - Collectie Centraal Museum, Utrecht; schenking 2002 - Credit: CMU/ Rien Bazen
Foto 3: Master of the Blue Jeans - Paris, Galerie Canesso – Credit: Thomas Hennocque