Jong, arm, hoopvol - kledingarbeiders in sourcing landen

Een brand die op 11 september 2012 in de Ali Enterprises kledingfabriek in Karachi, Pakistan, uitbrak, eiste de levens van 315 arbeiders en nog 250 anderen raakten erbij gewond. De instorting van het Rhana Plaza gebouw in Dhaka, Bangladesh,

waar vijf fabrieken gehuisvest waren, kostte 1.127 arbeiders het leven en verwondde 2.500 anderen. De rampen waren het gevolg van structurele gebreken en de schending van bouw- en veiligheidsverordeningen. Waarom nemen arbeiders dan banen in onveilige gebouwen en werken ze onder erbarmelijke omstandigheden? In dit hoofdstuk van onze sourcing serie kijken we naar de leef- en werkomstandigheden van kledingarbeiders in Pakistan en Bangladesh.

"We zagen honderden arbeiders in sweatshops gepropt. Het oorverdovende gekletter van de naaimachines was onontkoombaar. Veel arbeiders zagen er veel jonger uit dan de gewettigde leeftijd van 18 jaar,' zegt een ooggetuige in de rapportage "Achter de muren van de kledingfabrieken van Bangladesh" dat door de Britse zender ITV werd gemaakt.

Gewillige arbeiders vinden geen probleem voor kledingindustrie

Vooral voor vrouwen (en het merendeel van de arbeiders in deze landen is vrouwelijk), betekent een baan in een kledingfabriek een verbetering vergeleken met de thuissituatie. Ieder beroep, ieder bedrag dat het huishouden binnenstroomt is altijd beter dan niets en kan bepaalde gebeurtenissen in het leven dat zo typerend is voor vrouwen uit deze regio's uitstellen: veel te vroeg trouwen, als kind zelf kinderen krijgen, onderdanig zijn aan een man die haar wel of niet misbruikt, gevaar voor seksueel misbruik.

Het werken voor een exportbedrijf - en dus voor een internationaal merk - kan ook een kwestie van prestige zijn, iets dat het aanzien van de persoon die zo weinig heeft doet stijgen, ook al zal hij of zij de kleding die hij maakt nooit zelf kunnen betalen.

Angst voor diefstal groter dan angst voor brand

Voor westerlingen is het idee van een fabriek met tralies voor de ramen maar raar. Het verdient echter wel de aandacht dat de installatie van tralies voor de ramen in deze gebieden een zeer vanzelfsprekende manier van beveiligen is, zowel privé als voor bedrijven. Het is goedkoper dan de installatie van alarmen. Daarbij voorkomt het ook nare ongelukken waarbij jonge kinderen uit het raam kunnen vallen.

Hoewel er geen twijfel bestaat dat het ontzettend gevaarlijk is in geval van brand, overheerst de angst voor diefstal en inbraak. Daarom zouden arbeiders in fabrieken zoals Ali Enterprises en Rana Plaza niet hebben opgekeken van de versperde ramen. Ook fabriekseigenaren, die bang zijn voor diefstal door eigen personeel, zouden er zich niets van hebben aangetrokken. Gezien de rampen die zich onlangs hebben voltrokken, verdient deze kwestie echter opnieuw de aandacht, vooral in ruimtes met weinig ventilatie, oude en gebrekkige bedrading en de aanwezigheid van licht ontvlambare stoffen - allemaal condities waar de kledingfabrieken om bekend staan.

Arbeiders hopen op een betere toekomst

In de Duitse documentaire "Tod in der Fabrik: der Preis kür billijke Kleidung" (Dood in de fabriek: de prijs van goedkope kleding), die op 6 december 2012 op de Duitse zender Das Erste werd uitgezonden, deed journalist Christoph Lütgert ter plekke in Karachi onderzoek en sprak met de families van de slachtoffers. Zij konden meer vertellen over de condities waar de jonge arbeiders mee te maken kregen.

Sajid Hussain, een arbeider bij Ali Enterprises, bevestigde de gedachtegang over diefstal ten opzichte van veiligheid. "Er was een nooduitgang, maar hij zat altijd op slot omdat de baas bang was dat er anders gestolen zou worden," zei hij. Sajid naaide vroeger duizend spijkerbroeken per dag aan elkaar voor 70 euro per maand. Op de dag van de brand hoefde hij niet te werken; zijn jongere broer, pas 22 jaar oud, kwam wel om in de vlammen.

De familie Ali in Baldia Town, in het westen van Karachi, verloor hun 22-jarige zoon Ayaz Ali en zijn vier zussen (17, 19, 20 en 25) en ook hun tante bij de brand in Ali Enterprises. De zes familieleden verdienden de kost voor het hele, uitgebreide gezin; nu weten ze niet hoe ze rond moeten komen.

De 23-jarige Azim Ali is het enige overlevende kind van Azmat en Rehana Ali. Achteraf gezien was het misschien niet zo verstandig om alle kinderen in dezelfde fabriek te laten werken, maar op dat moment leek het een goed idee; ondanks de slechte arbeidsomstandigheden was het een vaste baan die vooral perspectief bood aan de jonge vrouwen van het gezin. Het leek dé manier om de familieleden van een betere toekomst zonder armoede te verzekeren.

Arbeiders zijn tevreden ondanks slechte omstandigheden

Het team van ITV journalisten dat in mei naar Dhaka afreisde om de documentaire "Achter de muren van de kledingfabrieken van Bangladesh" te filmen kwam dezelfde dingen tegen. Hoewel de omstandigheden 'afschuwelijk kunnen zijn' met gammele hutten, geen vers water en veel wateroverlast tijdens het regenseizoen, zijn de arbeiders tevreden met hun levens en banen.

Neem bijvoorbeeld de 12-jarige Khalida. Niemand zat haar na haar werk op te wachten met een warme maaltijd, vers water en de geborgenheid van een gezin. Toch is ze tevreden met haar nieuwe leven en haar baan, zo vertelde ze het ITV team. Net als veel kinderen van het platteland, heeft ze haar ouders verlaten om een baan te zoeken, met dromen van een betere toekomst in de grote stad, waar zij een baan vond in de kledingindustrie waarmee zij 29 euro per maand verdient. Khalida is echter bang geworden omdat ze nu ook scheuren in de muren van haar eigen fabriek heeft gezien. Hoewel de baas beloofd heeft deze te repareren, blijft de angst.

Zoals de verhalen van de arbeiders hebben aangetoond zijn zelfs slechte arbeidsomstandigheden geen reden om niet een gewilde baan in de kledingindustrie te nemen. Deze banen bieden enige financiële en persoonlijke zelfstandigheid, status en hoop op een toekomst. Uit ons vorige hoofdstuk "Feit of fictie: verantwoordelijk sourcen in Bangladesh" bleek dat veilige fabrieken met eerlijke salarissen en sociale voorzieningen daadwerkelijk bestaan. Het is alleen een kwestie van arbeiders, inkopers en leveranciers die erop staan dat dit de norm wordt.

Volgende week dinsdag verschijnt het volgende hoofdstuk in deze serie. Stuur ondertussen jullie inzichten en commentaar naar news@fashionunited.com.

Tekst: Simone Preuss
Vertaling en bewerking: Wendela van den Broek