'Leegstand is alleen terug te dringen door samenwerking'

De Winkeltop van Ondernemingsorganisatie VNO-NCW en MKB Nederland wil gezamenlijk gaan werken aan het terugdringen van winkelleegstand. Het probleem van leegstaande winkelpanden kan alleen opgelost worden door samenwerking op lokaal, regionaal en provinciaal niveau

door marktpartijen en overheid. Dat blijkt uit het onderzoek Winkelgebied van de Toekomst, uitgevoerd door Platform31, in opdracht van Detailhandel Nederland. "Deze samenwerking tussen publieke en private partijen is uniek," zegt Jan Meerman, voorzitter van de Winkeltop en Detailhandel Nederland.

In

2013 stond zo'n 6,4 procent van de winkels leeg. Dat komt neer op 14.000 verkooppunten. Locatus, een onafhankelijk bureau op het gebied van winkelinformatie in de Benelux, voorspelt dat de leegstand de komende jaren toeneemt tot 9 à 10 procent.

Volgens het onderzoek van Detailhandel Nederland zorgen niet alleen de economische malaise en de opkomst van webshops voor leegstand in winkelgebieden. Ook de sterke groei van het totale winkeloppervlakte, de laatste decennia, speelt mee. Zo had Nederland in 2013 30 miljoen vierkante meter winkelruimte. In de jaren zestig, toen Nederland 11 miljoen inwoners telde, was dit nog vier keer zo weinig.

Er ontstaan grote verschillen tussen winkelgebieden in aantrekkingskracht voor consumenten en, daardoor, in hoogte van omzetten, vastgoedwaardes en huren. Op A1 locaties in de grotere steden neemt het aantal nationale en internationale winkelketenfilialen verder toe, veelal in vastgoed van institutionele beleggers. In centrumwinkelgebieden in kleinere steden en dorpen, of steden in krimpgemeenten worden winkelgebieden juist compacter.

Ook is er volgens het onderzoek Winkelgebied van de Toekomst, sprake van filialisering. Steeds meer zelfstandige retailers maken plaats voor winkelketens. In de media en door stedelijke professionals wordt vaak geklaagd over de toenemende eentonigheid in winkelgebieden als gevolg van de filialisering. Een meerderheid van de consumenten geeft in hun koopgedrag en enquêtes echter aan de herkenbaarheid en toegankelijkheid van bekende ketens juist prettig te vinden.

Winkelgebieden moeten getransformeerd worden

Een van de oplossingen tegen leegstand is volgens de onderzoekers van Winkelgebied van de Toekomst, dat winkelgebieden getransformeerd moeten worden. Zo kunnen winkels bijvoorbeeld plaats maken voor woningen. Dat verbetert de leefbaarheid en multifunctionaliteit van een winkelgebied. Meerman: "In tegenstelling tot wat mensen vaak denken, wordt leegstand niet alleen veroorzaakt door de economische crisis. Het probleem lost zich dan ook niet vanzelf op wanneer de economie weer aantrekt. Als we niets doen neemt het probleem hand over hand toe. Samenwerking voor winkelgebieden van de toekomst is nu cruciaal." Mochten we de komende jaren toch weer in een situatie van stabiele economische groei komen, verwacht dan niet dat alles weer zoals vroeger wordt, is de waarschuwing in het rapport.

Steeds vaker worden leegstaande winkelpanden al op een creatieve manier weer ingericht. Zo zijn pop-up winkels en galeries als tijdelijke invulling sterk in opkomst.