Rechtspraak: Undressed ‘gehackte’ foto’s & privacy

Het wordt nu al het grootste naaktfotoschandaal van deze eeuw genoemd. Sinds afgelopen zondag is de wereld in rep en roer. Toen werd namelijk bekend dat een hacker toegang had verkregen tot de iCloud accounts van maar liefst honderd bekende sterren.

Apple heeft direct gereageerd en is een onderzoek gestart.

Dat het hier om echte foto’s ging van de celebs bleek wel uit de reacties van een aantal actrices. Zo liet Jennifer Lawrence via haar management het volgende weten: "This is a flagrant violation of privacy. The authorities have been contacted and will prosecute anyone who posts the stolen photos of Jennifer Lawrence."

Andere slachtoffers reageerden zelf op Twitter, zoals Mary Elizabeth Winstead:



Het staat buiten kijf dat het publiceren van dit soort privéfoto’s van celebs de privacy schendt. Hoewel het publiek wel recht heeft op informatie over het privéleven van celebs, is deze informatievoorziening wel aan (enige) grenzen gebonden. Bij de belangenafweging daarover staan twee grondrechten lijnrecht tegenover elkaar: bescherming van het privéleven tegenover de vrijheid van meningsuiting (ook wel de persvrijheid genoemd). Van nature is er een spanning tussen deze twee grondrechten. Per geval moet worden afgewogen welk recht voorrang heeft.

Celebs niet vogelvrij

Het Europese Hof van de Rechten van de Mens (‘EHRM’) heeft in een aantal principiële arresten de grenzen afgebakend voor de roddelpers. In de arresten Von Hannover I en II (prinses Caroline) is onder meer bepaald dat het publiceren van foto’s die inbreuk maken op de privacy, enkel en alleen om de nieuwsgierigheid van de lezer te bevredigen, niet is toegestaan. De publicatie van foto’s moet bijdragen aan het publieke debat. Het EHRM heeft een aantal omstandigheden genoemd die bij de belangenafweging tussen de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid een rol spelen:

1. Levert de publicatie van de foto een bijdrage aan een ‘debate of general interest’.
Van een debate of general interest is niet alleen sprake als het gaat om politiek of misdaad maar ook als het gaat om artiesten of sport.

2. Hoe bekend is de afgebeelde persoon en wat is het onderwerp van het bericht?
Publieke figuren moeten meer dulden. Ook als de publicatie van een foto of artikel over een publiek figuur het doel heeft om de nieuwsgierigheid van het publiek te bevredigen dan kan toch sprake zijn van een ‘debate of general interest’.

3. Hoe heeft de persoon waarover wordt bericht zich in het verleden gedragen en is de foto of informatie al eerder gepubliceerd?
Als iemand zelf de publiciteit heeft gezocht zal dit zeker een rol spelen. Dit betekent niet dat iemand die eerder met de pers heeft samengewerkt niet meer kan optreden tegen publicaties. Ook als een foto al eerder in andere media is gepubliceerd kan dat een rol spelen. Dit was bijvoorbeeld het geval bij de naaktfoto’s die van Prins Harry op internet waren geplaatst. Het Britse koningshuis had de pers verzocht om deze foto’s niet te publiceren. Hoewel de Britse roddelpers aanvankelijk gevolg gaf aan dit verzoek werden de foto’s toch gepubliceerd. Als rechtvaardiging voor de publicatie gaf de pers aan dat wanneer de foto’s al op het internet staan en dus beschikbaar zijn voor een miljoenenpubliek, de krant niet achter kan blijven.

4. Hoe ziet de publicatie eruit en wat zijn de gevolgen ervan?
Relevant is hoe de persoon op de foto staat, in welk medium en in welke oplage de foto is gepubliceerd.

5. Onder welke omstandigheden zijn de foto’s genomen?
Hierbij speelt een rol of de gefotografeerde persoon toestemming heeft gegeven voor de foto en de publicatie. Meestal is deze toestemming niet gegeven. Ook de wijze waarop de foto’s is gemaakt: is er gebruik gemaakt van kunstgrepen (opjagen van celebrities) of ongeoorloofde methodes.

Als deze principes worden toegepast op de publicatie van de gehackte naaktfoto’s van de celebs dan is de conclusie simpel: deze publicaties dragen niet bij aan een publiek debat maar bevredigen alleen de nieuwsgierigheid van het publiek. Bovendien zijn de foto’s op onrechtmatige wijze verkregen en dit is ook nog eens strafbaar. De advocaten van de celebrities kunnen dus aan de slag en zullen waarschijnlijk achter alle partijen aangaan die de foto’s hebben overgenomen en gepubliceerd. En daar zit nu ook juist de moeilijkheid: ook al hebben de celebs in dit naaktfotoschandaal het recht aan hun zijde, de foto’s zijn al wijd verspreid op het internet en zijn niet meer buiten het publieke domein te houden. De naakte waarheid is dat de schade al is aangericht en dat is een hard gelag.

Margot Span is advocaat bij Köster advocaten in Haarlem en gastdocent intellectueel eigendomsrecht aan het Amsterdam Fashion Institute. Regelmatig behandelt zij hier actuele juridische kwesties.