De schaduwkant van stages in de modebranche

Door de gespecialiseerde aard van de detailhandel en de mode, is opleiding on the job altijd een integraal onderdeel van de sector geweest. In sommige gevallen was deze opleiding informeel, met name in familiebedrijven, maar zij was ook formeel in de vorm van leercontracten, waarbij jonge mensen werden aangenomen om een vak te leren in een atelier met als doel dat zij voltijds in dienst zouden treden. Deze individuele leercontracten leidden ook tot interne certificatieprogramma's - vooral bij grotere detailbedrijven - waarin dit leren op grote schaal kon worden aangeboden, zij het nog steeds op lokaal niveau. Het opleidingsprogramma van Neiman Marcus in Dallas bijvoorbeeld of dat van Macy's in New York City. Naarmate de mode meer verzelfstandigde en globaliseerde, verdwenen deze informele en formele vormen van opleiding echter grotendeels, of verschoven ze naar een HR-functie, waardoor er een leemte ontstond in het opleidingsproces van werknemers.

Tegelijk met de verschuiving van de mode-opleiding naar programma's gericht op het behalen van diploma's, groeide het aantal stages, waarbij bedrijven samenwerkten met academische instellingen om onbetaalde krachten in te zetten voor laaggekwalificeerde taken - met de belofte dat studenten praktijkervaring en training zouden krijgen, en mogelijk een baan aan het eind van hun stage. In theorie leek dit systeem alle studenten ten goede te komen, vooral als een stage in een opleidingsprogramma was ingebouwd. Maar in de praktijk hebben stages vooral de economisch bevoorrechten bevoordeeld, onbetaald werk genormaliseerd en leiden ze zelden tot een voltijdse baan.

Waarom hebben stages vooral de economisch bevoordeelden bevoordeeld? Ten eerste, omdat studenten met meer economische middelen hebben een sterker netwerk hebben - vaak via hun ouders - om toegang te krijgen tot stages in het algemeen, en betere stages in het bijzonder. Ten tweede, omdat stages gekoppeld zijn aan studiepunten (als een manier om onbetaald werk te legaliseren), betalen studenten in feite voor hun eigen stage. Studenten moeten dus de keuze maken tussen betalen voor een stage, of betalen voor een ander keuzevak, om hun collegegeld niet te verhogen. Degenen met economische middelen kunnen gemakkelijker beide doen. En ten derde moeten studenten vaak werken om hun studie te kunnen betalen. Stage lopen naast school en een betaalde baan is bijna onmogelijk. En het komt zelden voor dat scholen een betaalde baan als stage laten meetellen - en als ze dat wel doen, dan betalen studenten in feite voor hun eigen baan en profiteren ze niet van extra vakken. Daar komt nog bij dat veel studenten scholen in steden als New York City of Londen kiezen om te studeren, omdat daar meer bedrijven zijn om stage te lopen. De kosten van levensonderhoud en studeren in deze steden zijn aanzienlijk hoger dan aan kleinere universiteitssteden. Het resultaat is dat bemiddelde studenten meer mogelijkheden hebben voor stages en vervolgens banen na hun afstuderen. En dit betekent dat de groep van binnenkomende werknemers geen afspiegeling vormt van de diversiteit van de studentenpopulatie, waardoor in feite systemisch racisme binnen de detailhandel en de mode-industrie in stand wordt gehouden.

Bovendien is de stagemarkt door de snelle groei van modeopleidingen en modestudenten steeds concurrerender geworden. En dus kunnen bedrijven de lat hoger leggen wat betreft de verwachtingen voor het aannemen van een stagiair. Het is dan ook niet ongebruikelijk om stagevacatures te zien die meer lijken op een eerste of tweede fulltime betaalde baan. Het perfecte voorbeeld hiervan was het McQueen stage debacle in 2013 waarbij het bedrijf volgens een vacature op zoek was naar een hoogopgeleide ontwerper als stagiair. Met de verschuiving van de economie in de richting van technologie, maken veel bedrijven gebruik van digitaal slimme studenten om bepaalde bedrijfonderdelen te ondersteunen, sociale media bijvoorbeeld, in plaats van volledig betaalde werknemers aan te nemen. Dit heeft tot gevolg dat nieuwe werknemers minder betaald krijgen, omdat het het werk van specialisten in feite al voor niets wordt gedaan.

Door de complexiteit van de wetgeving inzake werknemersrechten voor studenten uit andere landen, maken stages in de VS ook deel uit van een bredere discussie over hoger onderwijs in het algemeen. Het is bijvoorbeeld niet ongebruikelijk dat internationale studenten in de VS studeren om een facultatieve praktijkopleiding te krijgen, bekend als OPT, om zo hun verblijf in de VS te verlengen in de hoop op een baan en een visum voor langere duur. Universiteiten zijn dus middelen om een groter doel te bereiken dan alleen onderwijs.

Door deze problemen is de schaduwindustrie van de stages in de schijnwerpers komen te staan. Staten als New York hebben wetten uitgevaardigd om te zorgen voor meer transparantie in stageprogramma's - waarbij loon of studiepunten worden gevraagd - in ruil voor het werk. Het Verenigd Koninkrijk heeft een wet tegen onbetaalde stages. En hoewel deze wetten tot op zekere hoogte hebben geholpen, is de realiteit in de praktijk voor studenten nog steeds grotendeels ongewijzigd, wat suggereert dat er behoefte is om studenten meer zinvolle ‘on the job’ leerervaringen en echte vaardigheden aan te bieden, samen met een pad naar volledig betaald werk.

In onze volgende aflevering bespreken we hoe Amerikaanse en Europese universiteiten en hogescholen - met name op het gebied van modeonderwijs - sterk afhankelijk zijn van internationale studenten, vooral uit China en India, die bereid zijn het volle collegegeld te betalen, waardoor de manier waarop lokale studenten toegang krijgen tot onderwijs in hun eigen land in feite verandert.