Echt groene en duurzame kleding kun je tot op de vezel volgen

Jan Merckx, innovatiemanager duurzaamheid GS1 Nederland

Het is mijn eigen mini circulaire keten: als ik nieuwe kleding koop, doe ik ook iets weg uit mijn kledingkast - doorverkopen, weggeven of recyclen. Circulariteit, het houdt ons bezig. Maar het lineair businessmodel ombuigen is niet voldoende. Het gaat om een geheel nieuw businessmodel, om échte vernieuwing: of het nu gaat over nieuwe materialen, processen of technologieën. Ook voor de modesector een onvermijdelijke stap. De modesector doorloopt vele ‘microseizoenen’ per jaar, waarbij trends snel opkomen, oververzadigd raken en snel weer verdwijnen. En met Covid-19 is het nog nooit zo duidelijk geweest hoe kwetsbaar de toeleveringsketen is. Bergen onverkochte voorraden, teruggedraaide en geannuleerde bestellingen, banenverlies en faillissementen. Ze laten zien dat de traditionele lange doorlooptijden, overproductie en milieuonvriendelijke productiemodellen niet meer werken is en dat een omslag bittere noodzaak is.

‘De traditionele productiemodellen werken niet meer. Een omslag is bittere noodzaak’

Van rode cijfers naar groene cijfers

Maar laten we er geen doekjes om winden: de meeste bedrijven geven nu voorrang aan overleven boven winnen op het groene vlak. Data- en analysebedrijf GlobalData waarschuwt dan ook dat duurzame mode een ‘Covid-19-slachtoffer’ kan worden, omdat bedrijven simpelweg het hoofd boven water moeten zien te houden. En daar waar bedrijven nog kunnen ‘winnen’ zien ze e-commerce als eerste terrein om in te investeren. Ze kunnen hun voorraadstromen in winkel- en onlineverkopen bijvoorbeeld beter stroomlijnen met de inzet van RFID.

Is er wel ruimte voor meer duurzaamheid in de sector? Ja, er gloort hoop aan de horizon. Een circulaire modebranche zou 2,3 miljard dollar meer waard kunnen zijn dan de huidige 3 miljard dollar. Als we in het gehele businessproces het hergebruik en recycling van alle materialen, het verminderen van afval en vervuiling - en dus het milieu - voorop stellen. Dat kan dus leiden tot een sector die wereldwijd goed is voor 5,3 biljoen dollar blijkt uit het rapport Circular Fashion Report 2020 — Year Zero dat is opgesteld door brancheorganisaties en academici, waaronder PwC.

‘Circulaire modesector wereldwijd goed voor 5,3 biljoen dollar’

Gelukkig zien we veel modemerken die willen investeren in transparante duurzame modeketens. Voor andere bedrijven is het de vraag of zij uit zichzelf actie ondernemen, of dat zij onder druk moeten worden gezet door wetgeving. Maar let op: de dagen van vrijwillige maatregelen om duurzaamheid in de modebranche te verbeteren lijken geteld.

UNECE (onderdeel van de VN): Oproep tot regelgeving voor maatregelen

Het is UNECE (onderdeel van de Verenigde Naties) dat oproept tot actie voor traceerbaarheid, transparantie, duurzaamheid en circulariteit in de kledingbranche. Ze constateerden dat veel bedrijven niet het volledige verhaal achter hun producten kunnen vertellen. ‘Ze kunnen hun directe leveranciers identificeren en traceren, maar informatie over de leveranciers van hun toeleveranciers gaat vaak verloren.’ Daarom beschrijven ze hoe een transparante supply chain eruit moet zien.

In de kern gaat het om betere samenwerking tussen handelspartners, betere uitwisseling van informatie en grotere transparantie en traceerbaarheid. Ik vergelijk het graag met autorijden, op zich vrij eenvoudig als je het ziet, maar als je motorkap moeten openen om uit te leggen hoe die wagen zich in beweging zet, wordt het soms erg gecompliceerd. Maar het is gebaseerd op een heel eenvoudig basisprincipe:

• Elke partner in de supply chain slaat de informatie over elke belangrijke gebeurtenis van een product op: welk product, wat, waarom, wanneer en waar dit is gebeurd.
• De data kan dan door alle handelspartners (en indien gewenst zelfs iedereen) om informatie over het product te krijgen (chain of custody). Dit is wat men noemt een gedistribueerde data-opslag.
• Hier aan verbonden is een woordenboek dat ervoor zorgt dat iedereen (alle computers dus) dezelfde taal spreekt.

De 2030-agenda van de Verenigde Naties - en vooral duurzame doelstellingen voor verantwoorde consumptie en productie - zal invloed hebben op iedere overheid, iedere sector, voor elk land en voor ieder bedrijf. Daarom moeten we met zijn allen vroeg of laat voorrang geven aan traceerbaarheid. Om diep in onze toeleveringsketens te kunnen graven vraagt dit zeker om middelen en investeringen. Het is een fundamentele switch naar een nieuw toekomstbestendig duurzaam verdienmodel.

Half mei start de ‘Sustainability Pledge’-campagne van het UNECE. Een oproep aan overheden, industrie en alle belanghebbende binnen de sector om mee te werken aan een transparante en traceerbare waardeketen, de twee basisvoorwaarden voor een transitie naar een circulaire wereld. Track it, trace it, wear it.