Katoen verbod in 2030 voor Europa? De toekomst van circulaire materialen

De mode-industrie staat op een keerpunt. Terwijl Europa streeft naar een circulaire economie, wordt steeds duidelijker dat katoen niet aan de toekomstige eisen zal voldoen. De groeiende wereldbevolking, schaarser wordende hulpbronnen en strengere regelgeving zetten traditionele materialen steeds meer onder druk. In deze context lijkt de toekomst van katoen in de Europese mode-industrie uiterst onzeker.

Katoen: een milieuprobleem in getallen

Hoewel katoen vaak wordt geprezen om zijn natuurlijke oorsprong, is de werkelijke impact verre van positief. De productie van katoen vereist aanzienlijke hoeveelheden grondstoffen. Voor de productie van één kilo standaard katoen is ongeveer 10.000 liter water en één liter chemicaliën nodig. Deze chemicaliën, waaronder pesticiden, maken duurzaam of alternatief grondgebruik heel moeilijk. De landbouwgrond raakt uitgeput en heeft meerdere jaren nodig om te herstellen, wat botst met de groeiende vraag naar landbouwgrond voor voedselproductie.

Daarnaast voldoet katoen niet aan de Europese eisen voor 2030, waarin is vastgesteld dat 50 procent van de materialen recyclebaar en 25 procent circulair moet zijn. De vezel van katoen is te klein en te zwak om volledig circulair te zijn. Alleen in blends biedt het mogelijkheden, maar deze zijn vaak niet meer recyclebaar.

Europese regelgeving dwingt tot actie

De Europese Unie heeft ambitieuze doelstellingen geformuleerd: tegen 2030 moet 50 procent van de gebruikte materialen recyclebaar zijn en 25 procent volledig circulair. Tegen 2050 moeten álle materialen volledig circulair zijn. Dit zet druk op de industrie om afscheid te nemen van materialen die niet aan deze eisen kunnen voldoen. Ondanks de inspanningen binnen de sector blijkt katoen, door de inherente beperkingen van de korte vezel, niet volledig circulair te kunnen worden.

De urgentie wordt onderstreept door Earth Overshoot Day, de dag waarop de jaarlijkse consumptie van natuurlijke hulpbronnen de capaciteit van de aarde overstijgt. Wereldwijd wordt deze grens al vóór augustus bereikt, terwijl Nederland dit jaar al op 1 april "door zijn voorraad" heen was. Voor de huidige productie- en consumptiepatronen zou Nederland vier aardes nodig hebben.

Ondertussen blijven duidelijke richtlijnen uit. Terwijl landen zoals Nederland terughoudend zijn in regelgeving, wordt de druk vanuit Europa steeds groter. De invoering van strengere richtlijnen zoals Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD) en Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) legt bedrijven extra verantwoordelijkheden op. Toch blijft de vraag of deze maatregelen voldoende zullen zijn.

Van due diligence naar verplichting

“Due diligence”, het proces waarbij bedrijven hun impact op mens en milieu in kaart brengen, is bedoeld als een stap naar meer zorgvuldigheid. Maar als rapportages niet worden opgevolgd door concrete acties, verliest het proces zijn waarde. In landen als Azië, Noord-Afrika en Turkije ontbreekt vaak een gedeelde belevingswereld, waardoor Europese normen moeilijk toepasbaar zijn zonder economische verliezen.

Het gevolg? Als regels niet meer effectief zijn, wordt een verbod onvermijdelijk. Europese regelgeving moet duidelijk en uniform zijn, zodat producenten weten waar ze aan toe zijn. Echter, zolang er ruimte blijft voor interpretatie en nationale afwijkingen, blijven inspanningen fragmentarisch en onvoldoende.

Alternatieven en innovaties

Hoewel een katoenverbod drastisch klinkt, kan het op termijn noodzakelijk blijken. De ecologische en maatschappelijke schade van katoen is duidelijk aangetoond. Gelukkig worden hoopvolle alternatieven ontwikkeld, van innovatieve textielvezels tot geavanceerde recyclingtechnieken.

De overgang naar een circulaire economie, die tegen 2050 in Europa de norm moet zijn, vereist echter nú actie. Een duidelijke strategie en krachtige maatregelen zijn nodig om de afhankelijkheid van problematische materialen zoals katoen te verminderen.

De boodschap is helder: de tijd om af te wachten is echt voorbij. Als de mode- en textielindustrie niet snel stappen zet, wordt een katoenverbod tegen 2030 een reëel scenario. De focus moet liggen op het ontwikkelen van innovatieve alternatieven en het samenwerken aan circulaire oplossingen. Alleen op deze manier kan een stabiele en leefbare toekomst worden veiliggesteld – zowel voor de industrie als voor onze planeet.