Kledingmerk New Optimist wordt ‘steward owned’: ‘We trekken besluitvorming en winstdeling uit elkaar’

Het Nederlandse kledingmerk New Optimist stapt over naar een nieuw bedrijfsmodel: het wordt steward-owned. Dit bedrijfsmodel sluit winstmaximalisatie uit en stelt de (sociale) missie van een bedrijf centraal. “We denken dat dit de beste manier is om het doel van New Optimist te waarborgen,” zo schrijft medeoprichter Xander Slager in een bericht op LinkedIn. New Optimist is een van de eerste kledingbedrijven in Nederland dat met steward ownership werkt.

Steward ownership: wat is het?

Als een bedrijf steward-owned wordt, worden de aandelen van het bedrijf ondergebracht in een stichting. Dat betekent dat een bedrijf feitelijk ‘van zichzelf’ wordt. De winst mag, zoals voor stichtingen wordt voorgeschreven, niet worden uitgekeerd aan bestuurders, maar alleen worden besteed aan het realiseren van de inhoudelijke doelen van het bedrijf. Bestuurders hebben in deze context de rol van ‘stewards’, te vertalen als beheerders of begeleiders, die zelf niet direct baat hebben bij hogere winsten.

Dat is een contrast met traditionele bedrijfsmodellen, waarbij de winst van een bedrijf naar de aandeelhouders gaat. Vaak zijn de bestuurders van een bedrijf dat (gedeeltelijk) zelf. Daardoor is de kans groter dat een bedrijf door de bestuurders zo wordt ingericht dat de winst maximaal is. Daar profiteren zij immers van.

Dit kan betekenen dat de kosten van een bedrijf zo veel mogelijk worden gedrukt: de arbeidskosten of de productiekosten bijvoorbeeld, waardoor lonen laag blijven of de kwaliteit van producten achterblijft op de verkoopprijs. Ook duurzaamheidsvraagstukken komen er over het algemeen niet hoog op de prioriteitenladder te staan.

Een maatschappelijke missie

Dat strookt niet met de maatschappelijke missie van bedrijven als New Optimist, dat zich ten doel stelt systemische verandering in de mode-industrie teweeg te brengen. New Optimist wil andere spelers in het veld een voorbeeld stellen door ‘lokaal, sociaal en circulair’ te werken. Een regulier bedrijfsmodel dat gestoeld is op winstmaximalisatie en het drukken van kosten past daar niet bij.

Slager en zakenpartner Nelleke Wegdam zochten naar een manier om de missie van New Optimist te borgen in het bedrijfsmodel. “De vragen die we onszelf stelden waren: hoe kunnen we garanderen dat de missie van New Optimist op de lange termijn een hogere prioriteit blijft dan winst? En hoe kunnen we zeker stellen dat investeerders en oprichters het middel (winst) niet met het doel (missie) verwarren?” Steward ownership bleek het antwoord. “In de praktijk trekt dit model besluitvorming en winstdeling uit elkaar,” aldus Slager in het LinkedIn-bericht.

Er zijn nog niet veel andere ondernemingen die met steward ownership werken. Het Nederlandse kledingbedrijf Ziel en het Berlijnse mannenmodeplatform Pool zijn zeldzame voorbeelden uit de modewereld. Bekendere bedrijven die steward-owned zijn, zijn de biologische voedingswinkel Odin, elektronicaproducent Bosch, pretpark De Efteling en Triodos Bank.