Zero-Emissiezones: Grote steden zetten door ondanks politieke onzekerheid
bezig met laden...
“Ondanks dat het coalitieakkoord ruimte laat voor uitstel van de zogenoemde Zero-Emissiezones gaan de vier grote steden van Nederland door met de invoering van ervan zoals gepland, vanaf 1 januari aanstaande,” zo vat Jesse Markus, beleidsadviseur public affairs (‘een nettere titel voor lobbyist’) van INretail, het laatste nieuws samen.
Zero-emissiezones (ZE-zones) zijn specifieke gebieden binnen steden waar alleen voertuigen zijn toegestaan die geen uitstoot produceren, zoals elektrische voertuigen. Het doel is de uitstoot van broeikasgassen te verminderen en de luchtkwaliteit in Nederlandse steden te verbeteren. Sinds 2014 (het Klimaatakkoord) is het onderwerp van gesprek in de politiek en sinds 2020 wordt concreet aan invoering van de ZE-zones gewerkt.
Vanaf 1 januari 2025 starten de eerste grote steden met ZE-zones (voor de volledigheid: er is geen landelijke aanpak, individuele gemeenten beslissen over de invoering en de specificaties van deze zones.)
Waarom de grote steden voorop lopen: in de meeste grote gemeenten zijn de milieuzones al langer van kracht. Markus: “Voor hen is het logischer een volgende stap te zetten.” Maar let op, strengere ZE-zones zullen ook hier voor verdere aanpassingen zorgen.
Logistiek en transport gebeurt vaak met dieselbusjes, voertuigen die straks niet langer in (delen van het) centrum zijn toegestaan. Dat heeft gevolgen voor de pakketdiensten, leveranciers, maar ook voor retailers. Denk hierbij aan het uitwisselen van goederen tussen filialen, het bevoorraden van winkels en het leveren van aangekochte goederen zoals een eetkamer en stoelen of een volledige babykamer-inrichting aan klanten.
“Omdat er al jaren naar de emissievrije zones wordt toegewerkt, steunt INretail de invoering van ZE-zones vanaf 1 januari 2025 en daarmee de beslissing van de gemeenten (zoals Amsterdam, Utrecht, Rotterdam en Den Haag, red.),” vertelt Markus desgevraagd.
Veel ondernemers hebben immers al investeringen gedaan en voorbereidingen getroffen. “Woontextielketen Roobol heeft elektrische voertuigen aangeschaft, geld dat anders was geïnvesteerd in het vernieuwen van een aantal vestigen,” geeft persvoorlichter Paul te Grotenhuis, een voorbeeld.
Er zijn nog veel meer stappen gezet: “Ondernemers hebben subsidieaanvragen voor elektrische voertuigen en vrachtauto’s gedaan, overgangsregelingen voor verschillende voertuigen of ontheffingen aangevraagd,” somt Markus op. Daarnaast zijn in gemeenten logistieke makelaars aangesteld die ondernemers adviseren over de emissievrije zones en de gevolgen.
"De landelijke voorlichtingscampagne over de ZE-zones is onlangs gestart en Opwegnaarzes.nl, het landelijk informatiepunt, is begin deze maand live gegaan,” vult Te Grotenhuis aan.
Het ministerie van IenW heeft brancheorganisaties als INretail en Techniek Nederland gevraagd mee te denken over de tone of voice van de voorlichtingscampagne, vertelt de woordvoerder.
“Dat het coalitieakkoord ruimte laat voor uitstel van de ZE-zones - en dat dat deze zomer wordt onderzocht - veroorzaakt alleen maar onduidelijkheid,” meldt Markus. "Ondernemers willen gewoon weten waar ze aan toe zijn."
Want, hoewel INretail achter ‘de duurzaamheidsgedachte’ van ZE-zones staat en de voordelen van een schonere en stillere binnenstad voor retailers ziet, brengt de invoering de nodige uitdagingen met zich mee, benadrukken de medewerkers van de brancheorganisatie.
Steden voeren Zero-Emissiezones (ZE-zones) in: Wat betekent dit voor de retail?
“Ondernemers krijgen te maken met verschillende zones: ZE-zones, milieuzones en reguliere zones,” begint Te Grotenhuis. "Dit raakt niet alleen de bevoorrading van winkels en het transport tussen filialen, maar ook de dagelijkse operaties van eenmanszaken die in verschillende stadscentra actief zijn." Retailers moeten de regels voor elke zone begrijpen.
Ondernemers hebben meer behoefte aan informatie, ziet INretail. Een van de meest gestelde vragen is wat ze moeten doen met hun huidige dieselvoertuigen, aldus Te Grotenhuis. "Andere vragen zijn: Wat gebeurt er als ik zonder ontheffing de zone inrijd met mijn dieselbus? Wat kost een overtreding? En wat zijn de kosten van de overstap naar emissievrije voertuigen?"
Elektrische auto’s en/of bestelbusjes aanschaffen is duur. “De meeste ondernemers, neem bijvoorbeeld die uit de ambulante handel, hebben niet zomaar budget om stel op sprong een nieuw voertuig aan te schaffen,” vertelt Markus. “Als die auto’s of busjes al beschikbaar zijn (er is een beperkt aanbod op de markt, red.), moet daarvoor worden gespaard of een lening afgesloten.”
De invoering van ZE-zones brengt ook logistieke uitdagingen met zich mee. Elektrische voertuigen zijn doorgaans een stuk zwaarder dan diesel- of benzine voertuigen, wat problemen op kan leveren voor bepaalde stadsstructuur zoals een brug of een gracht. Daarnaast hebben elektrische auto's vaak een beperkte actieradius.
Er zijn meer laadpunten nodig om ondernemers van elektriciteit te voorzien, bijvoorbeeld tijdens de wekelijkse markten in het centrum. Ook moeten zelfstandigen hun voertuigen kunnen opladen in de buitenwijken waar ze wonen. “Timmermannen, tapijtleggers en CV-ketelinstallateurs vertrekken met hun bedrijfsbusjes van en naar huis,” licht Te Grotenhuis toe. Het aantal beschikbare laadpalen is nu onvoldoende en er zijn beperkingen in het netwerk voor verdere uitbreiding, een probleem dat bekend staat als netcongestie (filevorming op het elektriciteitsnet door de toename van elektrisch laden).
De tekst gaat verder onder de foto
De overheid is zich bewust van de problemen en heeft ook maatregelen getroffen om de overgang naar emissievrije zones te vergemakkelijken. De eerder genoemde subsidies en ontheffingen zijn daarvoor in het leven geroepen: ondernemers kunnen ontheffingen aanvragen om tijdelijk met hun huidige voertuigen de stad in te rijden of de investering in nieuwe voertuigen (voorlopig nog) uit te stellen. Dat is op dit moment voor sommige ondernemers realistischer en/of voordeliger, vertellen de INretail heren.
"Het aantal ontheffingsdagen is dan weer beperkt, wat ondernemers mogelijk hindert in het bemensen van hun marktkraam of het beleveren van hun voorraad in de binnenstad met een dieselauto," belicht Te Grotenhuis. “Deze beperkingen creëren praktische problemen waarvoor niet direct eenvoudige oplossingen zijn. Daarom brengt INretail deze pijnpunten voortdurend onder de aandacht bij de overheid, in de hoop op oplossingen.”
Bereid je bedrijf voor op de zero-emissie zones
Wat zijn concrete tips voor retailers?
Markus: “Kijk op bestaande websites zoals Opwegnaarzes.nl (daar vind je het laatste nieuws, welke gemeenten meedoen en per wanneer, toegangsregels, informatie over vrijstellingen en ontheffingen en een kentekenchecker voor voertuigen, red.), ga naar informatiebijeenkomsten die worden georganiseerd en laat je adviseren door de logistieke makelaars bij de gemeente. Dat laatste is gratis, voor zowel grote als kleine ondernemers,” onderstreept hij.
Denk ook na over nieuwe relaties en samenwerkingen, adviseert Markus. “Onderzoek wat je kan met bijvoorbeeld Cityhubs (een duurzamere logistieke dienstverlener met elektrische vrachtwagens, red.), fietskoeriers en bundelaars van verschillende transportaanbieders. Bekijk de mogelijkheden om je niet te laten verrassen als het zover is,” aldus Markus.
Ondernemer Daan Boekman van De Rode Winkel en Broekman uit Utrecht vertelt dat gemeente Utrecht voorop wil lopen in verduurzaming, maar regelgeving niet altijd wetenschappelijk wordt onderbouwd en de implementatie ervan regelmatig praktische problemen veroorzaakt voor bedrijven of zelfs tot onuitvoerbare eisen leidt.
"Een verhuisbedrijf in Utrecht heeft elektrische vrachtwagens, maar deze zijn te zwaar voor de binnenstad, terwijl dieselvoertuigen niet zijn toegestaan," illustreert Broekman met een voorbeeld uit de praktijk. “Hoe kan je dan nog verhuizen? Niet.”
"De Wasserij, een ander bedrijf dat veel werkt in Amsterdam, had elektrische vrachtwagens aangeschaft, maar moest vervolgens nog twee jaar wachten op een vergunning om met hun elektrische vrachtwagen over de bruggen te mogen rijden vanwege het gewicht," geeft hij nog een tweede voorbeeld van een collega uit Ondernemersvereniging Utrecht waar hij deel van uitmaakt. “Dan ben je al aan het investeren in verduurzaming, maar dan lopen we (ondernemers, red.) tegen dit soort beperkingen aan.”
Ook stadsbedrijven, zoals de gemeentelijke reinigingsdienst, hebben straks moeite met het voldoen aan de ZE-zones regelgeving, wijst Broekman, omdat er slechts een beperkt aantal kleine elektrische vrachtwagens beschikbaar is. "Hierdoor moeten ze veel vaker rijden om dezelfde hoeveelheid vuilnis op te halen, wat leidt tot meer verkeersbewegingen en verhoogde verkeersveiligheidrisico's.” Je kunt je afvragen hoe wenselijk dat is.
De invoering van de ZE-zones heeft voor Broekman zelf minder implicaties, want dat is vooral een zaak van de externe leveranciers zoals DPD en DHL waar hij mee werkt. Overstappen op een duurzamere logistiek partner als Cityhubs is afgevallen, omdat die niet op gewenste momenten de winkels kan bevoorraden. Dat laat zien dat alternatieven ook niet altijd even haalbaar zijn.
“We zijn blij met het hoofdlijnenakkoord,” vertelt Markus gevraagd naar het bredere plaatje. “Maar het valt of staat natuurlijk met de invulling ervan. We zijn benieuwd naar de uitwerking (deze zomer, red.). Samen met MKB Nederland pleiten we ervoor dat het niet leidt tot nóg meer regeldruk, want dat is de afgelopen tientallen jaren al steeds toegenomen.”
Het mag niet te veel worden voor de ondernemer, waarschuwt Markus. “De marges lopen terug, de regeldruk loopt op, de kosten stijgen, steeds meer kosten worden verhaald op de ondernemer. En dat moet niet de bedoeling zijn, want meer dan 90 procent in Nederland is MKB’er. Daar moet het wel worden verdiend.”
Bronnen:
- Interview beleidsadviseur Jesse Markus en persvoorlichter en woordvoerder Paul te Grotenhuis van INretail op 11 juli 2024.
- Interview retailer Daan Broekman van De Rode Winkel en Broekman op 22 mei 2024.
- Delen van deze artikeltekst zijn gegenereerd met een AI tool en daarna geredigeerd.