Kunsthal vertelt met ‘Deep in Vogue’ het broodnodige verhaal van de ballroomcultuur

Tentoonstelling ‘Deep in Vogue’ opende dit weekend haar deuren in de Kunsthal in Rotterdam. Wie denkt alleen mooie plaatjes te komen kijken, zit ernaast. De tentoonstelling viert de ballroomcultuur en geeft context aan een subcultuur gevormd door en voor queer en transgender mensen, zwart en van kleur. De connectie met de modewereld vormde voor FashionUnited in eerste instantie de voornaamste reden om een bezoek te brengen, maar uiteindelijk draaide het om zoveel meer dan dat. ‘Deep in Vogue’ is een hoognodige les voor velen en geeft het verhaal van de ballroomcultuur zoveel meer lagen. Spoiler alert: Het is meer dan alleen maar voguing.

De tentoonstelling is tot stand gekomen in nauwe samenwerking met Amber Vineyard, de mother van het eerste Nederlandse ballroom house House of Vineyard. Zij verzorgt samen met housemember en father Elly dan ook de rondleiding tijdens de perspreview. Ballroomcultuur kwam de afgelopen jaren steeds meer in de media mede dankzij de Netflix-serie Pose. De serie, net als de tentoonstelling, zoomt in op de houses, de balls en voguing. De tentoonstelling geeft al deze thema’s een plek in diverse ruimtes door middel van video’s, foto’s en enkele mode items.

De tentoonstelling start met de ruimte over de houses, terwijl op de achtergrond al wat geluiden van video’s te horen zijn die veelbelovend klinken. Deze huizen zijn de zelfgekozen families in de ballroomcultuur. De cultuur vindt zijn oorsprong in de jaren zeventig van de vorige eeuw in de wijk Harlem in New York. Homoseksuele mannen en transgender vrouwen, zowel zwart en van kleur, krijgen zowel buiten als binnen de LHBTQIA+ gemeenschap te maken met buitensluiting en discriminatie. De huizen functioneren als hun familie en geven ze een veilige plek wanneer dit nodig is. Het is namelijk niet ondenkbaar dat men in die tijd, en ook nu, zonder huis komt te zitten wanneer iemand zijn of haar seksuele voorkeur of genderidentiteit bekend wordt.

Wat opvalt in de tentoonstellingsruimte, is dat de namen van deze huizen vaak modegerelateerd zijn. Zo heb je House of Mugler, House of Dior, House of Chanel en House of Saint Laurent. Vineyard legt tijdens de rondleiding uit dat de ballroomcultuur weinig gedocumenteerd is, dus veel van de informatie in ‘Deep in Vogue’ verkregen is door middel van gesprekken met prominente figuren in de gemeenschap. De reden waarom veel van de huizen gelinkt zijn aan modehuizen is dus nooit opgeschreven, maar Vineyard weet al snel een verklaring te geven. De huizen zijn voornamelijk vernoemd naar de moeders van het huis. Zo is een van de ballroompioniers bijvoorbeeld Octavia Saint Laurent. Vooral in de jaren negentig werden de supermodellen gezien als het toppunt van schoonheid. Deze supermodellen waren voor veel leden van de gemeenschap een voorbeeld, een aspiratie. Velen ambieerden dan ook een plek in de mode industrie, maar door hun kleur of seksuele oriëntatie was daar geen plek voor hen. De ballroomcultuur was niet voor niets een wereld waar iedereen kon zijn wat hij of zij wilde zijn. De namen van de huizen kregen mede daarom een mode-twist.

Tentoonstelling ‘Deep in Vogue’ is meer dan plaatjes kijken, het opent je ogen

Dat de maatschappij maar weinig plek bood (en biedt) voor de queer mannen en transgender vrouwen, is waarom balls werden opgericht. Een veilige plek waar deze leden konden zijn wat de maatschappij hen verbood. Denk bijvoorbeeld aan de categorie ‘executive realness’ (CEO van een groot bedrijf worden leek in die tijd een verre droom) of ‘femme queen’ voor de transgender vrouwen. De balls kennen diverse categorieën waarbij de huizen hun meest getalenteerde leden laten zien. Vineyard vertelt dat in de Europese scene inmiddels meer dan 60 categorieën zijn. Waar het ooit begon met ‘face, body, fashion, realness’ en de categorie femme queen voor de transgender vrouwen, kwamen er al snel cross-overs en niet te vergeten de categorie ‘performance’. Indrukwekkende beelden van deze balls en de bijbehorende categorieën zijn te zien in de tweede zaal. De tentoonstelling zoomt hier in op hoe het eerste ball is ontstaan en vertelt dit verhaal door middel van video’s, maar ook de sprekende zwart-wit foto’s van Chantal Regnault geven een intiem kijkje in de wereld van de ballroomcultuur. Wie zelf zich kort op een ball wil wanen, kan de zaal inlopen via een catwalk met allerlei belangrijke termen uit de gemeenschap. Zo loop je over ‘own it’, ‘carry’ en ‘give us face’. Tijdens de perspreview lopen Amber en Elly dan ook trots over de catwalk en volgen diverse genodigden van de pers, in eerste instantie soms aarzelend, met hun loopje.

De derde zaal is wellicht de zaal waar de meeste mensen voor naar de tentoonstelling komen: het voguen. Voor wie niet bekend is met het fenomeen: voguing is dansstijl die wordt gelinkt aan de ballroomcultuur. Ondanks wat velen denken, is voguing niet per definitie ontstaan in de ballroomcultuur en is het al helemaal niet een dans bedacht door Madonna voor haar nummer ‘Vogue’. Zoals eerder gezegd, is niet vastgelegd hoe voguing precies is ontstaan. Elly legt uit dat het meest geaccepteerde verhaal is dat het is ontstaan in de gevangenis waar geen entertainment was. Hier deden de gevangenen zo goed mogelijk de poses uit Vogue na, wat later tijdens de balls op muziek werd gedaan. Door dit poseren op muziek te zetten, ontstond uiteindelijk de dansstijl die we kennen als voguing. Het laat zien dat de modewereld sterk verweven is met ballroomcultuur, zonder dat deze daar lange tijd van op de hoogte was. De vijf elementen van voguing zijn te zien door middel van een video-installatie. Voguing kent ‘hands performance’, catwalk, duckwalk, spins & dips en floorwork. Diverse leden van de House of Vineyard zijn te zien in de video’s. Tegenover ze hangt een video van Willi Ninja, de Godfather of Voguing.

Last but not least zijn natuurlijk de outfits. Niet alleen draait het in de categorie ‘fashion’ en de diverse subcategorieën zoals ‘bizarre’ om de mode, in elke categorie wil iedereen het beste voor de dag komen en moet het kledingstuk hierbij helpen. ‘Deep in Vogue’ toont diverse outfits van meerdere categoriëen. De laatste outfit in de tentoonstelling is het klapstuk en eert de iconen van de ballroomcultuur. Veel ballroompioniers zijn er helaas niet meer om hun verhalen te vertellen, maar ‘Deep in Vogue’ geeft de bezoeker zeker een introductie en geeft een les in het belang van deze gemeenschap. Ballroom voorziet mensen die dagelijks te kampen hebben met discriminatie en stigmatisering een wereld waarin zij compleet zichzelf kunnen zijn. In het kader van ‘heb uw naasten lief’, zou een bezoek aan Deep in Vogue verplichte kost moeten zijn.