Sari/Statement, Fashion from India: Een ode aan de hernieuwde populariteit van de sari
bezig met laden...
De sari brengt duizenden jaren geschiedenis met zich mee. Het kledingstuk weerspiegelt identiteit, sociale klasse en omgeving. De sari staat symbool voor culturele identiteit voor mensen uit Zuid-Azië en andere delen van de wereld. De sari wordt geweven van zijde, staal of versleten denim. Het kan worden knoopt, geplooid of ingesnoerd. Het wordt gedragen uit protest, op speciale gelegenheden of gewoon op weg naar het werk.
De sari kreeg tijdens de Indiase strijd om onafhankelijkheid van de Britten een nieuwe symbolische waarde. Het kledingstuk werd voornamelijk gedragen door vrouwen die middels het kledingstuk hun ideale vrouwelijkheid konden uiten. Later, tussen 1960 en 2000, veranderde dit. Een nieuwe generatie vrouwen, geboren na de onafhankelijkheidsstrijd, wilde zich distantiëren van de vorige generaties en verwierp de sari. Het kledingstuk ooit geassocieerd met huiselijke sferen, werd in films op natte lichamen weergegeven en maakte het vrouwelijk lichaam tot lustobject. Parallel aan deze beweging stonden vrouwen die de sari inzetten als symbool van vrouwelijke empowerment.
Het Amsterdamse Wereldmuseum verkent de transformatie van de sari in de tentoonstelling ‘Sari/Statement, Fashion from India’. De expositie zoomt in op de hernieuwde populariteit van het kledingstuk. FashionUnited krijgt de mogelijkheid om de expositie een dag voor de publieke opening te bezoeken. Duidelijk is dat de sari verschillende evoluties doormaakte. Ook het afgelopen decennium kreeg het kledingstuk een nieuwe impuls. Ontwerpers richten zich op een jonge generatie in groeiende Indiase steden door te experimenteren met nieuwe manieren van dragen en nieuwe materialen. De sari, die voorheen werd geassocieerd met formele gelegenheden, wordt nu ook gedragen als dagelijkse mode om de identiteit van de drager uit te drukken.
Wereldmuseum toont Sari-walhalla met tentoonstelling ‘Sari/Statement, Fashion from India’
Wie de tweede verdieping van het karakteristieke Wereldmuseum betreedt, loopt een ware Sari-walhalla binnen. De tentoonstelling, die tevens eigendom is van het Design Museum in London, omvat ruim zestig sari’s van toonaangevende ontwerpers uit India en de internationale modewereld. De sari’s werden twee weken voor de tentoonstelling dagenlang door Shahneela Shehereen op mannequins gedrapeerd. Iedere sari is gemaakt van een rechthoekig stuk stof, dat meestal tussen de 3,2 en 8,2 meter lang is. Shehereen vouwde, plooide en knoopte de sari’s op diverse manieren. Om maar in het achterhoofd te houden dat er door heel India ruim honderd gedocumenteerde manieren zijn om sari’s te draperen.
Een van de meest ingewikkelde sari’s om te draperen in de tentoonstelling wordt tentoongesteld op een draaiend platform in een glazen cilinder. Het donkerroze doek, dat gouden omlijningen heeft, is omgetoverd tot een sari die een plissé-achtige rok vormt met daaraan een ‘pallu’ - het schouderdeel. De sari gaat gepaard met een goudkleurige top.
De tekst gaat verder onder de afbeeldingen.
Van hedendaagse sari tot streetwear sari: De transformatie in beeld
De transformatie van de sari wordt in de expositie opgedeeld in diverse hoofdstukken, maar centraal staat de evolutie van de hedendaagse sari die wordt gepresenteerd op een ‘wedding cake’-platform. Voorheen zaten vernieuwingen in het sari-ontwerp voornamelijk in het borduurwerk en versieringen. Dit wordt nu totaal losgelaten door hedendaagse Indiase ontwerpers, zoals Raw Mango en Akaaro, die zware versieringen lieten varen en vorm, patroon en details gebruikten om onderscheidende, draagbare ontwerpen te maken voor een jongere doelgroep. Deze sari’s zijn licht met de hand geweven en laten het traditionele textiel nieuwe vormen aannemen. Het werk van NorBlack NorWhite is bijvoorbeeld geïnspireerd door de hiphopscene van rond de jaren 2000 (Y2K). De ontwerpers van het merk presenteren een sari met een broekpak-achtig silhouet van glimmend, zilveren stof. De creatie, die niet voor niets de naam ‘Shimma Sari’ draagt, wordt gepresenteerd met Nike Air Force-schoenen en laat zien dat de sari ook een streetwear-imago kan aannemen.
De ‘wedding cake’ toont ook een zwarte, licht-doorschijnende sari van ontwerpersduo David Abraham en Rakesh Thakore. Het ontwerpersduo maakt gebruik van ongebruikelijke motieven, zoals visgraatmotieven en riemen. De zwarte sari, die dit keer een kimono-silhouet aanneemt, bevat zwart glimmende pailletten, gemaakt van oude röntgenfoto’s en ziekenhuisafval. Het refereert tevens aan de duurzaamheid van sari’s - het kledingstuk bestaat uit één stof die op honderden manieren kan worden gedragen en gaat levenslang mee.
De tekst gaat verder onder de afbeeldingen.
‘Sari/Statement, Fashion from India’ besteedt ook aandacht aan experimentele sari’s. Diksha Khanna ontwierp bijvoorbeeld een sari van distressed denim. Het bekende materiaal wordt hier toegepast in een onverwachte context, zo legt Priya Swamy, conservator Zuid-Azië en globalisering bij Wereldmuseum, uit. De lange denim rok loopt uit in een ‘pallu’ die van lichtere denim is gemaakt. Deze sari toont de toenadering naar het hedendaagse, dagelijks leven. Tegenover experimentele sari’s staat de sari-glamour-wereld, waar couture-achtige sari’s met volumineuze silhouetten en rijke stoffen met uitbundige versieringen de show stelen. Deze sari’s werden gedragen op speciale gelegenheden na de liberalisering van de Indiase economie.
Interessant om te zien is dat de sari binnen dit onderdeel ook nieuwe vormen aanneemt. Zo bedacht Tarun Tahiliani de term ‘concept-sari’, die verwijst naar een sari die van tevoren is genaaid, in plaats van gedrapeerd op de drager. De ‘concept-sari’, onder meer gedragen door Lady Gaga, bevat een rits waardoor de dragen het kledingstuk makkelijk aan kan doen en wordt versierd met juwelen. Men kan zich hier afvragen of de ‘concept-sari’ nog wel tot de sari’s behoort. Swamy noemt deze sari-variant in ieder geval onderdeel van de sari’s en benadrukt dat deze creatie in de tentoonstelling staat om te laten zien dat hier ook ontwikkelingen in plaatsvinden. Zo is er bovendien een sari te zien van koningin Máxima. Zij kocht dit exemplaar tijdens een staatsbezoek in India in 2007 (destijds was ze nog prinses). Koningin Máxima liet de sari vermaken door Nederlandse ontwerper Jan Taminiau tot avondjapon, waarop de sari werd gemonteerd.
Het Indiase kledingstuk wordt niet alleen gedragen om te floreren. De sari wordt ook gedragen in de sportwereld. Zo is er een ‘skater sari’ te zien én kan de sari worden gedragen tijdens het berg beklimmen.
Oude technieken nemen nieuwe vormen aan
De sari-transformatie zit niet alleen in de vormen en patronen, maar ook in het materiaal. De kennis van het maakproces wordt generaties op generaties doorgegeven, waardoor de aanpasbare technieken door de jaren heen ook veranderden. In de tentoonstelling zijn dan ook veel organische kleuren op doeken te vinden die van oudsher onderdeel van de Indiase esthetiek zijn. De kleur ‘indigo’, bijvoorbeeld, speelt een grote rol. Tegenwoordig wordt het produceren van kleur steeds meer op duurzame en milieubewuste wijzen gedaan. De kleur ‘indigo’, bijvoorbeeld, speelt een grote rol en wordt nu steeds vaker op biologische wijzen verkregen. Daarnaast toont de expositie een uitvinding die CO2 kan omzetten in kleurstoffen. Te zien is een grijs doek met blauwe, turquoise, roze en groene strepen, die ‘de lucht van New Delhi’ letterlijk moet nabootsen.
De expositie sluit af met een sari die alle innovaties samen laat komen en doet denken aan het werk van Iris van Herpen. De goudkleurige sari is voorzien van een roestvrij stalen bovenzijde die een driedimensionale ervaring verzorgt. Het glanzende staal, in combinatie met de stof van de sari, heeft een indrukwekkend effect. De sari zelf is voorzien van ton-sur-ton chikankari borduurwerk en vertelt het verhaal middels de textuur: De lagen natuurlijke verf in combinatie met handgeweven draden creëren oppervlakken die geïnspireerd zijn op de natuur.
De tekst gaat verder onder de afbeelding.
Of je nu wel of niet bekend bent met de sari en je wilt onderdompelen in het kledingstuk, het maakproces of de transformaties, er zijn veel redenen om de tentoonstelling ‘Sari/Statement, Fashion from India’ te bezoeken. Het boeiende verhaal achter het Indiase kledingstuk wordt weergegeven in diverse dimensies; van het krachtige middel voor protest en activisme tot pracht en praal. “De sari is een kledingstuk dat met trots gedragen mag worden”, besluit Swamy. “Daarom ben ik vandaag heel blij eindelijk weer een gelegenheid te hebben om dit kledingstuk te dragen.”
’Sari/Statement, Fashion from India’ is van 12 april tot en met 3 november 2024 te zien in Wereldmuseum Amsterdam.