Tentoonstelling ‘Diva’ toont de kracht van grootheden uit het verleden en nu
bezig met laden...
Cultuur
Een diva wordt vaak gezien als een succesvol vrouwelijk, en soms mannelijk, personage dat bekend is geworden door zijn of haar talenten en zichzelf onderscheidt door mode. Diva’s zorgen voor opschudding; ze choqueren, rebelleren en zetten een adembenemende toon. De Kunsthal Rotterdam viert deze ongeëvenaarde kracht en de grenzeloze, feminiene creativiteit van deze persoonlijkheden in de tentoonstelling ‘Diva’. FashionUnited kreeg de gelegenheid de expositie een dag voor de publieke opening te bekijken.
Wie zich wil onderdompelen in een universum van operagodinnen en wereldwijde supersterren, is bij Hal 1 in de Kunsthal aan het goede adres. Het publiek wordt verwelkomd in een donkere ruimte. De muren zijn zwart en voorzien van een subtiele glitter, de vloer is voorzien van een likje zilveren verf; het doet denken aan een backstage ruimte. ‘Diva’ onderzoekt de betekenis van een diva door de jaren heen en toont ruim zestig looks en kostuumontwerpen van wereldberoemde designers én, uiteraard, diva’s.
De term voor succesvolle personages vindt haar oorsprong in de negentiende eeuw. Het woord, dat in het Latijns staat voor ‘godin’, werd toen gebruikt om uitzonderlijke, vrouwelijke operazangers te omschrijven. Rond het tijdperk 1830 was opera populair in Europa en Amerika. Operazangeressen, ook wel prima donna’s genoemd, werden aanbeden vanwege hun abnormale stemgeluid die vaak opera’s zongen over de klassieke oudheid en godinnen. De term ‘diva’ werd hierdoor steeds vaker in verband gebracht met goddelijke heldinnen. Door hun succes, roem en rijkdom waren diva’s ongekend afhankelijk als vrouw in die tijd. Hun talent zorgde ervoor dat operazangeressen een status bereikten die vrouwen in de meeste beroepen niet haalden. Het zorgde er ook voor dat zij hun eigen weg moesten vinden in een wereld waarin (vrouwen)rechten en technologieën snel veranderden.
De expositie toont posters, song sheets en handgeschreven songteksten uit de negentiende en twintigste eeuw van onder meer Marylin Monroe, Sarah Bernhardt en Josephine Baker. Daarnaast worden videofragmenten gedeeld en klassieke kostuums tentoongesteld. Een creatie die de show steelt is een rode, zijden jurk ontworpen door Vivienne Westwood. De Britse modeontwerper ontwierp de jurk speciaal voor Joyce DiDonato - een van de meest gevierde operadiva’s uit deze tijd. DiDonato droeg de jurk voor de shoot van haar albumcover en tijdens haar wereldtournee.
Who runs the world…
Het tweede deel van de tentoonstelling duikt in de nieuwe betekenis van de diva. Moderne wereldsterren gebruiken de term in een (politieke) activistische context, maar geven het woord tegelijkertijd een positievere lading.
De tweede feministische golf vond plaats in de jaren 1960. Om de onafhankelijkheidsstrijd duidelijk in beeld te brengen, licht de Kunsthal een aantal hedendaagse wereldberoemde artiesten uit die als echte diva’s worden gezien. De meesten van hen bevinden zich in de muziekindustrie, want hier werden vrouwen vaak uitgebuit en ondergewaardeerd. Rihanna krijgt bijvoorbeeld een speciaal plekje in de tentoonstelling. Er staan vijf looks van haar tentoongesteld, waaronder haar op de paus geïnspireerde Maison Margiela-jurk en haar volledig zwarte Balenciaga-look. Niet alleen haar muzikale talent wordt hier onderstreept, er wordt ook aandacht gevraagd voor haar ondernemende spirit. Ze is immers een echte zakenvrouw en zette diverse ondernemingen op zoals Fenty Beauty, Savage x Fenty en Fenty Skin. Naast Rihanna staat Beyoncé met onder andere een videofragment van haar optreden tijdens Glastonbury Festival en haar album Renaissance.
Zanger Prince wordt ook gezien als diva. Hij wordt herinnerd als een van de meest bijzondere muzikanten van de twintigste eeuw. Prince had een provocerend androgyn uiterlijk, straalde zelfverzekerdheid uit en had een ongegeneerd sexappeal. Dit, in combinatie met zijn buitengewone vermogen om talloze muziekinstrumenten te bespelen en zijn grote vocale bereik gaven de doorslag voor zijn succes, zo wordt uitgelegd bij zijn diva-stand. Te zien zijn Prince’ zwarte laarsjes met verstevigde hakken. Aan de rits hangt het kenmerkende ‘Love Symbol’ van de zanger. Dit symbool wordt tegenwoordig ook wel gebruikt om genderidentiteiten aan te duiden die buiten het binaire vallen.
In het verlengde daarvan wordt er ook een Versace-look tentoongesteld die is gedragen door de rapper Lil Nas X. Het lila-kleurige vrouwelijke silhouet legt de nadruk op het queer zijn als zwarte man, wat laat zien dat hij zichzelf blijft binnen muziekgenres waarin vaak sprake is van een vijandige houding tegenover niet-traditionele representaties van mannelijkheid. Lil Nas X droeg deze look tijdens de MTV Video Music Awards in 2021 als eerbetoon aan Lil Kim en Prince. Dit zijn twee sterren die de rapper inspireerden met hun stijl en levenshouding.
Wie ook niet in de tentoonstelling kunnen ontbreken zijn Lady Gaga, Lizzo en Nikkie de Jager (ook wel NikkieTutorials). Zo is Lady Gaga een echte diva omdat zij bekendstaat om haar viering van persoonlijke evolutie en transformatie, en staat voor de vrijheid van een authentiek leven. Haar tweede album ‘Born This Way’ komt hier volledig tot zijn recht. Daar tegenover staat Lizzo opgesteld met een koninklijke Viktor & Rolf look. De sjerp, die is ondergedompeld in een bad vol glitters, bevat de tekst ‘Born This Way’ en vraagt aandacht voor het normaliseren van lichamen en alle vormen en maten. Lizzo is een voorvechter van body positivity en zelfliefde wat ze terug laat komen in haar liedjes. Ook Nikkie de Jager past in dit rijtje. Zij vroeg in 2021 aandacht voor de transgendergemeenschap tijdens het Eurovisie Songfestival middels een schitterende lange jurk van Maison the Faux. De creatie was voorzien van gekleurde steentjes die de transgender vlag nabootste.
Van operazangeres tot zakenvrouwen; het is duidelijk dat de term ‘diva’ een groot aantal betekenissen met zich meebrengt. De tentoonstelling laat zien dat diva’s een enorme hoeveelheid creativiteit, moed en ambitie in zich hebben en dat hun stem nog eeuwenlang te horen zal zijn. Wie voor het gele podium staat zal deze boodschap volledig beamen. Zo steelt de beroemde vlammenjurk van ontwerper Bob Mackie de show. De jurk werd gedragen door Tina Turner en later door collega-diva’s Beyoncé en RuPaul. Ook het rode kostuum met fazantenveren is hier een ware blikvanger. De look werd gedragen door de Amerikaanse zangeres Cher, die na de scheiding van haar man een succesvolle solocarrière doormaakte. Diva’s zijn creatief, krachtig en lijken onoverwinnelijk.
Diva is te zien in Hal 1 - Kunsthal Rotterdam van 26 oktober 2024 tot en met 2 maart 2025.