50 jaar geleden overleed Coco Chanel: een overzicht van haar carrière

Parijs - 50 jaar na het overlijden van Gabrielle ‘Coco’ Chanel, is het icoon en haar label niet weg te denken uit de mode- en beauty industrie. Chanel staat voor een visie op casual elegantie die nooit teleurstelt. De little black dress en rode lippenstift staan symbool voor de tijdloze chique allure van Chanel, en ook Chanel No. 5 blijft een icoon op het gebied van parfurmerie.

“De ene wereld liep ten einde, de andere werd geboren (…) Er moest eenvoud, comfort, en netheid zijn. Ik heb dat allemaal voor haar gedaan”, vertelt de naaister die samen met Chanel een revolutie in de 20e eeuwse vrouwenmode veroorzaakte, aan het Franse persbureau AFP.

Vanaf haar debuut in de jaren 1900 stond Gabrielle - bekend als ‘Coco’ - Chanel lijnrecht tegenover het heersende modebeeld van haar tijd. Zij droeg haar eigen kleren terwijl haar mannelijke medemens een geïdealiseerde vrouwelijkheid droeg. Haar stijl was flexibel, geïnspireerd op sportkleding en leek op de garderobe van de mannelijke dandy. Ze gebruikte populaire materialen zoals jersey, tweed en gebreide stoffen om daarmee verfijnde, casual outfits te maken.

Foto’s uit de jaren 1900 laten zien dat “haar pose haar typisch mannelijke, zorgeloze houding weergeeft, wat je kunt zien aan haar handen die ze diep in haar zakken stopt”, zegt Caroline Evans, kunsthistorica en professor aan de Central Saint Martins in Londen. Het was destijds een onvoorstelbare pose, en de ontwerper liet haar modellen deze pose kopiëren: dunne vrouwen, met platte borsten, zonder rondingen. “Paul Poiret bevrijdde vrouwen van korsetten, maar het was Chanel die de vrouw echt in het middelpunt van haar ontwerpen plaatste en elegantie synoniem maakte met natuurlijkheid en de bewegingsvrijheid van haar doelgroep”, vertelde Miren Arzalluz, directeur van het Palais Galliera, een museum gewijd aan de mode in Parijs, aan AFP.

“Uniform” en abstractie

Wat opvalt bij een bezoek aan de tentoonstelling gewijd aan Chanel in Galliera, is hoe modern haar creaties waren. “Ze bracht een nieuwe visie van radicaal andere vrouwelijke elegantie dan men gewend was in die tijd, zonder grenzen. Ze volgde haar eigen ideologie en voegde zich nooit naar de mode van het moment”, vertelt Véronique Belloir, hoofd collecties bij Galliera, AFP.

“Wat ze in haar tijd liet zien was zo avant-gardistisch en vandaag de dag is het iets wat we allemaal doen. We combineren het gewone met het chique, luxe juwelen met simpele sieraden, het mannelijke met het vrouwelijke,” benadrukt Belloir. Chanel heeft de little black dress niet uitgevonden, maar het is de kern van haar stijl.

“De little black dress is een jurk waarin alle vrouwen zich beter voelen(…)”, schrijft modehistoricus Olivier Saillard. “Maar Chanel stopt daar niet. Ze liet kleuren weg, gebruikte veel jersey in de kleding, revolutioneerde de jurken, schakelde de kragen uit, en elimineerde alle decoratieve opsmuk die zij onnodig achtte.”

In 1921 kwam ze met haar parfum N°5 op de proppen, “kunstmatig als een jurk, dat wil zeggen, geproduceerd”, zonder te verwijzen naar de specifieke geur met bloemige, houtachtige en kruidige noten vermenigvuldigd met aldehyden en synthetische materialen. De fles is zeer eenvoudig in geometrische vorm, zwart en ivoorkleurig, net als in haar mode.

Na een periode van afwezigheid maakte zij een comeback in 1954, in de tijd van Christian Dior’s New Look bracht Chanel een silhouet dat het oude canon van de vrouwelijkheid verhief. Gabrielle Chanel was op dat moment 71 jaar oud en positioneerde zich opnieuw tegen de stroom in.

Haar minimalistische pak werd eerst bekritiseerd omdat het niet nieuws was, maar werd toch een iconisch stuk, en wordt nu al decennia gezien als het uniform van werkende vrouwen.

“Ze sloeg een andere weg in dan die van de vastgeroeste jaren ‘50 en werd een gids voor de jonge Courrèges en Saint Laurent. De gestructureerde mode, dichter bij het uniform dan bij de alsmaar veranderende mode, gaf de generatie van de jaren zestig een handvat,” analyseert Olivier Saillard.

“Garçonne”

Accessoires zoals de tweekleurige schoenen - verlenging van het been dankzij het beige, zwart rondom de tenen - of de gewatteerde tas die over de schouder wordt gedragen omdat Chanel “moe was van het vasthouden en kwijt raken van handtassen”, weerspiegelen ook haar zoektocht naar functionaliteit. De tas is slim gestructureerd aan de binnenzijde met talrijke vakjes, waaronder een vakje voor lippenstift.

Want de Chanel-stijl bepaalt ook de make-up. “De ‘garçonne’ geeft haar gezicht een nieuwe vorm door haar ogen te accentueren en rode lippenstift op te doen, terwijl vroeger zware make-up werd gezien als iets voor actrices en vrouwen van hogere klassen,” benadrukt Julie Deydier, erfgoedmanager bij Chanel.

De Vogue France uit het jaar 1927 beschreef Chanel als: “Het laatste woord zonder welke er geen meesterwerk of een goed geklede vrouw is.” De Chanel van de 21e eeuw draagt nog steeds dezelfde casual elegantie uit als ruim 90 jaar geleden. (AFP)

Dit arikel is eerder verschenen op FashionUnited.FR, vervolgens vertaald en bewerkt naar het Nederlands door Ilona Fonteijn.

Beeld: Chanel, De expositie door Olivier Saillant - Portrait 1923 van d’Ora, Palais Galliera.