De wereld na corona volgens trendwatchers

‘It's the end of the world as we know it (I had some time alone)’ - de hit van R.E.M. lijkt geschreven voor deze tijd van sociaal isolement en lockdowns in de mondiale strijd tegen het coronavirus. Het refrein eindigt met de woorden "and I feel fine" en dat is precies wat trendwatchers nu voorzien voor de tijd die aanbreekt ná covid-19: De wereld zoals we die kennen verdwijnt. In plaats van dat alles bij het oude blijft, betekent deze periode een breuklijn, er komt een tijd voor en na corona. En dat is oké. "Het zou zomaar kunnen dat dit virus ons een flinke duw geeft in een richting die we toch al op wilden. Die van verandering, toch?", is de retorische vraag van de Duitse trendwatcher en forecaster Matthias Horx.

Ook de Nederlandse trendanalist en forecaster Lidewij Edelkoort verwacht dat de wereld post coronavirus "een pagina omslaat en opnieuw begint". Ze spreekt over een keerpunt en verwacht dat het virus en de mondiale effecten zullen leiden tot een "quarantaine van consumptie". Dat betekent dat mensen eraan gewend raken minder zaken te bezitten en veel minder te reizen.

Een ‘reset’ van waarden post covid-19

"De impact van deze virusuitbraak dwingt ons tempo te verlagen, geen vliegtuig te nemen, te werken vanuit huis, ons te vermaken met naaste vrienden en familie en het leert ons zelfvoorzienend en bedachtzaam te zijn. Opeens voelt het modecircus met zijn fashion weeks en met champagne overgoten events bizar en misplaatst, reisreclames opdringerig en belachelijk, toekomstige projecten vaag en ontregelend: doet het er nog toe? Elke dag bevragen we nu handelswijzen en systemen, die we misschien al sinds onze geboorte kennen, en worden we geconfronteerd met hun mogelijke ondergang," zei Edelkoort onlangs in een interview met architectuur- en designmagazine Dezeen.

Horx hanteert de premisse van re-gnosis (in plaats van prognose): omgaan met het heden door een lus in de toekomst. "Re-gnosis vormt een lus van kennis waarin we onszelf en onze innerlijke verandering in de toekomst plaatsen," zegt Horx. Vooruitkijken in plaats van verstijfd zijn van angst. Coping is het toverwoord; incasseren en doorgaan de magische formule.

“Coping betekent omgaan met en er beter uitkomen. In de hersenen wordt angst adrenaline weggevaagd door dopamine, en dopamine is een soort inwendige drug van de toekomst. Terwijl adrenaline ons fight of flight mechanisme in werking zet - wat niet echt productief is in de stoel van de tandarts en net zo nutteloos in de strijd tegen corona - opent dopamine onze geest voor nieuwe indrukken. Het voedt enthousiasme en nieuwsgierigheid naar hetgeen ons te wachten staat. Als we een gezond dopaminegehalte hebben, maken we plannen, we ontwikkelen visie wat ons leidt naar de toekomstgerichte actie", zegt Horx.

Coping, geen angst

"Opvallend veel mensen ervaren dit gevoel nu, middenin de corona crisis. Alsof de wereld bij een collectief verlies van controle plotseling massaal onder invloed is van het positieve. Na een periode van verbijstering en angst is een innerlijke kracht ontstaan. De wereld 'eindigt', maar uit het besef dat we er nog steeds zijn, ontstaat een nieuwe staat van zijn," zegt Horx. Edelkoort hoopt op "een beter systeem met meer respect voor menselijke arbeid en omstandigheden."

Onderdeel van deze positieve beweging is, volgens Horx' re-gnosis, dat “kwaadaardigheid en verdeeldheid zaaien niet past in de corona-wereld”. “De corona-crisis heeft duidelijk gemaakt dat degenen die mensen tegen elkaar opzetten niets bijdragen en geen antwoord hebben voor de toekomst. De destructieve krachten van het populisme worden in deze situatie haarscherp. Nepnieuws en samenzweringstheorieën bieden geen toekomstperspectief.”

Krimp, maar geen ineenstortende economie

Kijkend naar de financiële consequenties en de economie, zegt Horx re-gnosis: "Het zal je verbazen hoe ver de economie kan krimpen, zonder in te storten, ondanks dat dat bij elke pre-corona belastingverhoging en elke overheidsinterventie werd voorspeld. In weerwil van diepe economische recessies en forse schommelingen op de aandelenmarkt en ondanks dat talloze bedrijven failliet zijn gegaan, gekrompen of gemuteerd tot iets compleet anders, is het nulpunt nooit bereikt. Alsof de economie een ademend wezen is dat kan indutten, slapen en zelfs dromen, alvorens weer te ontwaken."

Voor de productie betekent dit volgens Horx, wel het einde van de wereldwijde keten met zijn enorme complexiteit en vertakkingen, waarin miljoenen afzonderlijke onderdelen over de planeet crossen. In plaats daarvan komen tussentijdse opslagfaciliteiten, depots en reserves. De lokale productie zal floreren, netwerken zullen worden gelokaliseerd en ambachten een renaissance beleven. "Het wereldwijde systeem is aan het verschuiven naar glocalisatie: de lokalisatie van het globale."

Lokaal, niet globaal

Edelkoort onderschrijft dit: "De export van synthetische saris van China naar India en van plastic huishoudelijke attributen naar Afrika, heeft de lokale economie ernstig ontwricht en veel werkeloosheid en vervuiling gecreëerd. Wanneer dat nu zachtjes aan verdwijnt, ontstaat ademruimte voor nieuwe initiatieven om lokaal te produceren."

"De werkelijke kosten van de sluiting van productielocaties in Italië en Japan, Korea en China, zal leiden tot een wereldwijde recessie van een omvang die we niet eerder hebben meegemaakt. Dit is geen financiële crisis, maar een ware disruptie. Mensen stoppen met bewegen, stoppen met uitgaan, stoppen met uitgeven, stoppen met vakantie vieren, met culturele evenementen, ze gaan zelfs niet meer naar de kerk," zegt Edelkoort, over de gevolgen voor de mode- en creatieve sectoren. “Wat de toekomst zal brengen, valt nog te bezien.”

"Elke diepe crisis laat een verhaal achter, een verhaal dat verwijst naar de toekomst," concludeert Horx. Hij wijst naar de sterkste beelden van deze crisis die op ieders netvlies blijven staan: Italianen die muziek maken op hun balkon en het milieu dat een adempauze krijgt en langzaam herstelt. Nu binnen een paar weken nadat de productie in industriegebieden in China en Italië volledig is stopgezet de lucht vrij blijkt van smog en na een dag lockdown weer dolfijnen zijn gezien in de baai van mega metropool Mumbai, dan gloort er hoop dat de mensheid deze keer iets zou kunnen leren van de crisis.

Dit artikel is eerder verschenen op FashionUnited.de en FashionUnited.uk. Vertaald en bewerkt door Esmerij van Loon.