Hoe duurzaam is gerecycled polyester eigenlijk?

Zo’n 49 procent van alle kledingstukken ter wereld is gemaakt van polyester en Greenpeace voorspelt dat dit percentage wordt verdubbeld tegen 2030. Reden hiervoor is de athleisuretrend, die ertoe heeft geleid dat steeds meer consumenten zijn geïnteresseerd in meer rekbare, resistente modeitems. Polyester is echter zeker geen duurzaam textiel, omdat het is gemaakt van polyethyleentereftalaat (PET), het meest voorkomende type plastic ter wereld. Kortom, de meerderheid van onze kleding is gemaakt uit olie. En dat terwijl het Intergovernmental Panel on Climate Change oproept tot drastische maatregelen om de temperatuur op aarde 1,5°C boven het pre-industriële niveau te houden.

Non-profitorganisatie Textile Exchange daagde afgelopen jaar ruim vijftig kleding-, textiel- en detailhandelsbedrijven (waaronder giganten als H&M, Adidas, Gap en Ikea) uit om tegen 2020 25 procent meer gerecycled polyester te gebruiken. De organisatie liet onlangs weten dat de bedrijven niet alleen het doel al hebben behaald, maar dat ze het zelfs al hebben overtroffen: ze verhoogden het gebruik van herbruikbaar polyester met 36 procent. Bovendien hebben nog eens twaalf andere bedrijven toegezegd om die uitdaging aan te gaan. Textile Exchange voorspelt dat in 2030 20 procent van al het polyester zal worden gerecycled.

Gerecycled polyester, ook wel rPET, wordt verkregen door bestaande kunststof te smelten en opnieuw te spinnen tot een nieuw polyestervezel. Hoewel veel aandacht wordt gegeven aan aan rPET, gemaakt van plastic flessen en verpakkingen die worden weggegooid door consumenten, kan polyethyleentereftalaat eigenlijk worden hergebruikt uit zowel postindustriële als post-consument materialen. Vijf frisdrankflessen leveren bijvoorbeeld genoeg vezels op voor een XL T-shirt.

Hoewel het hergebruiken van plastic als een goed idee klinkt, bestaat er binnen de modegemeenschap consensus over. FashionUnited verzamelde de belangrijkste voor- en tegenargumenten.

Gerecycled polyester: de voordelen

1. Voorkomen dat kunststoffen op de afvalberg en in de oceaan belanden - Herbruikbaar polyester geeft een tweede leven aan een materiaal dat niet biologisch afbreekbaar is en anders op de afvalberg of in de oceaan belandt. Volgens NGO Ocean Conservancy belandt jaarlijks acht miljoen ton plastic in de oceaan, bovenop de naar schatting vijftien miljoen ton plastic die momenteel al in de mariene omgeving circuleert. Als dit tempo blijft aanhouden, zal er in 2050 meer plastic dan vis in de zeeën drijven. Ocean Conservancy stelt dat in de magen van 60 procent van alle zeevogels en 100 procent van alle zeeschildpadden ter wereld plastic is aangetroffen, omdat de dieren het materiaal aanzien voor voedsel. Wat betreft de afvalberg, meldt de United States Environmental Protection Agency dat de stortplaatsen in de Verenigde Staten alleen al in 2015 26 miljoen ton plastic afval ontvingen. Dezelfde hoeveelheden gelden naar verwachting voor de EU-lidstaten. Mode maakt ongetwijfeld deel uit van het probleem: het Waste and Resources Action Programme (WRAP) voorspelde in een rapport dat in Groot-Brittannië jaarlijks kledingstukken ter waarde van zo’n 140 miljoen pond (156 miljoen euro) op de afvalberg terechtkomen. “Plastic afval verwerken tot een bruikbaar product is van belang voor mens en milieu,” zegt Karla Magruder, bestuurslid van Textile Exchange, in een email aan FashionUnited.

2. rPET is net zo goed als nieuw polyester, maar behoeft minder grondstoffen - Gerecycled plastic is hoogst vergelijkbaar met nieuw polyester wat betreft kwaliteit, maar de productie ervan vergt, volgens een studie van Swiss Federal Office for the Environment uit 2017, 59 procent minder energie. WRAP verwacht dat de productie van rPET de CO2-uitstoot met 32 procent kan verminderen. Bovendien kan herbruikbaar polyester bijdragen aan een verminderd gebruik van olie en aardgas, zodat meer plastic kan worden gemaakt. “Als je kijkt naar beoordelingen van levenscycli, scoort rPET aanzienlijk beter dat nieuw geproduceerd PET,” voegt Magruder toe.

“Het gebruik van gerecycled polyester vermindert onze afhankelijkheid van aardolie als bron,” luidt de website van outdoormerk Patagonia, dat vooral bekendstaat omdat het fleece maakt uit gebruikte frisdrankflessen, onbruikbaar productieafval en versleten kledingstukken. “Het remt het weggooien, waardoor het leven van afval wordt verlengd en het aantal toxische emissies uit verbrandingsovens wordt verminderd. Het helpt ook bij het promoten van hergebruik van polyester kledingstukken die niet langer draagbaar zijn,” voegt het label toe.

“Aangezien polyester goed is voor 60 procent van de PET-productie ter wereld, wat neerkomt op het dubbele van wat nodig is voor plastic flessen, kan de ontwikkeling van een niet-nieuwe distributieketen voor polyestervezel de wereldwijde energie- en grondstoffenvoorziening enorm beïnvloeden,” betoogt het Amerikaanse modemerk Nau, dat bekend is om het stellen van prioriteiten voor meer duurzame textielopties.

Allbirds, een schoenenlabel dat bekendstaat om het produceren van schoenen met duurzame materialen. Het gebruikt schoenveters die zijn gemaakt uit hergebruikte plastic flessen

Gerecycled polyester: de nadelen

1. Plastic hergebruiken heeft zijn beperkingen - Veel kledingstukken zijn niet uitsluitend van polyester gemaakt, maar zijn een mix van polyester en andere materialen. In dat geval is het lastiger, zo niet onmogelijk, om ze te recyclen. Is sommige gevallen is het technisch mogelijk, bijvoorbeeld met een mengsel van polyester en katoen. Maar dat gebeurt alleen nog op pilotniveau. De uitdaging is om processen te ontwikkelen die kunnen worden opgeschaald, maar zo ver zijn we nog niet,” zei Magruder vorig jaar tegenover Suston Magazine. Bepaalde afwerkingen van producten kunnen ze bovendien niet-recyclebaar maken.

Zelfs kledingstukken die volledig van polyester zijn gemaakt, zijn niet eeuwig herbruikbaar. Er zijn twee manieren om PET te recyclen: mechanisch en chemisch. “Mechanisch recyclen wast en versnippert een plastic fles tot het weer een polyester vezel is, welke vervolgens het traditionele productieproces weer doorloopt. Chemisch recyclen brengt een plastic afvalproduct terug naar zijn oorspronkelijke monomeren, die niet te onderscheiden zijn van nieuw polyester. Die kunnen dan terug in het reguliere productieproces,” legt Magruder uit aan FashionUnited. Het merendeel van rPET wordt verkregen middels mechanische recycling, omdat het het minst dure proces is en omdat het geen chemicaliën vereist. Echter, “door dit [mechanische] proces kan het vezel zijn kracht verliezen en moet deze dus worden gemengd met andere vezels,” stelt het Swiss Federal Office for the Environment.

“De meeste mensen denken dat kunststoffen oneindig kunnen worden gerecycled. Maar elke keer dat plastic wordt verwarmd, degenereert het, en moet het worden gebruikt voor een product van lagere kwaliteit,” zei Patty Grossman, medeoprichter van Two Sisters Ecotextiles, in een email aan FashionUnited. Tegelijkertijd stelt Textile Exchange op zijn website dat rPET vele jaren kan worden gerecycled: “kledingstukken van hergebruikt polyester zijn bedoeld om continu te worden gerecycled, zonder kwaliteitsverlies”, schreef de organisatie, eraan toevoegend dat de cyclus van polyester kledingstukken het potentieel heeft om ooit een ‘gesloten systeem’ te worden.

Degenen die Grossman’s redenering steunen, betogen dat de wereld over het algemeen minder plastic zou moeten produceren en consumeren. Het publiek kan gaan denken dat het goed is om meer wegwerpbaar plastic te consumeren, als ze geloven dat alles wat ze weggooien, toch wordt gerecycled. Maar dat gebeurt niet. In de Verenigde Staten werd in 2015 slechts 9 procent van alle kunststoffen hergebruikt, zo stelt de Amerikaanse Environmental Protection Agency. Bovendien moeten degenen die pleiten voor een minder gunstig beeld van rPET verdedigen dat modemerken en consumenten moeten worden aangemoedigd om natuurlijke vezels zoveel mogelijk te stimuleren. Immers, hoewel de productie van rPET 59 procent minder energie behoeft dan nieuw polyester, vereist het nog steeds meer energie dan zowel organisch als normaal katoen, hennep en wol. Dat blijkt uit deze tabel uit een rapport van het Stockholm Environment Institute uit 2010.

2. Het PET-recyclingproces heeft ook invloed op het milieu - Volgens Grossman kunnen polyestervezels die voortkomen uit mechanische recycling variëren in kleur: sommigen worden poeder wit, terwijl andere romig geel zijn. Daardoor is kleurconsistentie moeilijk te realiseren. “Sommige ververs krijgen het niet voor elkaar om wit te maken, dus gebruiken ze chloorbleekmiddelen om de basis witter te krijgen,” legt ze uit. “Inconsistentie van kleuropname maakt het lastig om een goed batch-to-batch kleurenschema te krijgen en dit kan ertoe leiden dat vezels opnieuw moeten worden geverfd. Dat vereist dan weer gebruik van water, energie en chemicaliën.”

Daarnaast suggereren sommige studies dat PET flessen antimoon, een stof waarvan wordt gezegd dat het ‘kanker veroorzaakt’, lekken. Dat schrijft Textile Exchange op zijn website. Antimoonoxide wordt normaliter gebruikt als katalysator bij het produceren van PET en polyester. Gezondheidsorganisaties over de hele wereld stellen dat er geen reden is tot bezorgdheid, omdat het gaat om hoeveelheden die te klein zijn om als toxisch te worden beschouwd (500 mg / kg PET). Toch noemt Textile Exchange het ‘vinden van een vervanging van antimoon’ een grote ‘uitdaging’ van rPET.

Er is ook een debat gaande over de berekening van CO2-emissies van nieuw polyester vergeleken met rPET, “omdat de impact van de eerste levenscyclus van de vezels niet is meegerekend in de algemene milieubeoordeling van gerecyclede vezels. Als dat wel zou worden gedaan, “zouden de resultaten aanzienlijk verschillen”, aldus het rapport van de Swiss Federal Office for the Environment.

3. Gerecycled polyester stoot microplastics uit - Tenslotte zijn er degenen die het idee dat rPET voorkomt dat plastic in de oceanen terechtkomt, verwerpen. Dat doet rPET namelijk niet helemaal, omdat door de mens gemaakte stoffen microscopisch kleine plastic vezels kunnen vrijgeven - de beruchte microplastics. Uit recent onderzoek, uitgevoerd door een team van Plymouth University in Groot-Brittannië, blijkt dat bij elke wasbeurt 700.000 microplastics in het milieu terecht kunnen komen. Een in 2011 gepubliceerde studie in het blad Environmental Science Technology toonde aan dat microplastics 85 procent van al het door de mens gecreëerde afval op stranden over de hele wereld vertegenwoordigt. Het maakt niet uit of kledingstukken van nieuw of gerecycled polyester zijn gemaakt; beiden dragen bij aan vervuiling door microplastics.

Dit artikel verscheen eerder op FashionUnited UK. Vertaling en bewerking vanuit het Engels: Tessa Guntlisbergen.

Beeld: Patagonia Facebook, Pixabay, Allbirds Facebook